فرمول دریافت مالیات از خانه‌های خالی

اقتصاد۲۴ -آخرین گزارش دفتر برنامه‌ریزی و اقتصاد مسکن وزارت راه و شهرسازی از وضعیت بازار مسکن، حاکی از رشد حدود دو میلیون تومانی قیمت ملک در تهران در خردادماه امسال است. بنا به این گزارش، متوسط قیمت هر متر مربع واحد مسکونی در تهران ۱۹ میلیون و ۷۱ هزار تومان برآورد شده که نسبت به ماه گذشته که متوسط قیمت هر متر واحد مسکونی ۱۷ میلیون و ۶ هزار و ۶۰۰ تومان بود، افزایش حدود ۲ میلیون و ۶۵ هزار تومانی را نشان می‌دهد. در نتیجه، متوسط قیمت هر مترمربع واحد مسکونی در تهران در اردیبهشت ماه نسبت به ماه قبل آن، ۱۲.۱ درصد افزایش یافته است.

همچنین متوسط قیمت هر مترمربع واحد مسکونی در خردادماه سال گذشته ۱۳ میلیون و ۴۲۵ هزار و ۴۰۰ تومان بود که طی یک سال رشد ۵ میلیون و ۶۴۰ هزار تومانی در هر متر داشته است. به عبارت دیگر، متوسط قیمت هر مترمربع واحد مسکونی در تهران در خردادماه نسبت به ماه مشابه سال قبل، ۴۲ درصد افزایش یافته است.

بر اساس آمار به دست آمده از آخرین سرشماری نفوس و مسکن، حدود ۲ میلیون و ۵۰۰ هزار واحد مسکونی خالی در کشور وجود دارد که علت اصلی خالی ماندن این واحدها، قیمت بالای آن به نسبت توان مالی متقاضیان است، یعنی به نوعی واحد‌های خالی مانده را می‌توان در شمار واحد‌های لوکس به حساب آورد.

موجودی مسکن کل ایران بر اساس سرشماری نفوس و مسکن سال ۹۵، به ۲۵ میلیون و ۴۱۲ هزار واحد رسیده است. در مقابل، آمار خانه‌های خالی نیز به ۲ میلیون و ۵۸۷ هزار واحد رسیده است. یعنی حدود ۱۰ درصد کل واحد‌های مسکونی. این آمارنشان می‌دهد بخش زیادی از ساخت‌وساز‌ها در کشور غیرمصرفی، لوکس و متراژ بزرگ بوده که با جنس خانوار‌ها (با ابعاد کوچک‌تر از یک دهه قبل) سازگار نبوده است.

با این حساب نسبت خانه‌های خالی به کل موجودی واحد‌های مسکونی کشور حدود ۱۰ درصد است که نشان می‌دهد از هر ۱۰ خانه در کشور، حداقل یکی خالی است.
انتخاب سال ۹۸ برای مالیات بر خانه‌هالی قابل قبول نیست

البته بنا به اظهارات اخیر معاون مسکن و ساختمان وزیر راه و شهرسازی، برای طرح مالیات از خانه‌های خالی نباید محدودیت سال قرار داد و انتخاب سال ۹۵ برای این طرح قابل قبول نیست، اما سازمان امور مالیاتی به دلیل آنکه اطلاعات واحد‌های مسکونی پیش از این سال را نداشته، این سال را انتخاب کرده است.

به گفته محمود محمودزاده، براساس سرشماری که در کشور در حوزه ساخت و ساز و مسکن در کشور انجام شده، بخش عمده‌ای از واحد‌های مسکونی در کشور در چرخه اقتصادی کشور نیستند. به عبارتی، ۱۰ درصد از واحد‌های مسکونی کشور در این چرخه نیستند و برخی از آن‌ها قابل سکونت نیستند و تعدادی فرسوده شده و امکان سکونت در آنجا وجود ندارد.

در این میان، به اعتقاد نایب رییس اول اتحادیه مشاوران املاک، تعداد خانه‌های خالی در کشور کمتر شده است؛ چون بخشی از این خانه‌های خالی، خانه‌هایی بود که در حوزه مسکن‌مهر و اطراف شهر‌های بزرگ وجود داشت که آب و برق و گاز و امکانات نداشتند که بخشی ساماندهی و به شبکه عرضه وارد شده است.

به گفته حسام عقبایی، تقریبا در استان تهران ۵۰۰ هزار واحد مسکونی خالی وجود دارد. از این ۵۰۰ هزار واحد مسکونی، حدود ۲۵۰ هزار واحد داخل شهر تهران و حدود ۲۵۰ هزار واحد خارج از شهر تهران است. واحد‌هایی که خارج از شهر تهران است، به طور معمول واحد‌های کوچک و بدون امکانات و یا کم امکانات است که خالی مانده است. واحد‌های دیگری هم که در شهر تهران خالی مانده، عموما واحد‌های لوکس و لاکچری و متراژ بزرگ در شمال تهران هستند که دهک‌های ضعیف و متوسط حتی انباری این خانه‌ها را هم نمی‌توانند اجاره کنند. اگر این خانه‌ها وارد شبکه عرضه هم شود، دهک ضعیف و متوسط انباری این خانه‌ها را هم نمی‌تواند اجاره کند؛ چه برسد به خانه را، چراکه الگوی ساخت، متناسب با دهک ضعیف و متوسط جامعه نیست.

با این وجود، بنا به اعلام وزیر راه و شهرسازی، مالیات‌گیری از خانه‌های خالی تابستان امسال شروع می‌شود. به گفته محمد اسلامی، بسیار خوشبین هستیم که در همین تابستان برگه‌های مالیاتی برای کسانی که خانه‌های خالی دارند، صادر شود.

وی در یک برنامه رادیویی در توضیح جریان دریافت مالیات از خانه‌های خالی، اعلام کرد: بر اساس یکی از مواد قانون مالیات‌های مستقیم، وزارت راه و شهرسازی مکلف به ایجاد سامانه ملی املاک و اسکان در کشور است تا سازمان امور مالیاتی از این سامانه برای شناسایی خانه‌های خالی و در عین حال مالیات ستانی استفاده کند. البته این وزارتخانه دسترسی به آمار و اطلاعات املاک و ساختمان‌ها را در کشور ندارد، چون اراضی را واگذار می‌کند، بنابراین تعداد واحد‌های مسکونی ساخته شده، صدور پروانه ساختمانی و گواهی پایان کار بیشتر در حوزه شهرداری‌ها، دهیاری‌ها و سازمان ثبت اسناد و املاک قرار دارد.

وزیر راه و شهرسازی عنوان کرد: بهمن ماه سال گذشته سامانه ملی املاک و اسکان در کشور رونمایی شد و این سامانه هم‌اکنون برای سازمان امور مالیاتی قابل استفاده است، اما این سازمان معاذیر قانونی دارد. متاسفانه برای هر کاری در کشور یک‌سری موانع را خود قانون به وجود می‌آورد؛ آن هم اینکه برخی دستگاه‌ها برای در اختیار قرار دادن اطلاعات خود به دستگاه‌ها و سازمان‌های دیگر منع قانونی دارند. اگرچه با توجه به اقدامات و تلاش‌های صورت گرفته، به زودی این معاذیر قانونی برطرف خواهد شد. سازمان امور مالیاتی نیز به موازات بارگذاری اطلاعات لازم را در این سامانه آغاز کرده است.

اسلامی متذکر شد: دو میلیون واحد مسکونی بدون استفاده در کشور وجود دارد که اگر این واحد‌ها در بازار عرضه شوند، بی‌تردید گشایشی در زندگی مردم و کسب و کار‌ها به‌وجود خواهد آمد.

معاون سازمان امور مالیاتی نیز در تشریح جزییات مالیات خانه‌های خالی، تاکید کرد: در مالیات بر خانه‌های خالی، تفاوتی بین آپارتمان‌های کوچکتر یا بزرگتر از ۱۵۰ متر و سنددار یا قولنامه‌ای وجود ندارد.

---

بیشتر بخوانید: ودیعه اجاره به خانوار‌های کم‌درآمد پرداخت می‌شود

---

به گفته محمود علیزاده، مالیات بر خانه‌های خالی با مالیات بر اجاره کاملا تفاوت دارد؛ مالیات بر اجاره سال‌هاست فعال است و در شهر‌های بزرگ مثل تهران و اصفهان بنا‌های مسکونی تا ۱۵۰ متر مشمول مالیات اجاره نمی‌شود و معاف از مالیات بر اجاره هستند. اما این معافیت برای مالیات بر خانه‌های خالی وجود ندارد، یعنی هم خانه‌های بزرگ‌تر از ۱۵۰ متر و هم خانه‌های کوچک‌تر از ۱۵۰ متر، در صورتی که به عنوان خانه خالی شناسایی شوند، مشمول مالیات بر خانه‌های خالی می‌شوند.

وی درباره معیار‌های شناسایی خانه‌ها به عنوان خانه خالی گفت: اگر هر واحد مسکونی بیش از یک سال خالی از سکنه و بلا استفاده بماند، به عنوان خانه خالی، مشمول مالیات موضوع ماده ۵۴ مکرر قانون می‌شود. بدین شکل که سال اول مشمول مالیات نیست، اما در سال دوم به میزان ۵۰ درصد «ارزش اجاری ملک» مشمول مالیات می‌شود.

علیزاده درباره «ارزش اجاری ملک» که مبنای تعیین مالیات خانه خالی است، عنوان کرد: اجاره ملک اگر ماهی ۵ میلیون تومان باشد، این ۵ میلیون در طی دوازده ماه سال به ۶۰ میلیون تومان می‌رسد و مالیات بر اساس این مبلغ اعمال می‌شود. سال اول معاف از مالیات است؛ در سال دوم ۵۰ درصد ارزش اجاری ملک به عنوان مالیات اخذ می‌شود، در سال سوم ۱۰۰ درصد آن به عنوان مالیات اخذ می‌شود و در سال چهارم و بعد از آن یک و نیم برابر رقم ارزش اجاری ملک به عنوان مالیات دریافت می‌شود.

وی تاکید کرد: طبق قانون افرادی که از سال ۹۵ خانه‌شان خالی بوده است، مشمول مالیات با نرخ ۱.۵ برابر ارزش اجاری هستند.

علیزاده با اشاره به معیار ارزش اجاره ملک، اظهار داشت: ارزش اجاره ملک آن چیزی است که بر اساس مکان ملک در بازار مسکن در حال حاضر وجود دارد بدیهی است که نرخ آن ملک در شهر‌های کوچک و بزرگ و حتی محله‌ها متفاوت است.

وی در پاسخ به این سوال که مالیات بر خانه‌های خالی تنها شامل خانه‌های با سند رسمی می‌شود یا خانه‌های قولنامه‌ای نیز مشمول این مالیات می‌شوند، گفت: هر خانه‌ای که بر اساس سامانه املاک و مستغلات، خالی تشخیص داده شود، مشمول مالیات است و فرقی بین سنددار بودن یا نبودن آن وجود ندارد.