قفس های طلایی 25 متری برای مردم پایتخت

بهداشت، آموزش و مسکن سه مقوله‌ای هستند که دولت‌ها وظیفه تامین آن را دارند. اصل ۳۱ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران نیز به‌صراحت اعلام می‌کند: «داشتن مسکن متناسب با نیاز، حق هر فرد و خانواده ایرانی است. دولت موظف است با رعایت اولویت برای آنها که نیازمندترند؛ به‌ویژه روستانشینان و کارگران زمینه اجرای این اصل را فراهم کند.». با این حال این روزها شاهد رواج پدیده‌هایی نظیر کاناپه‌خوابی، پشت‌بام‌نشینی، گورخوابی و ... هستیم. اتفاقاتی که نشان می‌دهد دولت‌های ایران طی چهار دهه اخیر آن‌طور که باید به اصل ۳۱ قانون اساسی عمل نکرده‌اند.

خانه های 25 متری

اقتصاد۲۴ - چندی پیش، اما شهرداری تهران، وزارت کشور و وزارت راه‌وشهرسازی با همکاری یکدیگر به راه میان‌بری برای تامین مسکن پایتخت‌نشینان دست یافتند و پیشنهاد ساخت خانه‌های ۲۵ متری را ارائه دادند. پیشنهادی که پس از کش‌وقوس‌های فراوان روز گذشته چراغ سبز بهارستان‌نشینان را هم گرفت تا خانه‌هایی که پیش از این پیروز حناچی، شهردار تهران، آن‌ها را قفس طلایی می‌نامید، اکنون به تنها درمان مشکل تامین مسکن پایتخت‌نشینان تبدیل شود.

آخرین اطلاعات مرکز آمار ایران نشان می‌دهد که جمعیت ایران به بیش از ۸۳ میلیون و ۶۳۹ هزار نفر رسیده است. طی چند سال اخیر نیز مسئولان دولت با جدیت سیاست افزایش جمعیت را با جدیت جمعیتی که مرکز آمار پیش‌بینی می‌کند در محتمل‌ترین سناریو تا سال ۱۴۱۰ به حدود ۵/۹۲ میلیون نفر برسد. حال پرسش این است که دولت برنامه‌های رفاهی لازم متناسب با رشد جمعیت را تدوین کرده است؟ در کنار بهداشت و آموزش، مسکن یکی از اصلی‌ترین نیاز‌های بشری به حساب می‌آید.

بیشتر بخوانید: چراغ سبز دولت و مجلس برای ساخت آپارتمان‌های ۲۵ متری

نیازی که انسان‌های نخستین نیز به آن واقف بودند و پس از دوره‌ای غارنشینی به آن دست یافتند و روستا‌ها و شهر‌ها را بنا نهادند. حتی غارنشینان نیز به دلیل نیاز به سرپناه به درون غار‌ها می‌رفتند تا از آسیب‌های احتمالی در امان بمانند و با آسودگی خاطر به حیات خود ادامه دهند. اما امروز در قرن بیست و یکم هجری تامین مسکن به یکی از نیاز‌های اساسی کشور‌های در حال توسعه تبدیل شده است. ایران نیز به‌عنوان کشوری که مسیر رسیدن به توسعه را طی می‌کند از این امر مستثنی نیست.

مراجع رسمی انباشت ۵/۳ میلیون تقاضا در بازار مسکن را تایید می‌کنند. عباس آخوندی، وزیر پیشین راه و شهرسازی، در زمان وزارت خود نیز از حاشیه‌نشینی ۱۹ میلیون نفر در ایران سخن به میان آورد که بخش مهمی از جمعیت ۸۳ میلیون نفری کشور را تشکیل می‌دهند. با این وجود طی حداقل ۱۵ سال اخیر برنامه علمی برای تامین مسکن متقاضیان واقعی تدوین نشده است. محمود احمدی‌نژاد که در طول هشت سال ریاست جمهوری خود طرح پوپولیستی مسکن مهر را ابداع کرد و هزینه‌های سرسام‌آور آن را برای دولت بعد از خود به یادگار گذاشت، دولت تدبیر و امید نیز چاره‌ای جز ادامه طرح مسکن مهر نداشت. البته این دولت در طول هفت سال اخیر از طرح‌هایی نظیر مسکن اجتماعی رونمایی کرد، اما آن‌ها هم چندان موفقیت‌آمیز نبودند.

اخیرا نیز وزارت راه و شهرسازی طرح ساخت ۴۰۰ هزار واحد مسکونی طی سال‌های ۱۳۹۹ و ۱۴۰۰ با عنوان «اقدام ملی مسکن» را به اجرا گذاشته که این تعداد واحد هم نمی‌تواند پاسخگوی نیاز واقعی بازار مسکن باشد. در این میان برخی از دست‌اندرکاران بخش مسکن به‌ویژه مسئولان دولتی و نمایندگان مجلس مشکل اصلی مسکن را متوجه خانه‌های خالی می‌سازند؛ این در حالی است که بسیاری از این خانه‌ها یا در شمالی‌ترین مناطق تهران قرار دارند و اصطلاحا جزو خانه‌های لاکچری به حساب می‌آیند و یا در مناطقی قرار گرفته‌اند که به امکانات رفاهی، بهداشتی، آموزشی و ... دسترسی ندارند.

اخیرا نیز حسام عقبایی، نایب رئیس اول اتحادیه صنف مشاوران املاک تهران، طی اظهارنظری اعلام کرد که حتی اگر این خانه‌ها در شبکه عرضه به فروش گذاشته شوند، متقاضیان واقعی مسکن که همان اقشار کارگری و کارمندی هستند توان خرید انباری این خانه‌ها را ندارند. با توجه به عبور میانگین قیمت هر مترمربع واحد مسکونی در تهران از ۱۹ میلیون تومان و قیمت ۵/۴۲ میلیون تومانی هرمترمربع مسکن در منطقه یک تهران، واقعیت تلخی که عقبایی درباره آن سخن گفته را می‌توان به‌راحتی پذیرفت.

حال به نظر می‌رسد دولت و مجلس ایران برای عبور از مشکل تامین مسکن شهروندان، میان‌بری انتخاب کرده‌اند که در کشور‌های توسعه‌یافته برای حل مشکل مسکن خانوار تک‌نفره استفاده می‌شود. گفته‌های دیروز صدیف بدری، سخنگوی کمیسیون عمران مجلس، حاکی از آن است که ساخت آپارتمان‌های ۲۵ تا ۴۰ متری که اواخر سال گذشته مطرح و اخیرا شهرداری و وزارت کشور روی آن توافق کرده‌اند مورد تایید نمایندگان مجلس قرار گرفته و به اجرا نزدیک شده است.

خانه‌هایی برای ایستاده خوابیدن!

ماجرای ساخت خانه‌های کوچک‌متراژ ریشه در سیاست‌های دهه ۷۰ دارد. در سال‌های پس از انقلاب و حال و هوای جنگ بود که سیاست فرزندآوری بیشتر در دستور کار قرار گرفت و نشانه‌های جمعیتی این سیاست در دهه ۷۰ نمود پیدا کرد. در آن سال‌ها مسئولان مسکن شهرسازی طرحی را با عنوان «مسکن پاک» به نمایش گذاشتند که ریشه در پس‌انداز، انبوه‌سازی و کوچک‌سازی مسکن داشت.

این طرح در آن سال‌ها به مرحله اجرا نرسید، اما طی این سال‌ها بار دیگر شاهد ارائه طرح‌هایی در رابطه با ساخت انبوه مسکن‌های کوچک هستیم که از شهریور سال گذشته نمود جدیدتری پیدا کرد. در آخرین ماه تابستان سال گذشته، شهردار تهران براساس پیشنهادی که سازندگان مسکن برای ساخت واحد‌های مسکونی کوچک متراژ (۳۰ متری) به مدیران شهری ارائه داده بودند، طرحی را تقدیم هیات دولت کرد مبنی بر اینکه شهرداری‌های کلان‌شهر‌ها اقدام به ساخت واحد‌های کوچک برای تامین مسکن کم‌درآمد‌ها کنند.

پس از ارائه پیشنهاد شهردار تهران، تدوین آیین‌نامه‌ای هم در وزارت کشور با همکاری شهرداری تهران در دستور کار قرار گرفت تا این پیشنهاد به صورت جدی مورد بررسی و تحلیل قرار گیرد که این موضوع نشان از استقبال دولت برای ساخت واحد‌های کوچک‌متراژ در کلان‌شهر‌ها دارد. پس از گذشت حدود سه ماه از ارائه این طرح، معاون شهرسازی و معماری شهرداری تهران از تقلیل واحد‌های ۳۵ متری به ۲۵ متری خبر داد و گفت: طبق ضوابط طرح تفصیلی حداقل مساحت برای ساخت ۳۵ متر است که آن را باید به ۲۵ متر تقلیل دهیم. در حالی روز گذشته صدیف بدری از چراغ سبز دولت و مجلس به این طرح خبر داد که باید به چند نکته توجه داشت. اولا اینکه براساس طرح تفصیلی تهران، ساخت واحد‌های مسکونی کمتر از ۴۰ متر مربع ممنوع است.

در ثانی پیروز حناچی، در حالی پرچمدار اجرای این طرح شده که به گفته علی‌اصغر سعیدی، جامعه‌شناس و عضو هیات علمی دانشگاه تهران، حناچی در دوره‌ای که معاون وزیر راه و شهرسازی بود از خانه‌های کوچک‌متراژ به‌عنوان قفس طلایی یاد می‌کرد. همچنین ۱۴ بهمن سال گذشته، محمد اسلامی، وزیر راه و شهرسازی در برنامه تهران ۲۰ اعلام کرد که ساخت خانه‌های ۲۵ متری در دستور کار نیست. حال اگر این قفس‌های طلایی به دلیل هزینه‌های سرسام‌آور این روزها، مورد استقبال هم قرار بگیرد، با توجه به میانگین قیمت ۱۹ میلیون تومانی در تهران ۴۷۵ میلیون تومان قیمت خواهد داشت. حتی اگر این خانه‌ها در منطقه ۱۸، ارزان‌ترین منطقه تهران که هر مترمربع مسکن هشت میلیون و ۸۰۸ هزار تومان قیمت دارد ساخته شود، نرخ آن از ۲۲۰ میلیون تومان هم عبور می‌کند که وسع خانوار کارگری به آن نمی‌رسد. مگر آنکه گروه هدف بتوانند این خانه‌ها را اجاره کنند و با در نظر گرفتن اسباب و اثاث خانه و بعد خانوار شاید بتوانند به‌صورت ایستاده در آن بخوابند!

منبع: روزنامه آرمان ملی