سودجویی از طریق «سرخطی زدن» در بورس

اقتصاد۲۴- رشد بورس طی ماه‌های گذشته سبب شده تا نگرانی‌هایی برای آینده بورس در میان کارشناسان ایجاد شود. یکی از مواردی که در حال حاضر در بازار مرسوم شده است و در بعضی مواقع رانت‌هایی را برای عده‌ای خاص ایجاد کرده، فرآیند جدیدی است که به سرخطی زدن در بازار بورس مشهور شده است.

این اصطلاح بیشتر توسط معامله گران حرفه‌ای و یا سبدگردانان به کار برده می‌شود. سرخطی زدن به سفارشی گفته می‌شود که در راس ساعت شروع معاملات در صف خرید یا فروش گذاشته می‌شود تا معامله‌گران بتوانند در صف خرید یک نماد پرطرفدار جایگاه بهتری داشته باشند.

سرخطی زدن در بازار بورس، زمانی کاربرد دارد که برای یک سهم صف‌های سنگین خرید یا فروش تشکیل شود. تعداد زیادی از سرمایه گذاران در بازار سرمایه به دنبال سرخطی زدن برای دست یافتن به سهم‌های مورد نظر خود هستند. این افراد در زمان پیش گشایش بازار تلاش می‌کنند تا جزو اولین نفرات در صف باشند، در این شرایط هزاران سفارش در کسری از ثانیه به سمت هسته معاملات ارسال می‌شود. چون قیمت سفارشات در صف خرید بر روی حداکثر قیمت و در صف فروش در پایین‌ترین قیمت تنظیم شده پس رقابت روی زمان می‌باشد که در اینجا سرخطی زدن معنا پیدا میکند.

به عبارت دیگر، سرخطی زدن روشی برای معامله گران است که افراد سفارش خود را راس ساعت ۸:۳۰ دقیقه صبح و در اولین لحظات پیش گشایش بازار، ثبت و ارسال می‌کنند.

اما در حال حاضر سرخطی زدن در عرضه‌های اولیه بیشتر خود را نشان می‌دهد. نماد‌هایی که برای نخستین بار وارد بورس می‌شوند، در عرض یک ماه تا ۴۰ روز می‌توانند سودی بالغ بر ۱۰۰ درصد را عاید سهامداران آن بکنند. البته با توجه به تعداد بالای افرادی که در حال حاضر در بورس حضور دارند، تعداد سهم اندکی از این عرضه‌های اولیه به افراد می‌رسد. به همین دلیل افراد با استفاده از سرخطی زدن به دنبال خرید این سهام از افرادی که حاضر به فروش سهام خود هستند، بوده و از این روش غیرعادلانه برای افزایش سود بهره می‌برند.

* روش‌های سرخطی زدن چیست؟

برخی افراد سودجو با استفاده از تبلیغات ربات‌های سرخطی زن را معرفی می‌کنند و از این طریق اقدام به کلاهبرداری می‌کنند که حساب افراد را خالی می‌کنند. باید توجه داشت این ربات‌ها نه به هسته سازمان و نه کارگزاری دسترسی دارند و امکان انجام فرآیند سرخطی وجود ندارد و تنها اقدام به دستکاری و یا کلاهبرداری از پرتفوی شما خواهند کرد. پس به هیچ عنوان نمی‌توان به این ربات‌ها اعتماد کرد.

داشتن یک اینترنت قوی و با سرعت که در ۱ میلی ثانیه بتواند درخواست افراد را ارسال کند در زمینه سرخطی زدن می‌تواند، راهگشا باشد. در حال حاضر و طبق قوانین سازمان بورس، ارسال درخواست در کمتر از ۳۰۰ میلی ثانیه امکان پذیر نبوده و کلیک پیاپی جهت سرخطی زدن سبب می‌شود افراد از صف خرید یا فروش خارج شوند.

به عبارت دیگر، سرخطی زدن تا حدود زیادی به امکانات کارگزاری مربوط است و در صورتی که کارگزاری شما هسته مناسبی داشته باشد و بتواند به درستی به سازمان متصل شود، سفارش شما به موقع ارسال می‌شود.

با توجه به وضعیت اینترنت کشور، بسیاری از افراد در تمام نقاط ایران دسترسی به اینترنت پر سرعت برای ثبت سفارشات ندارند، برخی شرکت‌ها با ارائه سرور مجازی به افراد آن‌ها را در رفتن به ابتدای صف خرید یا فروش سهام کمک می‌کنند.

کارشناسان می‌گویند برخی کارگزاری‌ها الگوریتمی را طراحی کرده اند که از این طریق می‌توانند به سرور‌های سازمان بورس وصل شده و برای مشتریان خود سهم‌های سرخطی را بخرند. این الگوریتم به گونه‌ای کار می‌کند که با استفاده از داده‌های دریافتی از سازمان بورس و با استفاده از روش‌های ریاضی و نرم افزار‌های کامپیوتری برای افراد سرخطی می‌زند و آن‌ها را به ابتدای صف می‌فرستند.

* راهکاری برای پایان سرخطی زدن به روش‌های غیر معمول

کارشناسان بر این باورند استفاده از روش‌های سرخطی برای خرید و یا فروش سهام مفسده‌هایی را به همراه دارد. به عنوان مثال افراد با سرخطی زدن به روش الگوریتمی نماد‌های عرضه اولیه را خریداری کرده و از این طریق سود‌های زیادی را کسب می‌کنند.

برخی از کارشناسان نیز باز گذاشتن محدوده نوسان برای سهم‌های عرضه اولیه در روز پس از و اگذاری را راهکار حل این مساله می‌دانند. یعنی زمانی که یک نماد به عنوان سهم عرضه اولیه در بورس ارائه می‌شود، پس از فروش آن سهم در فرآیند فروش عرضه اولیه، در اولین روزی که این سهم در سیستم عرضه و تقاضا خرید و فروش می‌شود، نوسان ۵ درصدی برداشته شود و سهم به قیمت واقعی آن برسد.

این روش در برخی مواقع رانت‌هایی را برای عده‌ای ایجاد می‌کند که می‌توانند از روشی غیر عادلانه سود‌های کلان کسب کنند. ورود سازمان بورس جهت ملغی کردن سرخطی‌هایی که به این روش‌ها زده شده اند، می‌تواند تا حدودی عدالت و شفافیت را به بازار برگرداند.