حق تقدم سهام چیست؟

اقتصاد۲۴ - با توجه به حضور فعالانه سهام داران در عرصه بورس به بررسی برخی اصطلاحات بورسی پرداخته ایم؛ امروز قصد داریم که شما را با حق تقدم آشنا سازیم.

درصورتی که یک شرکت سهام جدیدی برای فروش منتشر کند، سهامداران فعلی در خرید این سهام جدید اولویت دارند. به این اولویت در خرید سهام نسبت به سهامداران جدید، حق تقدم خرید سهام گفته می‌شود.

فقط زمانی که شرکت سهام جدید برای فروش منتشر کند، این قضیه صادق است؛ یعنی در افزایش سرمایه از محل آورده نقدی. ولی مثلا در افزایش سرمایه از محل سود انباشته، سودی که متعلق به سهامداران شرکت است تبدیل به سهام می‌شود. اینجا دیکر حق تقدم سهام معنی ندارد. بعد از اینکه این افزایش شرکت در مجمع تصویب شد، یک فرم برای سهامداران ارسال می‌شود که به آن گواهی حق تقدم خرید سهام گفته می‌شود.

هنگامی که شما فرم شرکت در افزایش سرمایه را پر کرده اید، باید به همان نسبت نیز برای شرکت آورده نقدی داشته باشید. در نتیجه به ازای هر گواهی که دارید لازم است مبلغی معادل ارزش اسمی، سهم را پرداخت کنید. همانطور که می‌دانید ارزش اسمی هر سهم در ایران هم اکنون حداقل ۱۰۰۰ ریال است. در نتیجه به ازای هر گواهی که دارید و ۱۰۰۰ ریالی که پرداخت می‌کنید ۱ عدد سهم به شما تعلق خواهد گرفت. در ادامه باید به این مسئله اشاره کرد که بعد از اینکه افزایش سرمایه شرکت نزد سازمان بورس به ثبت رسید، حق تقدم‌های شما نیز به صورت اتوماتیک تبدیل به سهام عادی خواهد شدکه این پروسه به طور معمول بین ۳ تا ۶ ماه زمان خواهد برد.

دامنه نوسان برای خرید و فروش نماد حق تقدم شرکت‌ها ۲ برابر دامنه نوسان سهام عادی است؛ یعنی یک نماد حق تقدم در طول روز می‌تواند مثبت ۱۰ درصد و منفی ۱۰ در صد نسبت به قیمت پایانی روز گذشته نوسان داشته باشد. پس افرادی که آن را خرید و فروش می‌کنند باید با این علم که ریسک این کار بیشتر از خرید و فروش سهام عادی است، این کار را انجام بدهند. چرا که در این حالت در طول روز در بیشترین حالت می‌تواند حدود ۲۰ درصد نوسان داشته باشد. در صورتی که این دامنه نوسان برای سهام عادی نزدیک به ۱۰ درصد است.

درواقع انتشار حق تقدم به معنی عرضه سهام عادی جدید به سهامداران موجود است. تا آن‌ها بتوانند به میزان درصد مالکیت خود، سهام جدید را به قیمت معین و در مهلت تعیین‌شده پذیره نویسی کنند. هدف از اعطای حق‌تقدم، حفظ کنترل و مدیریت سهامداران عمده بر اداره شرکت و همچنین حفظ حقوق آن‌ها در مقابل کاهش قیمت سهام پس از انتشار سهام جدید است. اگر شرکتی به سهامداران خود حق‌تقدم خرید سهام بدهد، آن‌ها می‌توانند درصد مالکیت خود را در شرکت حفظ کنند.

الف- مزایا از دیدگاه سهامداران

حفظ تأثیرگذاری بر اداره شرکت: حق تقدم باعث حفظ تأثیرگذاری سهامداران فعلی بر روی مدیریت و تصمیمات شرکت، از طریق حق رأی در مجامع می‌شود.

حمایت از سهامداران و حفظ منافع آن‌ها هنگام کاهش قیمت سهام: انتشار سهام جدید به قیمت پایین، قیمت بازار سهام را کاهش می‌دهد. اما اگر سهامداران حق خرید خود را استفاده کنند، زیانی از این لحاظ به آن‌ها وارد نمی­‌شود.

ب- مزایا از دیدگاه شرکت

تامین مالی از طریق فروش حق تقدم نسبت به فروش سهام عادی، هزینه بسیار کمتری دارد.

انتشار حق تقدم، باعث کاهش نسبت اهرمی و افزایش ظرفیت استقراض شرکت می­‌شود.

عرضه حق تقدم باعث کاهش قیمت و درنتیجه موجب افزایش تقاضا برای سهام شرکت می‌شود.

به علت پایین بودن قیمت خرید حق تقدم، سهامداران از این قیمت استقبال کرده و باعث جذب سرمایه بیشتری برای شرکت می­‌شود.