ضریب بتا چیست؟

اقتصاد۲۴ - سهامداران بازار سرمایه همچون سایر سرمایه گذاران پیش از سرمایه گذاری باید مجموعه‌ای از آموزش‌ها را فرا بگیرند. این روز‌ها فعالیت در بورس بیش از هر زمان دیگری به دغدغه گروهی از افراد تبدیل شده است، به همین دلیل قصد داریم شما را با یکی از مفاهیم بازار سرمایه آشنا کنیم.

برای ارزیابی عملکرد سهام مورد نظرتان در جریان حرکت کلی بازار بورس می‌توانید ضریب بتای آن سهم را به دست آورید و از این طریق میزان نوسان قیمتی دارایی در مقایسه با بازار کلی را محاسبه کنید.

ضریب بتا شاخصی از ریسک سیستماتیک یک دارایی مالی یا مجموعه‌ای از دارایی‌ها نسبت به ریسک بازار است. به زبان ساده‌تر بتا معیاری برای ارزیابی میزان عملکرد یک سهم خاص یا گروهی از سهام‌ها در جریان حرکت کلی بازار تعریف می‌شود، به صورتی که:

۱:اگر بتا سهم مساوی با یک باشد میزان کاهش یا افزایش قیمت سهم با حرکت بازار مطابق است.

۲:اگر میزان بتا سهم از یک بزرگتر باشد و یا کاهش یا افزایش قیمت سهم بیشتر از کاهش یا افزایش بازار باشد، به این سهم، سهم تهاجمی می‌گویند. همانند سهام صنعت خودرو.

۳:اگر میزان بتا سهم از یک کوچکتر و از صفر بزرگتر باشد و یا میزان کاهش یا افزایش قیمت سهم از روند کلی بازار کوچک‌تر باشد، به این سهم، سهم تدافعی می‌گویند. همانند سهم‌های صنعت غذایی.

۴:اگر بتای سهم برابر با صفر باشد، حرکت قیمت سهم هیچگونه همبستگی با حرکت بازار نخواهد داشت.

۵:اگر بتای سهم از صفر کوچکتر باشد، قیمت سهم برخلاف جهت روند کلی بازار حرکت می‌کند. همانند صنعت معادن طلا و صنعت قند.

با توجه به مطالبی که بیان شد اگر سهمی دارای بتای منفی باشد، رفتار آن عکس رفتار بازار است، به طور مثال اگر میزان بتای سهمی منفی یک باشد، درصورتی‌که بازار ۱۰ درصد رشد کند، ارزش این سهم ۱۰ درصد کاهش خواهد یافت.

ضریب بتا شیب معادله رگرسیون خطی بازده دارایی به نسبت بازده بازار است که این موضوع نشان دهنده نوسان قیمتی دارایی در مقایسه با بازار کلی فعال در آن است.

 

که در آن بازه دارایی و بازده بازار تعریف می‌شوند و مقدار ضریب بتا از حاصل تقسیم کواریانس بین بازدهی دارایی و بازدهی بازار بر واریانس بازار به دست می‌آید که فرمول آن به شرح زیراست.



ضریب بتا با معادل انگلیسی Beta Coefficient، میزان ریسک سیستماتیک سبد سهام را نسبت به ریسک پرتفوی بازار محاسبه می‌کند و بیان کننده نوسان قیمتی سهم، در مقایسه با شرایط کلی بازاری است.
محاسبه ضریب بتا برای یک صنعت خاص

همچنین می‌توان ضریب بتا را برای یک صنعت خاص هم محاسبه کرد. با محاسبه ضریب بتا برای یک صنعت خاص، می‌توانید تقریبا تا حدودی میزان بازدهی یک سرمایه‌گذاری را پیش‌بینی کنید.

بطور مثال اگر بتای سهمی ۱/۵ باشد، به این معناست که این سهم به میزان ۵۰ درصد بیشتر از متوسط بازار توسعه‌پذیر یا اگر میزان بتای سهمی ۰/۸۵ باشد، به این معناست که این سهم به میزان ۱۵ درصد کمتر از متوسط بازار توسعه‌پذیر است.

اگر میزان ضریب بتای شاخص یک صنعت ۱/۱ باشد، با رشد شاخص کل بورس در یک بازه زمانی، شاخص صنعت موردنظر می‌تواند به میزان ۱۰ درصد بیشتر رشد کند.

زمانی که میزان بتای سهمی ۲ باشد و بازار ۱۰ درصد رشد داشته باشد، قیمت این سهام ۲۰ درصد رشد خواهد داشت.

سرمایه‌گذارانی که ریسک‌پذیری پایینی دارند، باید بر روی سهامی سرمایه‌گذاری کنند که بتای پایینی دارند و برعکس سرمایه‌گذارانی که ریسک پذیری بالایی دارند و تمایل به سودآوری بیشتر دارند، می‌توانند در سهامی با ضریب بتای بالا، سرمایه‌گذاری کنند.

به منظور محاسبه بتای یک سبد از دارایی‌های سهام یا صندوق‌سرمایه‌گذاری مشترک، باید بتای هر کدام از سهام سبد دارایی ذکر شده را به دست آورید و سپس به محاسبه میانگین موزون بتای آن‌ها بپردازید که معادل بتای آن صندوق یا سبد دارایی‌ها است.