برق رایگان به چند خانوار ایرانی تعلق می‌گیرد؟

اقتصاد۲۴ -  هفته دوم اسفند ۱۳۵۷، سخنگوی وقت دولت بازرگان یک جمله را اعلام کرد که تیتر تمام روزنامه‌های فعال در آن زمان شد؛ «آب و برق مجانی می‌شود.» البته اصل خبر این بود: «آب و برق برای کم درآمد‌ها مجانی می‌شود.» و نه برای تمام مردم کشور.

از آن زمان تاکنون یکی از مطالبات مردم از دولت‌های بعد از پیروزی انقلاب اسلامی این است که آب و برق رایگان شود. اما چطور می‌توان بابت ارائه یک کالا، پول نگرفت و همچنان به تأمین آن ادامه داد. این هفته آرزوی ۴۲ ساله مردم ایران محقق شد و با موافقت هیأت دولت، راهکار وزارت نیرو پذیرفته و برق برای بخش قابل توجهی از مردم ایران رایگان شد.

برق رایگان برای ۳۰ میلیون ایرانی

رئیس جمهوری روز گذشته در جلسه هیأت دولت به مجانی شدن برق بیش از ۳۰ میلیون نفر از مردم کشور به واسطه تصمیم ۳ روز قبل هیأت وزرا یعنی در تاریخ ۲ شهریور ۱۳۹۹ اشاره کرد و گفت: «یک آرزوی ۴۲ ساله محقق شده و این مایه افتخار دولت دوازدهم است.» حسن روحانی در روز تصویب این طرح نیز گفته بود: «در جلسه دولت تصمیم گرفتیم برای حدود ۳۰ میلیون نفر جمعیت کشور که مصرف برق آن‌ها پایین‌تر از میانگین الگوی مصرف خانوار است، هزینه برق رایگان محاسبه شده تا برای اولین بار پس از پیروزی انقلاب اسلامی برق مستضعفین و اقشار محروم کم مصرف رایگان شود.».
اما چگونه؟ وزیر نیرو نیز که ارائه دهنده این طرح به دولت بوده، در این باره توضیحاتی داده است.

برق امید و خوش مصرفی

اسم طرح را «برق امید» گذاشته‌اند. هدف طرح هم اعمال تخفیف صددرصدی برای مشترکان کم‌مصرف برق در کشور، تشویق مشترکان به اصلاح مصرف و در نهایت پیک‌سازی و کاهش هزینه‌های توسعه نیروگاه هاست. به عبارتی با کاهش هزینه ساخت و ساز، منابع صرف پرداخت قبوض مشترکان خوش مصرف می‌شود و به این ترتیب، خوش‌مصرفان، استفاده از برق رایگان را تجربه خواهند کرد.

وزیر نیرو در روز سوم شهریور، در جمع خبرنگاران توضیح داد: «گزارش وزارت نیرو در‌خصوص عملکرد بخش صنعت برق و توفیقاتی که در عرصه مدیریت مصرف نصیب کشور شده و همکاری و همراهی که مردم در تمام بخش‌ها اعم از صنعت، معدن، کشاورزی، خدمات، عمومی و بخش خانگی به روش‌های مختلف با خدمتگزاران خود در صنعت برق و وزارت نیرو داشته اند، در نشست هیأت وزیران منجر به مصوبه‌ای شد که در آن مصرف‌کنندگان در بخش خانگی به سه گروه (پرمصرف، خوش مصرف و کم‌مصرف) دسته‌بندی می‌شوند. هدف ما در این طرح آن است که برای مشترکان در بخش کم مصرف‌ها تخفیف صددرصدی در قبوض برقشان قائل شویم. به عنوان قطعه‌ای از یک مجموعه فعالیت با عنوان مدیریت مصرف بنا داریم تا از کسانی که در این راستا فعالیت خوبی داشتند به نحو مناسبی قدردانی کنیم؛ اساس کار ما ناظر بر حمایت از مشترکان کم مصرف و در عین حال تشویق مشترکان پر مصرف است که این‌ها هم به جرگه مشترکان خوش مصرف که الگو را رعایت می‌کنند، بپیوندند.»

رضا اردکانیان ادامه داد: «برای مشترکان پرمصرف هم دو برنامه مهم داریم که با انتخاب یکی و یا هر دو این‌ها می‌توانند عنوان پر‌مصرفی را از خود دور کرده و به جرگه خوش‌مصرف‌ها بپیوندند. یکی از این برنامه‌ها کاهش مصرف از طریق آموزش به مردم توسط شرکت‌های مدیریت مصرف و استارتاپ‌هاست که با چه کار‌های ساده و کوچکی می‌توانند در بخش خانگی مصرف برق خود را مدیریت کرده و کاهش دهند. یک راه حل دیگر هم که تدارک دیده شده استفاده از پنل‌های خورشیدی کوچک و نصب آن‌ها توسط مشترکان پرمصرف روی پشت بام‌ها است. کسانی که نیاز مالی دارند می‌توانند از طریق سیستم بانکی، وام کم بهره‌ای را دریافت کنند تا شرکت‌های مختلفی که از این طریق در توسعه نیروگاه‌های کوچک خورشیدی فعال می‌شوند این پنل‌ها را نصب کنند. میزان برقی که از این طریق تولید می‌شود به راحتی به شبکه برق مشترکان وصل و می‌تواند مصرف آن‌ها را از شبکه سراسری کاهش داده و این‌ها هم از گروه پر مصرف‌ها خارج شوند.»

در آخر هم وزیر نیرو با بیان اینکه الگوی مصرف استان به استان، شهر به شهر و روستا به روستا متفاوت تعریف شده و خوش مصرفی و بد مصرفی بر اساس این الگو تشخیص داده می‌شود، گفت: «به همین خاطر برنامه‌ریزی شده که در ماه‌های باقیمانده از سال تدارک لازم برای این موضوع دیده شده و اجرای عملی کار هم حداکثر برای اول سال آینده گذاشته شود. برای پر مصرف‌ها نیز مصوبه هیأت وزیران دو ماه فرصت داده که دستورالعمل اجرایی تهیه و تدارک لازم برای مدیریت پرمصرف‌ها ببینیم و این فرصت و امکان فراهم شود تا مصرف خود را کاهش دهند.»

۸.۴ میلیون خانوار در کشور مشمول برق رایگان هستند

وزیر نیرو با بیان اینکه کم‌مصرف‌ها در حوزه انرژی از تخفیف صددرصدی برخوردار می‌شوند، می‌گوید: «مطابق آمار بر‌اساس الگوی مصرف، حدود ۸ میلیون و ۴۰۰ هزار خانوار جزو مشترکان کم مصرف هستند.»

اردکانیان روز گذشته نیز در گفتگو با رادیو جوان، با اشاره به مصوبه اخیر دولت مبنی بر رایگان شدن برق ۳۰ میلیون نفر در کشور اظهار کرد: «اصل این طرح در جهت اصلاح مصرف است و بر این اساس مصرف‌کنندگان در بخش خانگی به سه دسته «خوش مصرف‌ها» با حدود ۱۶.۵ میلیون مشترک خانگی، «کم‌مصرف‌ها» و «پرمصرف‌ها» تقسیم شده‌اند.»

او ادامه داد: «اکنون این طرح در بخش برق است. اصل موضوع اطلاع‌رسانی و آموزش است. استارتاپ‌های زیادی در این زمینه فعال خواهند شد و صدا و سیما همکاری وسیعی خواهد داشت.»

وزیر نیرو همچنین گفت: «در موضوع آب هم باید جلوتر برویم ببینیم چگونه می‌شود عمل کرد.»

او خاطرنشان کرد: «در شرایط کرونایی برق یک واحد درمانی و بیمارستانی قطع نشد و این حاکی از آن است که هزاران خدمتگزار مردم در صنعت آب و برق مشغول فعالیت بودند و مردم قدرشناس این تلاش هستند.»

وزیر نیرو همچنین اظهار داشت: «آب و برق دو محصول بسیار مهم در هر جامعه‌ای است که ارتباط مستقیم با رفاه، آسایش، امنیت خاطر و سلامت مردم دارند. در منطقه ما به لحاظ وضعیت اقلیمی که منطقه‌ای خشک و نیمه خشک است، اهمیت این موضوع بیشتر و این نیاز در تابستان شدیدتر احساس می‌شود، شرایط کرونایی هم موضوع را خیلی مهم می‌کند.»

او افزود: «خوشبختانه با همراهی مردم بویژه در ماه‌های اخیر در مصرف آب و برق، توانستیم اوج بار برق را در یک تابستان نسبتاً طولانی و گرم با موفقیت پشت سر بگذاریم و نسبت به سال‌های قبل که همیشه این اوج بار حدود ۵ درصد افزایش می‌داشت و ناچار بودیم برای تأمین آن از مدت‌ها قبل یک سرمایه‌گذاری سنگین برای احداث نیروگاه‌ها داشته باشیم، اوج بار ما در تابستان امسال همانند سال گذشته تنها یک درصد افزایش داشت، اما در عوض توانستیم انرژی بیشتری را عرضه کنیم.»

به گفته اردکانیان، امسال در حالی که خیلی از کشور‌ها حتی صنعتی دنیا به دلیل شرایط کرونایی و رکود و کسادی گزارش دادند ۵ تا ۲۵ درصد انرژی کمتری را مصرف کردند و بازار برای آن وجود نداشت در صنایع بزرگمان بیش از ۱۱ درصد و عرضه انرژی در کل در کشور ۴.۵ درصد نسبت به سال قبل بیشتر بود.

با این حال، تجربه دو سال پیاپی کاهش شیب افزایش مصرف (از ۵ درصد به یک درصد رشد پیک) که نتیجه همکاری موفق با مردم بود، فرصتی ایجاد کرد که یک آرزوی دیرینه محقق شود و برق به صورت رایگان به دست مردم برسد؛ البته به شرط خوش مصرفی.