سردرگمی مردم در بازار آشفته اقتصاد

اقتصاد۲۴ -مدتی است که اقتصاد به یک کلاف سردرگم تبدیل شده و بازارهای مختلف را با چالش‌های بیشماری روبه‌رو کرده است. بازارهای همچون طلا، مسکن، خودرو و دلار ماه‌هاست در رکود به سر می‌برند، اما در این میان تنها بازاری که نظر سرمایه‌گذاران را به خود جلب کرد و محلی برای جذب سرمایه و اعتماد افراد شد، بازار بورس بود. البته طی دو هفته اخیر نوسان مهمان این بخش جذاب از اقتصاد شده و سرمایه‫گذاران را نسبت به آینده دارایی‌هایی خود دچار نگرانی کرده است.

 

هنگامی که نگاهی به وضعیت بازارها اقتصادی داشته باشیم خواهیم دید در چند وقت اخیر روند بازارها به گونه‌ای بوده است که در یک مقطع، رشد باعث جذب سرمایه‌های در دست افراد می‌شد. در این میان از جریان به وجود آمده عده‌ای منتفع شدند و این در حالی بود که دیگر سرمایه‌گذاران که عمدتا تازه‌واردان بازارها بودند به محض شروع فعالیت‌شان با تغییر مسیر آن بخش از اقتصاد روبه‌رو می‌شدند، این مسئله نشان می‌دهد که بازارها در زمان مشخص به شکل ‌دستوری جهت‌دهی می‌شوند.‌ به گفته کارشناسان مهم‌ترین پیامدی که جهت‌دهی‌ها دستوری برای اقتصاد به همراه خواهد داشت، از بین رفتن اعتماد افراد (سرمایه‌های اجتماعی) است. مسئله‌ای که می‌تواند فرآیند سرمایه‌گذاری‌های واقعی، برنامه-ریزی‌ها و درنهایت اقتصاد را تحت تاثیر قرار دهد و برای کاهش مشکلات باید عناصر موثر در تعیین مسیر بازارها را شناسایی کرد. برخی‌ها معتقدند که دولت این جهت‌دهی را به اقتصاد می‌دهد و ریتم بازارها را در دست می‌گیرد. اما از سوی دیگر عده‌ای نیز بر این باورند که گروهی فراتر و قدرتمندتر از دولت با استفاده از رانتی که در اختیارشان است سمت‌وسوی بازارها را تعیین می‌کنند.

 

هوشیار رستمی، تحلیلگر اقتصادی با اشاره به عوامل موثر در جهت‌دهی‌ها به بازار و همچنین آشفتگی‌های اقتصادی به «ابتکار» گفت‌: در شرایط آشفتگی یک اقتصاد، دولت همیشه مقصر بوده و باید پاسخگوی ماجرای پیش‌آمده باشد اما ابعاد مشکلات فعلی اقتصاد ایران بسیار بزرگ‌تر از این حرف‌ها شده و فرآیند بازارها پیچیده‌تر از هر زمان دیگری است. اگر بخواهیم مقصر به وجود آمدن آشفتگی در اقتصاد را بررسی کنیم، باید بدانیم هنگامی که یک حادثه رخ می‌دهد چه گروهی در شکل‌گیری این حادثه و همچنین از هم زدن دوباره این اتفاق تاثیر دارند؟ من معتقدم دولت درخصوص مسائل پیش آمد مقصر است، یکی از اصلی‌ترین مشکلات اقتصادی به مسائل سیاست خارجی کشور بازمی‌گردد، از سوی دیگر ناکارآمدی افراد در جایگاه‌های اقتصادی نیز چالش‌های زیادی را برای ما به همراه داشته و این در حالی است که کشور ما به شدت با موضوع فساد دسته‌وپنجه نرم می‌کند، مسئله‌ای که می‌تواند اقتصاد را به زوال بکشاند. دولت افراد ناکارآمد را در پست‌های اقتصادی قرار داده و در مقابل نیز راهکاری برای مقابله با گسترش فسادها ندارد. متاسفانه سطح فساد در اقتصاد بسیار بالا رفته و همین مسئله باعث آشفتگی می‌شود.

این تحلیلگر اقتصادی در ادامه صحبت‌هایش به برندگان و بازندگان آشفتگی‌ها در یک بازار اشاره کرد و گفت: هنگامی که اوضاع یک بازار اقتصادی آشفته شود قاعدتا عده‌ای برنده و عده‌ای بازنده خواهند بود. به عنوان نمونه می‌توانیم به بازار بورس اشاره کنیم، بازنده‌ها در این بازار مردم عادی هستند که بدون هیچ تجربه و سوادی وارد بازار می‫شوند تا در کوتاه‌مدت سودی را به دست آورند، این افراد همان کسانی هستند که با متشنج شدن بازار ارز تازه به فکر خرید دلار برای سرمایه‌گذاری می‌‌افتند، همان‌هایی که با یک اتفاق به صورت ناگهانی وارد بازاری می-شوند. این نوع رفتار در هیچ کجا از دنیا مرسوم نیست، چراکه سرمایه-گذار با این نوع رفتار نه تنها به خود آسیب می‌زند بلکه کنترل بازار را از شرایط عادی و سازمان‌یافته خارج می‌کند.

 

---

بیشتر بخوانید: اقتصاد ایران ۲۰ درصد کوچک‌تر شد

رستمی با بررسی روند بازار بورس ادامه داد: در بازاری همچون بورس ما افرادی را داریم که قدرت‌شان از دولت بیشتر است و معاملات چندهزار میلیاردی در یک روز انجام می‌دهند این افراد به راحتی بازار را افزایشی می‌کنند و زمانی که فرصت را مناسب بدانند جهت ریزش را به بازار می-دهند. در این میان افرادی متضرر می‌شوند که بدون دانش و سواد کافی به شکل هیجان‌زده به بازار وارد شده‌اند و در مقابل بسیاری از افراد در نوسان بازار بورس سودهای کلانی را به جیب زده‌اند.

 

این تحلیلگر اقتصادی در ادامه به بازار ارز اشاره کرد و گفت: ابهام و چالش تنها مختص به بازار بورس نبوده و ما چنین مشکلاتی را در بخش ارزی کشور نیز داریم. به عنوان نمونه برخی از کانال‌های ارزی وجود دارند که در یک روز حدود 14 قیمت برای دلار اعلام می‌کنند. دلار دستوری، بانه، مشهد، تهران، هرات، سلیمانیه، استانبول، نیمایی، سنایی، فردایی و... از انواع نرخ‌هایی است که در یک روز برای دلار اعلام می‌شود. مگر می‌شود برای یک دارایی 14 قیمت داشته باشیم؟ متاسفانه اقتصاد به گونه‌ای مدیریت شده است که به رکود تورمی رسیده‌ایم. ما به هر بازاری که نگاه کنیم خواهیم دید که حجم معاملات به شدت پایین بوده اما قیمت‌ها مدام در حال افزایش است.

این کارشناس اقتصادی اظهار کرد: ایران یک اقتصاد آشفته و نابسامان دارد که اصلاح آن با ارائه چند راهکار امکان‌پذیر نیست، این به‫هم‫ریختگی‌ها کلیت اقتصاد را تهدید می‌کند و با وعده‌هایی گشایش اقتصادی و اعدام سلاطین هم هیچ تغییری رخ نمی‌دهد.

وی در پاسخ به این پرسش که ادامه آشفتگی‌ها چه پیامدی را برای اقتصاد به همراه خواهد داشت، گفت: این مسئله بسیار ساده و روشن است، ادامه جهت‌دهی به اقتصاد و آشفتگی‌ها در فضا، اعتماد عمومی را از بین می‌برد و سرمایه‌گذاری را به خطر می‌اندازد. اقتصاد کشور در وضعیت رکود تورمی قرار دارد، مشکل این است که ما در دوره تورمی نمی‌توانیم برای حل مشکلات و مسائل اقتصادی برنامه‌ و یا راهکاری داشته باشیم.

 

منبع: ابتکار