دولت برای ثبات قیمت کالاها چه کاری می‌تواند انجام دهد؟

اقتصاد۲۴ - با آنکه چند وقتی است که قیمت ارز در بازار آزاد در مرز قیمتی 25 الی 26 هزار تومان مانده است اما قیمت کالاها و بخصوص کالاهای مصرفی مردم روند صعودی به خود گرفته، قیمت خودرو هم با توجه به اینکه طی دو هفته اخیر عرضه آن زیاد شده است، هفتگی بین 10 الی 15 میلیون تومان گران می‌شود. قیمت‌ها به حدی برای خریداران تعجب‌آور است که فعالان اقتصادی را هم با چالش و سؤال‌هایی مواجه کرده است.

اعضای اتاق بازرگانی اعتقاد دارند که هماهنگی عرضه و تقاضا مشکلات را حل می‌کند؛ اما نگرانی مردم از ادامه تحریم‌ها و صحبت‌های ضد و نقیض در مباحث سیاسی مانع از آن می‌شود که خریدها منطقی شود و یا اینکه مردم به صورت هیجان وار وارد بازاری نشوند.

بیشتر بخوانید:  اختلاف قیمت انواع اقلام خوراکی در یک سال اخیر

برای اینکه بتوان بازار را به سمت ثبات قیمتی برد چه باید کرد؟ در این میان با چند کارشناس اقتصادی صحبت کردیم که در ادامه نظرات آنها می‌آید:

اقتصاد ایران در برخی از کالاها دچار چسبندگی شده است

سیدحسین معروف، عضو اتاق بازرگانی ایران درباره اینکه چه راهکارهایی برای ثبات قیمت کالا وجود دارد بخصوص در شرایطی که در متغیرهای اثرگذار در اقتصاد شاهد کاهش نوسان هستیم، به «ایران» گفت: «وقتی قیمت‌ها سیر افزایشی خود را شروع می‌کند و به حدی می‌رسد، دچار چسبندگی می‌شود به گونه‌ای که حتی با کاهش قیمت‌های اثرگذار در تعیین قیمت کالا، نرخ کالا و محصول کاهش پیدا نمی‌کند.»

او با بیان اینکه اقتصاد ایران در برخی از کالاها دچار چسبندگی شده است و انتظار کاهش آن را نباید داشته باشیم، افزود: «عوامل مختلفی باعث می‌شود که قیمت کالا افزایش پیدا کند که نمونه آن تورم داخلی، نرخ ارز و عدم هماهنگی عرضه و تقاضا است؛ زمانی که تقاضا برای کالایی زیاد باشد با ثبات نرخ ارز و سایر متغیرها، کالای گران شده کاهش قیمت پیدا نمی‌کند.»

عضو اتاق بازرگانی ایران تصریح کرد: برای آنکه بتوان قیمت کالایی را مهار کرد، یک راهکار وجود دارد و آن افزایش عرضه کالا است، وقتی میزان عرضه کالا مناسب باشد و بتواند به تقاضاهای موجود و حتی مازاد پاسخ دهد، قیمت‌ها دیگر افزایش پیدا نمی‌کند.

او با بیان اینکه بازار را نمی‌توان با اعمال نظارت و رفتارهای پلیسی کنترل کرد، گفت: «بازار برای آرامش نیاز به کالا و محصول دارد، اگر این مهم اتفاق نیفتد با هیچ رفتار پلیسی نمی‌توان قیمت‌ها را کنترل کرد.»
معروف خاطرنشان کرد: «یکی دیگر از مسائلی که باعث شده قیمت کالاها و محصولاتی چون خودرو بالا باشد، حجم بالای نقدینگی است، مردم برای پاسداشت دارایی‌های خود سراغ کالاهایی می‌روند که ضمن حفظ ارزش پول خود قابلیت نقدشوندگی داشته باشند، به همین جهت شاهد ورود سرمایه‌های مردمی در بخش‌های مسکن، خودرو و حتی بورس هستیم.»

او تأکید کرد: «مشکلاتی که مردم در بخش کالایی شاهد آن هستند بخش قابل توجه آن متأثر از اقتصاد نیست، موضوعات دیگری مرتبط است که تنها بخشی از آن به تحریم برمی‌گردد. برخی از تفکرها و ایدئولوژی‌ها سبب شده است تا هر چقدر هم در حوزه اقتصادی کار شود، بازهم نتیجه مطلوب عاید کشور نشود و مردم مرتب شاهد رشد قیمت کالاها باشند.» عضو اتاق بازرگانی ایران اذعان داشت: «ثبات در برخی از رفتارها که می‌تواند بر روابط بین الملل اثربگذارد ضروری است و نباید به آن بی توجهی کرد.»

تمام تولیدکنندگان مجبور هستند که کالاهای خود را با قیمت ارز تنظیم کنند

ناصر ریاحی، عضو دیگر اتاق بازرگانی ایران درباره اینکه چگونه می‌توان به سمت ثبات قیمت کالاها حرکت کرد و مانع نوسان قیمت شد، به «ایران» گفت: تمام کالاها متأثر از قیمت ارز است و هر زمان که قیمت ارز نوسان پیدا می‌کند، طبیعی است که قیمت‌ها تغییر کند لذا برای ثبات قیمت کالایی، جلوگیری از نوسان قیمت ارز ضرروی است؛ هر چند که افزایش قیمت کالاها که اکنون مردم تجربه می‌کنند به خاطر افزایش نرخ ارز است که هفته‌های پیش رخ داده است، شاید در این روزها نوسان قیمت ارز تقلیل یافته است اما قیمت‌های جدید کالا با قیمت ارز هفته‌های پیش است لذا با هرگونه تغییر قیمت، در آینده شاهد تغییر قیمت کالاها خواهیم بود.»

او ادامه داد: «به غیر از کالاهای اساسی که دولت برای آن یارانه مستقیم و غیر مستقیم می‌دهد و همچنین ارز دولتی تخصیص پیدا می‌کند، حجم قابل توجهی از کالاها به صورت آزاد قیمت گذاری می‌شود، بدین جهت تنظیم بازار این کالاها با دستور نیست و تمام بنگاه‌ها برای حفظ واحد صنعتی خود مجبور به واقعی‌سازی و اصلاح قیمت‌های خود هستند؛ البته اگر کالایی که دولت برای آن یارانه می‌دهد تغییر قیمت پیدا می‌کند، ضروری است که قیمت آن کالاها بازنگری شود.»

وی افزود: «تمام تولیدکنندگان مجبور هستند که کالاهای خود را با قیمت ارز تنظیم کنند و این امر منجر به بقای آنها می‌شود. مجموعه‌ها برای تأمین مواد اولیه، قطعات و سایر موارد مورد نیاز خود بایستی واردات انجام دهند و از آنجا که اکثر بخش‌ها با ارز آزاد واردات انجام می‌دهند اصلاح قیمت‌ها ضروری است.» این عضو اتاق بازرگانی ایران گفت: «باید پذیرفت که مردم برای حفظ پول خود وارد بازار شدند و کالاهایی را خریداری می‌کنند که ارزش آن حفظ می‌شود، وقتی ضعیف‌ترین قشر جامعه خودروی صفر کیلومتر خریداری می‌کنند تا ماه‌های آینده با قیمت‌های بالاتر بفروشند بسیار طبیعی است که تقاضا بدون پشتوانه بالا برود و همین امر منجر به رشد قیمت‌ها می‌شود، چرا که عرضه هماهنگی با تقاضای موجود ندارد.»

او اظهار داشت: «تمام اعضای اتاق بازرگانی و فعالان اقتصادی نسبت به شرایط به وجود آمده نگران هستیم و تصور ما این است که بازار بیش از هر زمان دیگر به آرامش و رهایی از تفکرهای دولتی نیاز دارد.»

ریاحی تأکید کرد: «بهترین و مهم‌ترین راهکار بخش خصوصی برای برون رفت از شرایط به وجود آمده عدم دخالت دولت در بازار و حرکت به سمت اقتصاد آزاد است، اگر دولت در اقتصاد و قیمت گذاری حضور پیدا نکند، مشکلات به مرور زمان حل خواهد شد.»

او تصریح کرد: «چندی پیش و تا قبل از اینکه قیمت ارز سیر صعودی به خود گیرد محاسبه‌ای از میزان یارانه‌ای که دولت پرداخت می‌کند، صورت گرفت و اعلام شد که اگر دولت یارانه سوخت و سایر یارانه‌ها را بردارد، می‌تواند به هر ایرانی ماهانه 5 میلیون تومان پرداخت کند؛ لذا صحبت ما این است که دولت به جای یارانه به سمت جامعه هدف برود؛ پرداخت یارانه با شکل و شمایل موجود دردی را دوا نمی‌کند و باعث ثبات قیمت‌ها نمی‌شود.»

دولت با پرداخت یارانه در واردات برخی از کالاها فضا برای سوء استفاده برخی‌ها ایجاد می‌کند

علی قنبری، استاد دانشگاه تربیت مدرس درباره اینکه چگونه می‌توان ثبات قیمت کالاها را حفظ کرد و از نوسان قیمت‌ها جلوگیری کرد، به «ایران» گفت: «دولت با پرداخت یارانه در واردات برخی از کالاها فضا برای سوء استفاده برخی‌ها ایجاد می‌کند و همواره شاهد آن هستیم که نوسان قیمت این کالاها بر سایر کالاها اثر می‌گذارد، بدین جهت آزادسازی و رفتن به سمت اقتصاد آزاد کمک می‌کند تا بخش قابل توجهی از مشکلات این روزهای اقتصاد حل شود.»

او ادامه داد: «نوسان قیمت کالایی، مدت طولانی است که دامنگیر اقتصاد کشور شده است و باید برای رهایی از آن راهکارهای کارشناسی که عنوان می‌شود مورد پیگیری قرار گیرد؛ در تمام دوره‌ها که با بازرسی بازار کنترل می‌شد نتیجه مطلوب به دست نیامد و گرانی بیشتر می‌شد، ما باید کاری کنیم که بازار در فضای رقابتی قرار گیرد.» این استاد دانشگاه تربیت مدرس گفت: «در هیچ دوره‌ای بازار کالایی کشور رقابتی نبوده است و همواره قیمت‌ها از سوی سیاستگذاران تعیین شده است برای رهایی از این موضوع باید نسبت به تقویت تشکل‌ها اقدام کرد.»‌