قرعه کشی پرحاشیه و اعتراض متقاضیان خودرو

اقتصاد۲۴ - افرادی كه قادر نیستند به دلایل مختلف در سایت ایران‌خودرو برای آزمودن بخت خود ثبت‌نام كنند، مقابل وزارتخانه متولی تولید خودرو تجمع كردند تا اعتراض خود را به گوش مسئولان برسانند. ولع عجیب مردم برای ثبت‌نام و خرید خودرو به مرزهای نگران‌كننده‌ای رسیده است، زیرا به گفته حسن كریمی‌سنجری، كارشناس خودرو، پنج میلیون نفر برای شركت در قرعه‌كشی 25 هزار خودرو ثبت‌نام كرده‌اند. بخت‌آزمایی بزرگی كه شكست در آن زمینه سرخوردگی مردم را فراهم می‌‎كند، می‌توانست با یك راهكار ساده، یعنی تك‌نرخی‌كردن خودرو (آزادسازی قیمت)، سامان یابد، اما متولیان امر بدترین شیوه را برای ساماندهی بازار آشفته كالایی كه در ایران نوعی سرمایه به حساب می‌آید، انتخاب كرده‌اند.

بازار خودروی داخلی پس از صدور دستور توقف واردات خودروی خارجی به سمت دونرخی‌شدن پیش رفت. هرچه دولت بر عدم واردات خودروی خارجی اصرار می‌كرد، شكاف قیمت بین خودروی كارخانه و بازار آزاد هم بیشتر می‌شد. كار به جایی رسید كه در برخی مدل‌ها اختلاف قیمت به بیش از 50 درصد هم می‌رسید، درحالی‌كه حاشیه سود بازار نباید تا این حد بالا می‌رفت. هرچه فاصله قیمت بازار آزاد و كارخانه بیشتر می‌شد، ولع افراد برای بهره‌مندی از این سود هم افزایش می‌یافت؛ در نتیجه صف‌های طولانی مقابل دو كارخانه خودروسازی داخلی شكل گرفت. دولت برای ساماندهی این بازار روش قرعه‌كشی را انتخاب كرد. ضوابط سخت‌گیرانه‌ای گذاشت كه مثلا خودرو به دست متقاضیان واقعی برسد، اما این سیاست، عرضه خودرو به بازار را صرفا به یك لاتاری بزرگ تبدیل كرد.

بیشتر بخوانید: یارانه نقدی، خوان هفتم برندگان قرعه‌کشی خودرو

اعتراض متقاضیان خرید خودرو مقابل وزارت صمت

در قرعه‌كشی خودروسازان هر‌ كس پیروز شود، احساس موفقیت می‌كند، اما شكست‌خوردگان چه حسی دارند؟ احساس باخت و... حاصل اعمال سیاست‌های عجیب‌وغریب در بازار كالایی است كه در ایران یك كالای سرمایه‌ای به حساب می‌آید. گزارش فارس نشان می‌دهد برخی از مردم به‌دلیل موفق‌نشدن در ثبت‌نام خودرو دچار سرخوردگی شده‌اند. دیروز جمعی از متقاضیان خرید خودرو با تجمع مقابل ساختمان وزارت صنعت اعلام کردند که امکان ثبت‌نام در سایت فروش محصولات ایران‌خودرو را ندارند، درحالی‌که اسم آنها هیچ‌گاه به‌عنوان برنده قرعه‌کشی اعلام نشده است.
این متقاضیان اعلام می‌كنند که در مراجعه به سایت پیش‌فروش محصولات ایران‌خودرو، امکان ثبت‌نام ندارند و این در شرایطی است که در هیچ‌کدام از فروش فوق‌العاده یا پیش‌فروش‌های قبلی این شرکت برنده قرعه‌کشی نبوده‌اند.

علی جعفری، یکی از تجمع‌کنندگان می‌گوید: روز گذشته برای ثبت‌نام در طرح پیش‌فروش محصولات ایران‌خودرو به سایت این گروه خودروسازی مراجعه کردم، ولی در سایت با این عنوان که شما قبلا برنده قرعه‌کشی شده‌اید، ثبت‌نام برایم مسدود بود.

او اضافه می‌كند: به این دسته از مراجعه‌کنندگان به سایت فروش ایران‌خودرو دلایل مختلفی ازجمله عدم واریز وجه خودرو اعلام شده است و به برخی افراد نیز اعلام کرده‌اند که نامشان در فهرست تکمیل ظرفیت بوده و آنها وجه خودرو را واریز نکرده‌اند و به همین دلیل از حضور در مراحل بعدی فروش مستقیم خودرو محروم می‌شوند.

به گفته جعفری، معترضان صبح یكشنبه به دفتر فروش ایران‌خودرو و همچنین مرکز ارتباط با مشتریان این گروه خودروسازی نیز مراجعه كرده‌اند و به آنها اعلام شده كه برنده‌شدنشان از طریق پیامک و ایمیل اطلاع‌رسانی شده است، درحالی‌که چنین موضوعی صحت ندارد و پرینت پیامک و ایمیل‌ها نشان‌دهنده کذب‌بودن ادعای این خودروساز است.

او اضافه می‌كند: برخی می‌گویند فهرست برندگان قرعه‌کشی با فهرستی که خودروسازان به مرکز شماره‌گذاری ارسال می‌کنند، متفاوت است و به همین دلیل کد‌ملی‌های درج‌شده در فهرست ارائه‌شده به وزارت صنعت با افرادی که به‌عنوان برنده نهایی موفق به خرید خودرو می‌شوند، فرق دارد.

به گفته این معترض، اگرچه داخل ساختمان وزارت صمت هستند، اما هیچ مسئولی با آنها صحبت نكرده است.

امكان ردیابی اعتراضات خرید خودرو وجود دارد

آیا عدم دسترسی به سایت یك شیوه تقلب است؟ آیا این مسئله ناشی از خطای سیستمی و فردی است یا اینكه باز هم مثل مشكلات رخ‌داده در زمان ثبت سفارش‌ها، دست‌هایی پشت ‌پرده در كار است و مردم نسبت به آن اعتراض دارند؟ روابط‌عمومی وزارت صمت از وجود تجمع دیروز در این وزارتخانه اظهار بی‌اطلاعی می‌كند. كارشناس روابط‌عمومی وزارت صمت به «شرق» می‌گوید: ثبت‌نام برای خودرو در سایت ایران‌خودرو انجام می‌شود و دستگاه‌های ناظر نظیر سازمان بازرسی بر روند آن نظارت كامل دارند، در نتیجه پاسخ‌گویی به اعتراضات هم بر عهده خود ایران‌خودرو است.

علی شكوهی، كارشناس خودرو نیز اگرچه از تجمع مقابل وزارت صمت بی‌اطلاع است، اما در پاسخ به این پرسش كه آیا امكان دخالت در سیستم‌ ثبت‌نام وجود دارد یا نه، می‌گوید: اتفاق رخ‌داده الزاما به معنای كلاهبرداری نیست. بعضی وقت‌ها برخی مشتركان در زمان‌هایی ممكن است پیامك‌های خود را بسته باشند كه از شركت‌ها برای آنها پیامك نیاید و بعد مجددا آن را باز كنند.

به گفته او، همه این مسائل به‌سادگی از طریق اپراتورهای مختلف مثل همراه‌اول، ایرانسل و دیگر اپراتورها قابل پیگیری است. وزارت ارتباطات به‌سادگی می‌تواند این مسئله را بررسی كند.

شكوهی اضافه می‌كند: من در رد یا قبول ادعای افرادی كه اعتراض دارند، نمی‌توانم نظری بدهم اما مسئله ارسال پیامك از طریق اپراتورهای تلفن همراه و پلتفرم ایران‌خودرو قابل پیگیری است و می‌توان صحت گفته‌های دو طرف را بررسی كرد.
او می‌گوید: فرایند راستی‌آزمایی بسیار ساده است و افراد برای پیگیری اعتراض خود می‌توانند به واحد حقوقی ایران‌خودرو و مراجع قانونی دیگر نظیر پلیس فتا مراجعه كنند.

مشكلی كه به‌راحتی قابل حل‌وفصل است

حسن كریمی‌سنجری، كارشناس خودرو نیز اگرچه از وجود تجمع در وزارت صمت بی‌اطلاع است، اما پیگیری و ردیابی ادعای معترضان را كاری ساده توصیف می‌كند.

او می‌گوید: برای حل این مسئله حتی نیاز به مراجعه حضوری نیست و افراد می‌توانند به صورت سیستمی اعتراض خود را اعلام كنند. مثل كاری كه برای یارانه‌ها اتفاق افتاد و با همان شیوه مسئله اعتراض برای ثبت‌نام خودرو هم قابل حل است.

افزایش تقاضا به‌دلیل یارانه خودرو

كریمی‌سنجری سخنان خود را با طرح این پرسش كه آیا خودرو هم یارانه است كه افراد باید برای آن ثبت‌نام كنند، ادامه می‌دهد.

به گفته او درحال‌حاضر برای 25 هزار خودرو، پنج میلیون نفر ثبت‌نام كرده‌اند، درحالی‌كه تا‌كنون در تاریخ سابقه نداشته است كه در یك سال بیش از یك‌میلیون‌و 400 هزار تا یك‌میلیون‌و 500 هزار خودرو فروخته باشیم.

او اضافه می‌كند: بیش از این میزان خودرو را همیشه یا لیزینگ كرده‌اند یا با شرایط مختلف واگذار كرده‌اند، اما اكنون به جایی رسیده‌ایم كه برای 25 هزار خودرو، پنج تا شش میلیون نفر ثبت‌نام كرده‌اند. این افراد دنبال خودرو نیستند، بلكه دنبال یارانه ناشی از خودرو هستند.

افزایش تقاضای كاذب خودرو

به اعتقاد این كارشناس خودرو، سیاست دولت برخلاف شعار سال، یعنی جهش تولید است. این سیاست دولت دارد تقاضای كاذب را افزایش می‌دهد و به عرضه فشار آورده و آن را محدود می‌كند.

او اضافه می‌كند: فشار تقاضا باعث می‌شود فشار روی عرضه هم افزایش یابد. از مكانیسمی استفاده می‌شود كه به‌جای اینكه تقاضا محدود و عرضه را تقویت كند، برعكس عمل می‌كند. بسیاری از افراد كه خودرو ندارند، صرفا برای بهره‌مندشدن از یارانه و كوپنی كه دولت به آنها هبه می‌كند، ثبت‌نام می‌كنند و برعكس كسی كه اسمش در ثبت‌نام درنمی‌آید، اما به خاطر شرایط كاری به یك دستگاه خودرو نیاز دارد، به بازار آزاد مراجعه می‌كند.

او ادامه می‌دهد: این مسئله فشار را روی بازار آزاد بالا می‌برد و قیمت‌ها را افزایش می‌دهد. یكی از دلایلی كه قیمت خودرو بالا رفته، این است كه متقاضی واقعی نمی‌تواند نیاز خود را از بازار تأمین كند.

او می‌گوید: در‌حال‌حاضر فشار نقدینگی و فشار دلالی روی بازار است و تقاضاهای سرخورده پاسخ داده‌نشده از طریق كانترهای فروش شركت‌های خودروساز، به بازار مراجعه می‌كنند و شرایط آن را ملتهب می‌كنند.

به اعتقاد كریمی‌سنجری عرضه خودرو در بورس كالا كه یكی ‌دیگر از راهكارهای دولت برای قیمت خودرو است، راه‌گشای مشكل نیست؛ زیرا وقتی بین عرضه و تقاضای كالا فاصله زیاد می‌شود، بورس مؤثر نیست و دلالی تبدیل به بورس‌بازی می‌شود.

او اضافه می‌كند: اگر خودرو در بورس عرضه شود، گروهی كه نقدینگی دارند، همه خودروها را می‌خرند و هفته بعد آن را با قیمت بالاتر عرضه می‌كنند.

این كارشناس بورس عنوان می‌كند: بورس كالا فقط وقتی مفید است كه عرضه اولیه هستند. مثلا قیمت سراتو برای اولین‌بار كه می‌خواهد مشخص شود، در بورس تعیین شود. در شرایط كنونی عرضه خودرو در بورس مصرف‌كننده را متضرر می‌كند.

او تأكید می‌كند: به نظر من باید قیمت را واقعی كنند و اجازه دهند در بازار رقابت شكل بگیرد. این داستان قیمت‌گذاری دستوری زیانی است كه به شركت‌های خودروساز تحمیل می‌شود و منتی است كه سر مردم گذاشته می‌شود كه هیچ‌وقت به آن نمی‌رسند. مردم فكر می‌كنند می‌توانند خودرو را به قیمت كارخانه‌ای خریداری كنند، اما به نظر می‌رسد قرعه‌كشی هم نتوانست خودرو را به قیمت واقعی برساند.

این كارشناس خودرو می‌گوید: وقتی قیمت تك‌نرخی شد، باید شرایط تولید و عرضه را در خودروسازی‌ها كنترل كنند كه كارخانه‌ها نتوانند عرضه خودرو در بازار را مهندسی كنند.