کاغذ بازی دولتی، داد باغداران را درآورد

اقتصاد۲۴ - باغداران جابان از کارشکنی جهاد کشاورزی به ستوه آمده‌اند. این‌قدر پاسخ مناسب از سوی مسئولان دریافت نکرده‌اند که دیگر به دنبال مجوز‌ها هم نمی‌روند. دریافت یک مجوز ساده برای تداوم فعالیت کشاورزی، برای آن‌ها یک سال زمان می‌برد و باغداران نمی‌دانند چرا باید ۳۵۶ روز در پیچ‌و‌خم ادارات سرگردان باشند تا بتوانند مجوزی برای اجرای سیستم‌های نوین آبیاری در باغاتشان بگیرند. سختیگری‌های دولت و از سوی دیگر به‌صرفه‌نبودن تولید آن‌ها را به سمت خرد‌کردن باغاتشان یا شغل دوم سوق داده است. باغات خرد‌شده، بیشتر از باغات بزرگ درگیر چالش با جهاد کشاورزی هستند. مجتبی شادلو، عضو هیئت‌مدیره شرکت تعاونی مهر دماوند راه‌حل این مشکل را استفاده از پتانسیل‌های تشکل‌های کشاورزی معرفی می‌کند.

پیگیری‌های نیز نشان می‌دهد که بی‌سبب نیست باغداران از رفتار مسئولان جهاد کشاورزی به ستوه آمده‌اند، زیرا حسین اردلان، رئیس جهاد کشاورزی دماوند پاسخ‌گویی به پرسش‌های خبرنگار  را به‌جای انجام مصاحبه مرسوم تلفنی، به حضور در اداره جهاد کشاورزی مشروط می‌کند! فصل برداشت سیب در شهرستان دماوند ۱۰ روزی هست که به پایان رسیده است. این‌روز‌ها در کنار جاده، برخی تولیدکنندگان خودشان مستقیما به عرضه محصولشان روی آورده‌اند. سیب قرمز و زرد دماوند عمده‌ترین محصولی است که در کنار جاده منتهی به جابان به فروش می‌رسد. چند‌نفری هم گردو‌های باغات دماوند را در کنار جاده می‌فروشند. فروشندگان که عمدتا فرزند یک خانواده کشاورز هستند، از مشکلات باغداران خبر ندارند و می‌گویند که فقط برای کمک به پدرشان چند روز تعطیل را به کنار جاده آمده‌اند که محصول بفروشند.

بیشتر بخوانید: ماه عسل کشاورزان خاتمه می‌یابد؟

باغداران چندشغله

ساکنان جابان می‌گویند که اکثر باغداران منطقه دو‌شغله هستند. شغل اصلی و آبا‌و‌اجدادی‌شان که باغداری بوده، دیگر کفاف هزینه‌های زندگی را نمی‌دهد و برای همین باغداران ناگزیر شده‌اند که شغل دیگری راه بیندازند. در سال‌هایی که محصول زیاد است، تولیدات روی دستشان باد می‌کند. سیب سرخ دماوند را نمی‌خرند، زیرا می‌گویند که ماندگاری‌اش کم است. باغداران ناگزیرند محصول به دلال بفروشند، چون پول ندارند به ازای هر کیلو سیب سه‌هزار تومان هزینه کنند تا محصولشان را در سردخانه و برای شب عید نگه دارند که به قیمت بفروشند. برخی از آن‌ها مغازه‌های ارائه خدمات کشاورزی و دیگر اقلام خدماتی راه انداخته‌اند، گروهی راننده تاکسی شده‌اند و برخی دیگر زمین‌فروش! می‌گویند اکثر فروشگاه‌های املاک منطقه، خودشان باغدارند و از سر اجبار بخشی از زمین‌های باغشان را به غیر فروخته‌اند. به همین خاطر تعداد باغات کوچک‌تر از یک هکتار با مشکلات ریز و درشت در منطقه دماوند کم نیست و جالب اینکه وزارت جهاد کشاورزی هم به‌جای حفظ همین باغات خرد‌شده باقی‌مانده، سنگ جلوی پای باغداران می‌اندازد که آن‌ها را وادار به انجام تخلف می‌کند.

یک سال دوندگی برای دریافت مجوز

سعید باقری، ساکن جابان یکی از باغداران منطقه است. او می‌گوید: وزارت جهاد کشاورزی هیچ خدماتی به کشاورزان نمی‌دهد. یک گونی کود شیمیایی ۵۰‌کیلویی که در گذشته ۳۰ تا ۴۰ هزار تومان قیمت داشته، امسال در بازار ۶۰۰ هزار تومان خرید‌و‌فروش می‌شود. یک لیتر سم تقلبی کنه که چینی هم هست و کارایی ندارد، قبلا ۱۰۰ تا ۲۰۰ هزار تومان بود، اما امسال ۷۵۰ هزار تومان قیمت خورده است. روزگاری دولت یارانه‌های خوبی برای اجرای سیستم آبیاری تحت فشار می‌داد، اما این ساکن جابان می‌گوید که این روز‌ها نه‌تن‌ها از این کمک‌ها خبری نیست بلکه کارکنان جهاد کشاورزی سالی یک بار می‌آیند تا ببینند از برق کشاورزی اختصاص داده‌شده به باغات، استفاده کشاورزی می‌شود یا نه. او اضافه می‌کند: کسانی که اخیرا می‌خواهند در باغاتشان سیستم آبیاری تحت فشار اجرا کنند، باید کلی هزینه کنند تا مجوز بگیرند. با یک گردش کاری حداقل یک‌ساله برای دریافت مجوز مواجه هستند تا یک تأییدیه برای دریافت برق کشاورزی دریافت کنند.

این ساکن جابان وقتی از او درباره وضعیت پاسخ‌گویی به ارباب‌رجوع توسط جهاد کشاورزی سؤال می‌کنم، بیان می‌کند: جهاد کشاورزی این‌قدر خدمات به کشاورزان نمی‌دهد که اصلا سراغشان نمی‌روم. او ادامه می‌دهد: همسایه ما اگر بخواهد برای سیستم آبیاری تحت فشارش برق دریافت کند، باید با هزینه خودش ترانس و... را تهیه کند. با دلار ۱۲ هزار تومانی هزینه تأمین برق باغش ۸۰ میلیون تومان می‌شد. ۸۰ میلیون تومان پول دو سال محصول یک باغ با حذف هزینه‌های تولید است؛ آن‌هم اگر سرما نزند و تگرگ نیاید.

حتما باید در باغات چادر بزنیم؟

محسن ابراهیمی یکی دیگر از باغداران جابان است که باغ کوچکی به وسعت ۷۰۰ تا ۸۰۰ متر دارد. او درباره مشکلات باغش می‌گوید: به من برق کشاورزی نمی‌دهند. آب کشاورزی داریم و در زمستان و زمان برداشت محصول که آب کشاورزی قطع می‌شود، برای رفتن به سرویس بهداشتی هم باید آب بخریم. او ادامه می‌دهد: سه سال قبل برای باغم یک بنای ۱۰۰‌متری ساختم که می‌گویند غیر‌قانونی است. برای ساخت در باغات کوچک مجوز نمی‌دهند. البته من دنبال مجوز هم نرفتم. گفتند برای باغ ۲۰۰۰ متری، مجوز ۲۰ متر سرایداری می‌دهند. سرایدار در ۲۰ متر زندگی نمی‌کند. ابراهیمی تأکید می‌کند: سرایدار‌ها هم زن و بچه دارند. در چنین فضایی زندگی نمی‌کنند. باید برایشان گاز مهیا کنید. شب‌های اینجا سرد است و کسی نمی‌تواند در کانکس زندگی کند.

او عنوان می‌کند: باغ ما ۴۰ درخت دارد. دو تن بار می‌دهد و نیاز ما به اندازه نصف تولید یک درخت هم نیست. بقیه محصولم را می‌فروشم، اما به قیمت نمی‌خرند. سم بسیار گران بوده و هزینه‌ها سرسام‌آور است. او می‌گوید: اگر یک باغ کوچک خریدید، حتما باید چادر بزنید و آتش روشن کنید؟ تا خدای نکرده همه باغ‌ها آتش بگیرد؟ تهیه یک‌سری امکانات اولیه برای هر باغی ضروری است.

کمبود سم و کود در بازار

کمبود کود و سم یکی از گله‌های اصلی باغداران است. جواد، ولی زاده، فعال کشاورزی و فروشنده سم و کود از حذف یارانه این نهاده‌ها خبر می‌دهد. او می‌گوید: در‌حالی‌که کشور‌های پیشرفته دنیا هنوز به کشاورزی یارانه می‌دهند، در کره و ژاپن دولت نزدیک به ۶۰ درصد روی نهاده‌ها یارانه می‌دهد، در ایران این یارانه‌ها حذف شده است.

ولی زاده از عملکرد مسئولان وزارت جهاد کشاورزی گله دارد، زیرا آن‌ها بخش‌نامه کرده‌اند که قیمت کود سولفات پتاسیم که در گذشته ۶۹ هزار تومان بود باید به حدود ۵۰۰ هزار تومان برسد. جداول را در اختیار ندارد و ارقام دقیق را به خاطر نمی‌آورد، اما او یادآور می‌شود: دولت کود دولتی را که مسئول توزیع آن است، در اختیار واحد‌های مجاز توزیع سم و کود قرار نمی‌دهد، اما به این واحد‌ها تأکید می‌کند که حق ندارند چنین نهاده‌هایی را از بازار خریداری کنند.

این فعال کشاورزی بیان می‌کند: اگر نهاده را از بازار آزاد خریداری کنیم، واحدهایمان پلمب می‌شود. باغداران به کود و سم نیاز دارند، ولی توزیع آن توسط واحد‌های تولیدی به‌صورت قطره‌چکانی انجام می‌شود، اما وزارت جهاد کشاورزی صرفا با واحد‌های توزیع در صورت تهیه کود و سم از بازار آزاد برخورد می‌کند.
همه باغات از یک استخر آب بگیرند

صاحبان باغات خرد در دماوند معتقدند باغداران بزرگ یک‌دهم مشکلات آن‌ها را هم ندارند، اما آیا این گمانه درست است؟ مجتبی شادلو، عضو هیئت‌مدیره شرکت تعاونی مهر دماوند در گفتگو با «شرق» درباره سختگیری‌های جهاد کشاورزی عنوان می‌کند: به دنبال خرد‌شدن باغات، یک قانون کلی از طرف امور آب آمد که ملک‌های تفکیک‌شده از یک پلاک اصلی، باید آب مورد نیاز خود را از استخر اصلی آن پلاک دریافت کنند. او ادامه می‌دهد: برای مجوز مجدد استخر، یک‌سری محدودیت‌ها گذاشتند که از خرد‌شدن اراضی جلوگیری شود. به گفته او، بر اساس قانون صنفی باغداری، باغ‌های کمتر از پنج هزار متر (نیم‌هکتار) نمی‌توانند یک واحد صنفی باشد؛ زیرا نیاز معیشتی یک خانوار را تأمین نمی‌کند.

شادلو می‌گوید: کمیسیون صدور مجوز‌ها که از خود کشاورزان انتخاب شدند، به قطعاتی که واقعا کار کشاورزی می‌کنند (حتی اگر سطح به حد نصاب خود نرسد) با رأی کمیسیون، خدمات کشاورزی ارائه می‌کند. او اضافه می‌کند: بنابراین افرادی که مدعی هستند، باید به صنف کشاورزی مراجعه کنند تا از حقوق آن‌ها دفاع شود.

عضو هیئت‌مدیره شرکت تعاونی مهر دماوند در پاسخ به این پرسش که آیا سختگیری‌های جهاد کشاورزی منجر به خشک‌شدن باغات نمی‌شود، این‌گونه پاسخ می‌دهد: خرد‌شدن باعث آسیب‌زدن به کشاورزی شده است، اما سیاست‌گذاری وزارت جهاد هم به کشاورزی آسیب می‌زند. او درباره دلیل این سختگیری‌ها عنوان می‌کند: دادستان و قوه قضائیه به باغاتی که تغییر کاربری داشتند، مراجعه کردند. افراد مجوز‌های جهاد کشاورزی را هم ارائه کردند، اما برخی از استخر‌های باغات تغییر کاربری داده‌شده، با هدف کشاورزی نبود و سونا و جکوزی در آن ساخته شده بود. شادلو ادامه می‌دهد: به‌این‌ترتیب خود قوه قضائیه محدودیت‌هایی ایجاد کرد و اجازه صدور مجوز برای استخر‌های قطعات کوچک را نداد؛ وگرنه جهاد کشاورزی تا اندازه‌ای مجوز می‌داد که با حداقل آب موجود، تولید حفظ شود.

او تأکید می‌کند: در چنین شرایطی نه قوه قضائیه با محدودیت‌هایی که دارد می‌تواند تصمیم بگیرد و نه جهاد کشاورزی، باید با صنف کشاورزی و نمایندگان کشاورزان در قالب تشکل‌ها، این مشکل حل شود.

عضو هیئت‌مدیره شرکت تعاونی مهر دماوند اضافه می‌کند: این حق قانونی مردم است که در تصمیم‌سازی‌ها شرکت داده شوند. چرا در محدودکردن حقوق کشاورزی نظر نمایندگان کشاورزان در قالب صنف اتحادیه و تعاونی لحاظ نمی‌شود؟ چرا از این تشکل‌ها کمک گرفته نمی‌شود که حق کشاورزان ضایع نشود و حق قانون و دولت هم لحاظ شود. او بیان می‌کند: ادارات غیرپاسخ‌گوی ما در شهرستان، فقط جهاد کشاورزی نیست. ادارات دیگر هم به کشاورز جواب مشخص و در شأن و حق کشاورز نمی‌دهند. دنبال هر کاری بروند، بوروکراسی اداری دست‌و‌پا‌گیر وجود دارد. مشکلات متعددی هست که باعث می‌شود کشاورز به ستوه آید. کارش را رها کند یا تصمیم می‌گیرد ملکش را بفروشد. این زنگ خطری برای همه است. ادارات دولتی باید به مردم
کمک کنند.

عدم پاسخ‌گویی جهاد کشاورزی

برای دریافت پاسخ مسئولان جهاد کشاورزی دماوند و رساندن صدای باغداران منطقه به گوش آن‌ها از طریق روابط عمومی جهاد کشاورزی استان تهران با دفتر حسین اردلان مدیر جهاد کشاورزی دماوند تماس گرفته شد.

مسئول دفتر رئیس، شرط مصاحبه را هماهنگی با روابط عمومی اعلام کرد. روابط عمومی این اداره نیز اعلام کرد که باید با رئیس اداره کشاورزی دماوند هماهنگ کند. دو روز پیگیری خبرنگار با این پاسخ روابط عمومی جهاد کشاورزی دماوند مواجه شد که اردلان شرط پاسخ‌گویی به سؤالات را حضور در این اداره اعلام کرده است!