نقشه مجلس برای تخریب برجام

اقتصاد۲۴ - روز یکشنبه مجلس شورای اسلامی در واکنش به ترور شهید محسن فخری‌زاده از دانشمندان هسته‌ای و مقامات ارشد وزارت دفاع دوفوریت طرحی جنجالی را به تصویب رساند که براساس آن برنامه‌ای هسته‌ای ایران روند تازه‌ای به خود خواهد گرفت، غنی‌سازی ۲۰ درصد احیا می‌شود و حتی ممکن است درنهایت به توقف اجرای پروتکل الحاقی و نظارت‌های آژانس از برنامه هسته‌ای ایران منجر شود.

طرح مجلس با حمایت محمد باقر قالیباف رییس مجلس همراه بود. قالیباف در این باره گفت: «این طرح باعث تقویت صنعت و دستاورد‌های عملی دانشمندان هسته‌ای می‌شود و زمینه عبور از تحریم‌ها را برای ایران ایجاد می‌کند. این قانون در کنار واکنش‌های دیگر دستگاه‌های مرتبط علاوه بر احیای صنعت هسته‌ای ایران، باعث بازدارندگی در مقابل دشمن و امنیت خاطر مردم می‌شود.»

مجتبی ذوالنوری رییس کمیسیون امنیت ملی مجلس هم که در واقع طراح آن بود اظهار کرد: "سهم ما در برجام قفل شد و ما به سهم و حق خود نرسیدیم. طرف‌های دیگر به وظیفه شان عمل نکرده و اتحادیه اروپا حاضر به پرداخت هزینه نشد پس طبق عرف، شرع و قوانین و تکلیف، جمهوری اسلامی نیز باید از مسیر رفته باز گردد. "

طرح مجلس را می‌توان در واقع خروج از برجام و قطع همکاری ایران با آژانس ارزیابی کرد با این حال مجلس نام این طرح را "اقدام راهبردی برای لغو تحریم‌ها" نهاده است.

در همین رابطه قاضی زاده هاشمی نایب‌رئیس اول مجلس صراحتا با اشاره به برجام گفت: "عنوان طرح اقدامات راهبردی برای لغو تحریم‌ها است، یعنی وقتی قرار است که تحریم از بین نرود، دلیلی ندارد که ما در داخل یک قاعده‌ای باقی بمانیم که به ضرر جمهوری اسلامی است. "

این در حالی است که رفائل گروسی مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در این باره به ایران هشدار داد و گفت: "کاهش در همکاری‌هایی که ما با ایران انجام می‌دهیم، محدودسازی یا مانع‌تراشی در آن‌ها سودی نصیب هیچ‌کس و اول از همه خود ایران نخواهد کرد. "

اقدام مجلس ۴۸ ساعت پس از ترور شهید محسن فخری‌زاده در آبسرد دماوند صورت گرفت و نمایندگان دوفوریت طرح را در واکنش به این حادثه تصویب کردند. نمایندگان مدعی‌اند که برجام و مذاکرات هسته‌ای در این حادثه نقش مستقیم داشته است. اما منتقدان این دیدگاه می‌گویند، این اولین ترور هسته‌ای پس از برجام است در حالیکه پیش از برجام و در مدت کوتاهی چند تن از دانشمندان هسته‌ای به شهادت رسیدند.

طرح مجلس شورای اسلامی هر چند با مخالفت‌های فراوانی همراه است، اما این هفته در صحن علنی جزییات آن بررسی و احتمالا تصویب می‌شود.

در همین حال در شرایطی که مجلس این طرح را در دستور کار قرار داد، محمد جواد ظریف وزیر خارجه در گفت‌وگویی به تندی از منتقدان اصولگرای برجام انتقاد کرد. او گفت که آن‌ها به آمریکا "گرا" می‌دهند و می‌گویند: "بعضی دوستان می‌روند و به آمریکا «گرا» می‌دهند که با ما بهتر می‌توانید کار کنید. ما که سکوت می‌کنیم، دلیل نمی‌شود که متوجه این گرا‌ها نیستیم. من کسی را متهم نمی‌کنم، ولی می‌دانم و خبرش را بهم می‌دهند که گفته اند این‌ها در قدرت نمی‌مانند و قدرت این‌ها چند روزه است. "

این اظهارات و اقدامات و طرح مجلس و از طرف دیگر برخی تحرکات بدنه اصولگرایان و اعتراض‌های خیابانی آن‌ها به دولت نشان می‌دهد که دور جدیدی از جدال بر سر برنامه هسته‌ای کشور و مذاکره با آمریکا آغاز شده است. این جدال پس از پیروزی جو بایدن در انتخابات آمریکا کلید خورد.

تندرو‌ها وقت‌کشی می‌کنند

صادق زیباکلام استاد دانشگاه و تحلیلگر مسائل سیاست خارجی درباره اقدام مجلس و مصوبه دو فوریتی آن بگفت: "متاسفانه مجلس بیش از آنکه منافع ملی و منافع بلند مدت کشور را مد نظر قرار دهد موضع گیری‌های پوپولیستی و رادیکال را در دستور کار خود قرار داده است و به دنبال ابراز احساسات اقلیتی تندرو در کشور است. "

او افزود: "از طرف دیگر این مجلس نماینده اکثریت ملت ایران نیست، حسب آمار وزارت کشور این مجلس رای اکثریت مردم کشور را در اختیار ندارد. "

زیباکلام درباره ابعاد سیاسی اقدام مجلس با اشاره به سخنان ظریف که گفته بود مخالفان دولت به آمریکا "گرا" می‌دهند، اظهار کرد: «اصلا نیازی نیست که اصولگرایان به آمریکا پیام دهند که با ظریف و روحانی مذاکره نکنید و بیاید با مذاکره کنید. همه می‌دانند که دولت آینده در ایران دولتی اصولگرا خواهد بود. همانطور که در انتخابات مجلس توانستند پیروز انتخابات باشند در انتخابات ۱۴۰۰ هم هر کس نماینده این جریان باشد برنده انتخابات خواهد بود. تندرو‌ها تا آن زمان هر تلاشی را هم برای به نتیجه رسیدن مذاکرات و بازگشت آمریکا به برجام نقش بر آب خواهند کرد. آن‌ها پس از پیروزی در انتخابات برای توافق پا پیش می‌گذارند، تلاش می‌کنند و برجام ۱۴۰۰ را به وجود می‌آورند.»

بیشتر بخوانید: مخالفت دولت با طرح اقدام فوری لغو تحریم‌ها

او افزود: "آمریکایی‌ها هم چاره‌ای دیگر ندارند چرا که تجربه اوباما و برجام نشان داد که اگر تندرو‌ها پشت توافقی نباشند آن توافق در ایران موفق نخواهد شد. همچنانکه برجام نشان داد که وقتی دولت روحانی و میانه‌رو‌ها آن را تنظیم کردند عملا تندرو‌ها با هر تیغ و تیشه‌ای به برجام ضربه می‌زدند. تا نهایتا دونالد ترامپ رسما آمریکا را از برجام خارج کرد، البته همان زمان به واسطه فعالیت‌های تخریبی اکثر شرکت‌های غربی از ایران رفته بودند و انتظاراتی که از برجام وجود داشت عملا به هدف نرسیده بود. نتیجه این وضعیت آن بود که به آمریکا و غرب پیام دادند که روحانی کاره‌ای نیست و قدرت در دست آنهاست. "

زیباکلام درباره اینکه نمایندگان مجلس می‌گویند مسیر لغو تحریم‌ها در اعمال فشار به غرب و توقف اجرای پروتکل الحاقی است گفت: «این مسیر همان مسیری است که در دوران احمدی‌نژاد طی شد که معتقد بودند تحریم‌ها بی اثر است و فکر می‌کردند با شعار به موفقیت می‌رسیم، اما دیدیم که چقدر جامعه جهانی در برابر ما ایستاد. فراموش نکنیم که در دوران آقای احمدی نژاد روسیه و چین به تمام قطعنامه‌هایی که علیه ما صادر شد رای موافق دادند و تمام اعضای شورای امنیت با قطعنامه‌های ضد ایرانی موافقت کردند و حتی یک کشور هم رای مخالف نداد.»

این استاد دانشگاه ادامه داد: «بنابراین این مطالبی که مطرح می‌شود ممکن است کلمات و جملات قشنگی باشند و راهبردی برای خروج از تحریم‌ها معرفی شود، اما همه می‌دانند تا توافق و نرمش قهرمانانه‌ای با غرب صورت نگیرد هیچ گشایشی در تحریم‌ها رخ نمی‌دهد. "

زیباکلام در پایان تاکید کرد: "با وجود بررسی اینگونه طرح‌ها در مجلس اصولگرا معتقدم کاری که امروز مجلس انجام می‌دهد نوعی وقت‌کشی است تا بلاخره این چند ماه دولت حسن روحانی هم بگذرد و به نوعی با دولت هم مقابله تبلیغاتی شود. اصولگرایان و حتی تندرو‌ها به خوبی می‌دانند بدون نرمش و برجام ۱۴۰۰ نمی‌توان سر سوزنی در تحریم‌های علیه ایران تغییری ایجاد کرد. "

نقشه مجلس چیست؟

توقف اجرای پروتکل الحاقی به غرب فشار می‌آورد.
اما حمیدرضا ترقی عضو ارشد حزب موتلفه دیدگاه دیگری دارد و درباره طرح مجلس عنوان کرد: "برای غربی‌ها مسئله پروتکل الحاقی بسیار مهم است و در کسب اطلاعات دقیق از تحرکات هسته‌ای ما برای آن‌ها حیاتی است. متاسفانه تنها ابزاری که برای ایران باقی مانده تا بتواند با استفاده از آن طرف مقابل را به اجرای تعهداتش در برجام وادار کند، "پروتکل الحاقی" است. تا به حال دولت از این ابزار استفاده نکرده، درحالی که برای طرف غربی بسیار مهم است و می‌توان با توقف اجرای آن طرف غربی را وادار کرد تا به تعهداتش عمل کند. "

این فعال سیاسی اصولگرا افزود "ایران پروتکل الحاقی را امضا نکرده است و آن را به صورت داوطلبانه اجرا می‌کند که خیلی به نفع غرب است و اطلاعات زیادی به آن‌ها داده می‌شود، ایران این اقدام داوطلبانه را حالا متوقف می‌کند، با این کار نه به برجام ضرری وارد می‌شود و نه زیر تعهد خود زده است. "

ترقی در پاسخ به این سوال که اگر اقدام ایران در توقف اجرای پروتکل الحاقی اجماع جهانی ایجاد کند و پرونده ایران دوباره به شورای امنیت برود تکلیف چیست، گفت: "خیر اجماع جهانی دیگر امکانپذیر نیست. ما هیچ وقت این مسیر را نرفتیم و حالا هم تنها ابزار ایران است. دولت با برجامی که امضا کرد هیچ ابزاری برای دفاع از حقش باقی نگذاشته است.»

این فعال سیاسی اصورگرا در پاسخ به این سوال که دولت می‌گوید تا حالا به خاطر ترامپ آمریکا از برجام خارج شده و با تغییر دولت در این کشور برجام احیا می‌شود، گفت: "این حرف بی خودی است، قطعا اگر اوباما هم بود از برجام خارج می‌شد. آن‌ها به دنبال برجام‌های دو و سه بودند. اصل هدف آمریکا برجام نبود بلکه برجام‌های بعدی بود. "

ترقی در پاسخ به این سوال که پس با توقف اجرای پروتکل الحاقی از سوی ایران طرف مقابل به تعهداتش در برجام باز می‌گردد؟، افزود: «حداقل فشاری برآن‌ها وارد می‌شود تا به تعهدات خود عمل کنند. چرا که اگر دسترسی آن‌ها به اطلاعات هسته‌ای ایران محدود شود، دغدغه پیدا می‌کنند که به اطلاعات درسترسی داشته باشند در نتیجه به دنبال لغو تحریم‌ها می‌روند.»

او در پاسخ به این سوال که گفته می‌شود اصولگرا‌ها با این طرح به دنبال وقت‌کشی هستند تا دولت روحانی نتواند وارد مذاکره با دولت جدید آمریکا شود و ظریف هم تاکید کرد که آن‌ها به آمریکا "گرا" می‌دهند، گفت: "این ادعا کاملا کذب است. نه مجلس و نه دولت آینده (اگر اصولگرا باشد) به هیچ عنوان به دنبال مذکره با آمریکا نخواهد بود و اساسا مذاکره با آمریکا را لغو و بی‌فایده می‌دانند. هیچ علاقه‌ای به مذاکره در میان اصولگرایان نه در دولت آینده و نه در مجلس فعلی وجود ندارد. این‌ها بهانه است، آقا ظریف و دولت روحانی به اندازه ۴۰ سال آینده به آمریکا گرا داده اند که دیگر نیازی به گرا دادن کس دیگری نباشد. "