اقتصاد ایران پشت دیوار FATF

اقتصاد۲۴ - «رهبر انقلاب با بررسی مجدد FATF موافقت کردند» همین یک جمله کافی بود تا بار دیگر بحث FATF بر سر زبان‌ها بی‌افتد. تصویبFATF یا همان لوایح چهارگانه دولت، قرار بود ایران را به وضعیت قابل قبولی در سطح بین‌الملل برساند. علی‌رغم اینکه تبعات قرار گرفتن ایران در لیست سیاه بارها از سوی مقامات دولتی ، کارشناسان اقتصادی و حقوقدانان اعلام شده بود اما تصویب آن همانند کلافی سردرگم از دستور کار خارج شد. حال اخیرا بار دیگر زمزمه‌های احتمال بررسی مجدد لوایح FATF در مجمع تشخیص مصلحت نظام به گوش می‌رسد. درحالی که قرار شده مجمع تشخیص مصلحت نظام بررسی مجدد لوایح FATF را به خواست رهبری دوباره در دستور کار قرار دهد اما گویا این رخداد چندان به مذاق برخی‌ها خوش نیامده است. مصطفی میرسلیم نماینده تهران و عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام یکی از مخالفانی است که در توئیترش خطاب به دولت درباره fatf نوشته است: «ما در مجمع برای حفظ کیان دولت دلائل مخالفت خود را با (FATF) علنی نکردیم و عملا نظر شورای محترم نگهبان که در جهت رد کردن پیوستن به FATF بود حکمفرما شد. اکنون هم شرائط تغییری نکرده است. بلکه دلائل آشکارتری وجود دارد که نشان می‌دهد با وجود ادامه و تشدید صبعانه تحریم‌ها، پیوستن به FATF مصالح کشور و انقلاب و منافع مردم را ضایع خواهد کرد. بررسی مجدد آن موارد در مجمع تشخیص حسب نظر مقام معظم رهبری بزودی انجام خواهد گرفت و پیش‌بینی این جانب تاکید بر نظریه قبلی است.»

مخالفت‌ها در حالی است که از سوی دیگر برخی از کارشناسان معتقدند خبر بررسی دوباره لوایح FATF تاثیرات مثبت کوتاه‌مدتی را برای بازارهای داخلی به همراه خواهد داشت و اگر این بررسی‌ها به نتیجه برسد قطعا اقتصاد شاهد روزهای بهتری خواهد بود. روحانی رئیس جمهور نیز در جلسه روز گذشته هیئت دولت با اشاره به بررسی دوباره لوایح FATF گفت: «یکی از راه‌های مبارزه با فساد همان چهار لایحه‌ای بود که دو تای آن تصویب شد و در دو تای دیگر دستور رهبری راهگشاست. بهترین راه برای مبارزه با فساد تصویب لوایح معروف به FATF است؛ البته ممکن است بعضی‌ها خوششان نیاید.»

بیشتر بخوانید: چرا خرید واکسن کرونا برای ایران دشوار شد؟

تاثیر FATF بر بخش سلامت

تاکید کارشناسان و صاحب‌نظران درخصوص تاثیر تصویب FATF بر اقتصاد در حالی است که به گفته آنها این بررسی می‌تواند تاثیراتی در حوزه بهداشت و سلامت نیز داشته باشد به خصوص در شرایط فعلی که کشور نیازمند واکسن کرونا بوده و نپیوستن به FATF می‌تواند تبعات سنگینی را به همراه داشته باشد. علی ربیعی سخنگوی دولت در پاسخ به سوالی درباره برخی اظهارات مطرح‌شده درخصوص «مشکلات عدم پیوستن به FATF برای خرید واکسن و نقل و انتقال پول» گفته است: «در مورد واکسن قبلاً همکاران من در وزارت بهداشت توضیحات مفصلی ارائه دادند اما در مورد انتقال پول بنابر قوانین تحریم و قواعد FATF چندین مرحله امکان انتقال پول با مشکل مواجه شد و با موانعی روبه‌رو بودیم. به‌طور کلی نپیوستن به FATF و در لیست سیاه قرار گرفتن آثار خود را بر تراکنش‌های مالی و تامین مالی نشان داده است و حتی در مواقعی هم که تحریم مانع نمی‌شود متاسفانه FATF این بهانه را ایجاد می‌کند.»

واکسن کرونا گرفتار لوایح چهارگانه؟

موانع ایجاد شده بر سر راه خرید واکسن کرونا به دلیل FATF نیز از جمله مسائلی است که نظرات متفاوتی را به دنبال داشته است. برخی از صاحب‌نظران بر این باورند که به خاطر قرار گرفتن در لیست سیاه FATF سهمیه ایران برای خرید واکسن باطل شد. این درحالی است که برخی‌ها معتقدند ارتباطی بین بحث FATF و مشکل در پرداخت هزینه خرید واکسن وجود ندارد. مصطفی قانعی، رئیس کمیته علمی ویروس کرونا و عضو کمیته ملی واکسن کرونا در گفت‌وگو با ایلنا، در واکنش به توییت اخیر علی مطهری مبنی بر اینکه به خاطر قرارگرفتن در لیست سیاه اف ای تی اف نتوانستیم پنجاه میلیون دلار مبلغ سهمیه ایران از واکسن کرونای سازمان جهانی بهداشت برای هشت میلیون ایرانی را منتقل کنیم و سهمیه ایران باطل شد، افزود: «در تجربه‌ قبلی برای خرید واکسن آنفولانزا شاهد بودیم که وقتی واکسن را تا فرودگاه منتقل کردیم، آمریکا مانع انتقال آن به ایران شد، بنابراین این مسیری است که به هر حال دشمنان مزاحمت‌هایی را در هر مرحله برای ما ایجاد می‌کنند. در هر حال ایران برای حفظ جان مردم تلاش می‌کند تا جایی که حتی اگر بتواند جان یک نفر را فقط نجات دهد، کوتاهی نخواهد کرد.»

اما و اگرها همچنان ادامه دارد...

اماواگرها درخصوص مشکلات نقل‌وانتقالات پول برای خرید واکسن کرونا همچنان ادامه دارد. با توجه به گفته برخی از صاحب‌نظران که معتقدند ارتباطی بین بحث FATF و مشکل در پرداخت هزینه خرید واکسن وجود ندارد، این پرسش مطرح می‌شود که آیا تصویب این لوایح بی‌تاثیر در حوزه اقتصاد و بهداشت خواهد بود یا خیر؟

مرتضی افقه، کارشناس اقتصادی و استاد دانشگاه با اشاره به مشکلات به وجود آمده ناشی از نپیوستن به FATF به «ابتکار» گفت: اخیرا بار دیگر مسئله FATF بر سر زبان‌ها افتاده است. برخی‌ها معتقدند تصویب این لوایح تاثیری در اقتصاد و حتی حوزه بهداشت و سلامت ندارد. اما باید بدانیم هیچ تردید وجود ندارد که تصویب این لوایح بسیار تاثیرگذار بر مسائل داخلی کشور است.

این استاد دانشگاه ادامه داد: من بارها گفته‌ام که اقتصاد ما به شدت وابسته به روابط بین‌المللی است. در یک طرف روابط خارجی، نقل‌وانتقالات فیزیکی کالا بوده و در طرف دیگر نقل‌وانتقال مالی است. در قسمت نقل‌وانتقالات فیزیکی که کشور با تحریم مواجه است و در بخش نقل‌وانتقالات مالی نیز مسئله FATF قرار دارد. افقه اظهار کرد: بنابراین طبیعی است که تا این مسئله حل نشود مشکلات ما بر جای خود باقی بماند. ما باید توجه داشته باشیم که حتی اگر ردوبدل بولی هم برقرار شود بسیارپرهزینه خواهد بود چراکه ناچاریم از راه‌های دیگری وارد شویم و با پرداخت کارمزدهای سنگین کالای مورد نیازمان را تهیه کنیم. به عبارت دیگر کالاهایی که به دست ما برسد بسیار پرهزینه خواهد بود و هزینه‌های بالاتری به جامعه تحمیل خواهد شد.
وی گفت: متاسفانه برخی از دوستان یا خودشان را به ناآگاهی زده‌اند و یا واقعا نمی‌دانند تصویب این لوایح تا چه اندازه می‌تواند بر کشور تاثیرگذار باشد. اگر FATF تصویب نشود ما شاهد تاثیرات منفی در ابعاد اقتصادی و همچنین حوزه بهداشت و سلامت خواهد بود.