چرا درخواست بازنشستگی سخت و زیان آور رد می‌شود؟/ مغایرت اطلاعات پرونده بیمه‌ای، مشکلی که بیشتر کارگران از آن خبر ندارند

اقتصاد۲۴ - تنها دلخوشی‌اش داشتن کاری بود که می‌شد با آن پیش از موعد بازنشسته شد. به هر جان کندنی که بود بیست سال تمام دندان روی جگر گذاشت و همه چیز را تحمل کرد؛ سال بیستم که از سازمان تامین اجتماعی پاسخ «نه» شنید، تازه فهمید چه بر سرش آمده است؛ الان سه سالی از آن زمان می‌گذرد و او که کارگر فنی یکی از سایت‌های پتروشیمی است باید حالا حالا‌ها برای پیمانکار، همان کار طاقت فرسای قبلی را انجام بدهد تا بتواند مانند یک بیمه شده عادی بازنشسته شود.

سازمان تامین اجتماعی کمتر از ۱۰ میلیون بیمه شده اجباری دارد که بخشی از آن‌ها کارگران شاغل در مشاغل سخت و زیان آور تشکیل هستند؛ بیمه شدگانی که طبق قانون تامین اجتماعی و مقرراتش اگر کارفرما برایشان انجام کار سخت و زیان آور برای ۲۰ سال پیاپی حق بیمه پرداخت کرده باشد، می‌توانند به عوض ۳۰ سال، ۱۰ سال جلوتر بازنشسته شوند و از سازمان تامین اجتماعی مستمری دریافت کنند؛ البته این مقررات تا حدی هم منعطف است و به بیمه شدگانی که در دوران اشتغال و بیمه پردازی میان سابقه سخت و زیان آوری آن‌ها وقفه افتاده باشد فرصت می‌دهد تا از سال بیست و پنجم بیمه پردازی به بعد برای بازنشستگی خود اقدام کنند.

دربرابر این انعطاف قانونی، اما رویکرد سازمان تامین اجتماعی در بررسی پرونده بیمه شدگان چنان سفت و سخت است که همیشه به بخشی از متقاضیان بازنشستگی پیش از موعد جواب منفی داده می‌شود؛ اینجاست که بیمه شده متقاضی می‌فهمد که برخلاف تصوری که داشته است باید هنوز کار کند و تا رسیدن به سن بازنشستگی حق بیمه بپردازد.

شایع‌ترین علت مخالفت سازمان تامین اجتماعی با درخواست بازنشستگی پیش از موعد، مغایرت اطلاعات پرونده بیمه شده با برآوردی که خود بیمه شده از سابقه کاریش دارد. به زبان ساده بیمه شده برآوردی از سابقه کاری خود دارد که با اطلاعات ثبت شده در پرونده بیمه‌ای جور نیست؛ برای این اتفاق دلایل متعددی می‌توان سراغ داشت که شایع ترینش اطلاعات نادرستی است که طرف کارفرما به سازمان تامین اجتماعی داده شده است.

مطابق قانون تامین اجتماعی، کافرما باید ماه به ماه به سازمان تامین اجتماعی اعلام کند که هر کارگر در کدام شغل چقدر کار کرده و چقدر از مزدش حق بیمه‌ای است که باید به حساب سازمان تامین اجتماعی واریز شود؛ اگر کارفرمایی به هر دلیل از روی عمد یا سهو این اطلاعات را به صورت دست کاری شده به سازمان تامین اجتماعی گزارش کند، طبیعی است که برسر موعد بازنشستگی و میزان مستمری میان برآورد ذهنی بیمه شده با محاسبات سازمان تامین اجتماعی اختلاف به وجود بیاید؛ اختلاف نظری که به صورت مشخص در مورد تقاضا برای بازنشستگی پیش از موعد نتیجه‌ای غیر از مخالفت سازمان با متقاضی و باقیماندن اجباری بیمه شده در بازار کار ندارد.

حسین حبیبی، عضو هیات مدیره کانون عالی شورا‌های اسلامی کار کشور دراینباره به اقتصاد ۲۴ می‌گوید: متاسفانه هنوز این مشکل قدیمی به قوت خودباقیست؛ به صورت مشخص این اتفاق بیشتر برای کارگرانی که زیر نظر پیمانکارند رخ می‌دهد؛ کارفرما در لیست بیمه سازمان تامین اجتماعی برای کارگر بیمه شده عنوان شغلی درج می‌کند که با شغل واقعی او مغایرت دارد؛ اغلب مشکل از جایی شروع می‌شود که کارگر بعد از سال‌ها می‌خواهد بازنشسته شود و تازه می‌فهمد سابقه سخت و زیان آورش در سازمان تامین اجتماعی ثبت نشده است؛ اینطور مواقع از هیچ کس کاری ساخته نیست و بیمه شده باید آنقدر در بازار کار بماند و حق بیمه بپردازد که از نظر سازمان تامین اجتماعی واجد شرایط بازنشستگی تشخیص داده شود.

وی ادامه می‌دهد: البته این مغایرت ممکن است برای حق بیمه کارگر هم اتفاق بیفتد؛ فرض کنید کارگری بابت کاری که انجام میدهد مبلغ ثابتی را به عنوان دستمزد دریافت می‌کند؛ طبق قانون باید معادل ۳۰ درصد این مبلغ بابت حق بیمه به سازمان تامین اجتماعی پرداخت شود؛ چه بسا که کارفرما سهم قانونی را هم از حق بیمه کارگر کسر کند، اما در لیست ارسالی به سازمان تامین اجتماعی مبلغی کمتر از آنچه که باید را ثبت کند؛ اینطور مواقع می‌توان از طریق آرا محاکم اداره کار تخلف را اثبات و برای اصلاح سوابق بیمه‌ای اقدام کرد.

این فعال صنفی کارگری ادامه می‌دهد: به صورت مشخص در مواقعی که صحبت از مغایرت عنوان شغلی بیمه شده متقاضی بازنشستگی پیش از موعد است کاری از دست کسی ساخته نیست؛ حتی اگر کمیته مشاغل سخت و زیان آور و سایر مراجع صلاحیت‌دار ادعای کارگر را تایید کنند بازهم از نظر سازمان تامین اجتماعی کارگر نمی‌تواند برای برای بازنشستگی پیش از موعد اقدام کند؛ از این بابت انتقاد جدی به سازمان تامین اجتماعی وارد است و تخلف است.

بیشتر بخوانید: با بدهی فدراسیون فوتبال به شستا چه کار‌هایی می‌توان برای کارگران بازنشسته انجام داد؟

به باور حبیبی ریشه مشکلاتی از این به دست کم توجهی بازرسی سازمان تامین اجتماعی به تطابق اطلاعات اعلامی کارفرما با واقعیت حاکم در محیط کار باز می‌گردد؛ درست است که کارگر بیمه شده از طریق سامانه‌های اینترنتی می‌تواند از آخرین جزئیات سوابق درج شده در پرونده اش مطلع شود، اما مناسبات بازار کار طوری است که اغلب کارگرانی که می‌دانند اطلاعات لیست بیمه نادرست چاره‌ای غیر از سکوت ندارند، یک اعتراض و پیگیری می‌تواند به فسخ قرارداد کار و اخراج منجر شود؛ اینجاست که سازمان تامین اجتماعی باید بازرسی خود را تقویت کند تا با تطبیق لیست بیمه و لیست حقوق از وقوع چنین تخلفی جلوگیری کند؛ متاسفانه سازمان تامین اجتماعی در قبول مسائلی از این دست برای خود نوعی حق وتوی غیرقانونی قائل شده است؛ شرایطی را تصور کنید که محرز است کارگر سابقه سخت و زیان آور داشته، اما کارفرما در تهیه لیست بیمه تخلف کرده است؛ از نظر قانونی امکان اصلاح اطلاعات نادرست وجود دارد، اما مدیریت دولتی سازمان تامین اجتماعی به سختی زیر بار چنین تغییری می‌رود.

به گزارش اقتصاد۲۴ اینکه از جمع ۱۰ میلیون نفری بیمه شدگان اجباری سازمان تامین اجتماعی چه تعداد مشمول قانون مشاغل سخت و زیان آور و بازنشستگی پیش از موعد آن می‌شوند؛ اطلاع دقیقی نیست؛ دلیل این اتفاق چیزی نیست الا اینکه تازه در جریان رسیدگی به درخواست بازنشستگیست که معلوم می‌شود کدام کارگر از نظر ماهیت یا محیطی مشغول انجام کاری سخت و زیان آور بوده است؛ تنها اطلاعاتی که از بیمه شدگان مشاغل سخت و زیان آور وجود دارد این است که سازمان تامین اجتماعی به حدود ۳۰۰ هزار بازنشسته مشاغل سخت و زیان آور ماهانه مستمری پرداخت می‌کند.  

برای اغلب شاغلان رسیدن به بازنشستگی یک نقطه عطف است در زندگی عادی که از تولد شروع و تا مرگ ادامه دارد؛ درست مثل رفتن به مدرسه و دانشگاه، استخدام شدن و تشکیل خانواده که علی الاصول باید در وقت معینی اتفاق بیافتد، اما ممکن است بعضی اوقات بنا بر دلایلی مثل نادرست بودن اطلاعات پرونده بیمه‌ای و سرسختی سازمان تامین اجتماعی موعد بازنشستگی به تاخیر بیافتد.