تاریخ انتشار: ۱۳:۱۷ - ۲۷ بهمن ۱۳۹۹
در گزارش اقتصاد ۲۴ بررسی شد؛

رد پای مارکسیسم بر اصول اقتصادی قانون اساسی

گروه‌های چپ و مارکسیستی به ویژه «حزب توده ایران» تمایل زیادی به اثرگذاری بر مناسبات نهاد‌های اقتصادی و قوانین در سطح جامعه و کشور داشتند. بررسی هر چه بیشتر این مقوله از آن رو اهمیت بالایی می‌یابد که به میزان ضریب نفوذ تفکرات مارکسیستی میان برخی انقلابیون وقت و حتی شخصیت‌های شاخص سیاسی پس از بهمن ۵۷ دقت شود.

مارکسیسم

اقتصاد۲۴ – آرمین سلیمانی: قانون اساس به عنوان قانون پایه و مبنایی هر کشوری، اهمیت بسزایی در بررسی نظام تقنینی یا رویکرد‌های کلان آن کشور به موضوعات اساسی و مهم سیاسی، اقتصادی و اجتماعی جامعه دارد. از این رو، تاثیراتی که بر نگارش اولیه پیش نویس، تدوین نهایی و متن مصوب توسط مجلس خبرگان قانون اساسی گذاشته می‌شود، نیاز به توجهی ویژه دارد؛ چرا که این تاثیرات، می‌توانند روح جاکم بر آن قانون یا علت نوع برداشتی خاص از آن طی سال‌های بعدی را تا حدودی ابهام زدایی کنند.

تاثیرات پیدا و پنهان

حضور گروه‌های مختلف در جریان شکل گیری انقلاب طی سال‌های پیش از ۱۳۵۷ موجب بروز نظرات و دیدگاه‌های متفاوت در سال‌های پس از ۵۷ و بیان نظراتی برای تاثیرگذاری بر فرایند‌های تشکیل نظام جدید شد. در این میان، گروه‌های چپ و مارکسیستی به ویژه «حزب توده ایران» تمایل زیادی به اثرگذاری بر مناسبات نهاد‌های اقتصادی و قوانین در سطح جامعه و کشور داشتند. بررسی هر چه بیشتر این مقوله از آن رو اهمیت بالایی می‌یابد که به میزان ضریب نفوذ تفکرات مارکسیستی میان برخی انقلابیون وقت و حتی شخصیت‌های شاخص سیاسی پس از بهمن ۵۷ دقت شود؛ گستره‌ای که از گروه‌های مسلمان تا گروه‌های رسما چپ را شامل می‌شده و رگه‌های قوی از آن همچنان در دهه‌های بعدی نیز ادامه یافته است.

صدور بیانیه 

در همین شرایط بود که «کمیته مرکزی حزب توده ایران» اصلاحات مورد پیشنهاد خود در ارتباط با مفاد منتشره از پیش نویس قانون اساسی را با صدور بیانیه‌ای اعلام کرد و در صدر آن آورد: حزب توده ایران ضرور می‌داند که در قانون اساسی، فصلی به نظام افتصادی جمهوری اسلامی ایران، مشعر بر خطوط عمده این نظام تخصیص داده شود.
به باور اعضای مرکزیت این حزب، خطوط عمده نظام اقتصادی جمهوری اسلامی ایران را می‌توان به قرار زیر تصریح نمود: نظام اقتصادی جمهوری اسلامی ایران برپایه سه بخش دولتی، تعاونی و خصوصی و برنامه ریزی منظم دولتی قرار دارد. سه بخش طبق نقشه‌های اقتصادی مصوب مجلس شورای ملی، به صورت به هم پیوسته‌ای در جهت تامین استقلال اقتصادی کشور، تحکیم و ترقی اقتصادی و مالی مملکت و بهبود و ارتقاء مستمر سطح زندگی مردم به ویژه زحمتکشان، با یکدیگر همکاری می‌کنند. 

اقتصاد دولتی

از نگاه این حزب سوسیالیست و چپگرای فعال در آن سال‌های ایران، بخش دولتی عمده عامل اقتصاد کشور و وسیله اساسی پویایی آن است و در پیشرفت و انجام هدف‌های انقلاب نقش درجه اول ایفا می‌کند. بخش دولتی کلیه رشته‌های صنایع کلیدی و مادر، بانکداری، بیمه و بازرگانی خارجی، منابع زیرزمینی و دریایی کشور، وسائل تولید نیرو، سدها، شبکه‌های عمومی تامین آب و آبیاری، راه آهن، راه ها، هواپیمایی و کشتیرانی و وسایل ارتباطی، موسسات بزرگ کشاورزی و دامپروری، جنگل ها، مراتع عمومی و زمین‌های خالصه‌ای را که هنوز میان دهقانان تقسیم نشده است، به صورت مالکیت عموم خلق در دست دولت متمرکز می‌کند. 

تعاونی ها

حزب توده در زمینه بخش تعاونی مورد اشاره در صدر بیانیه خود نیز معتقد بود وسایل تولید، موسسات و اموالی که شرکت‌های تعاونی تولید و مصرف دهقانی و دیگر سازمان‌های تعاونی شهری و روستایی برای انجام وظایف اساسنامه‌ای خود در اختیار دارند یا خواهند داشت، ملک جمعی تعاونی‌های مزبور به شمار می‌روند و مجموعا بخش تعاونی اقتصاد را تشکیل می‌دهند. استفاده مجانی از زمین‌هایی که دولت در اختیار تعاونی‌ها قرار می‌دهد، مورد تضمین است. دولت موظف است سهم بخش دولتی و تعاونی را در مجموع اقتصاد کشور به طور مستمر گسترش دهد. 

بخش خصوصی

بخش خصوصی به عنوان آخرین بخش و دارای الویت سطح سه از نگاه این حزب، آن رشته‌هایی از صنعت، کشاورزی و بازرگانی و به طور کلی آن قسمت از فعالیت‌های اقتصاد کشور را، که طبق قوانین در عداد فعالیت بخش دولتی و تعاونی اقتصاد قرار نگرفته است در برمی گیرد. مالکیت در بخش خصوصی اقتصاد، تا آنجا که موجب تحکیم و تقویت استقلال و موجب رشد و پیشرفت اقتصادی کشور و برآوردن نیازمندی‌های مصرفی و خدماتی مردم است و طبق قوانین و نقشه‌های اقتصادی جمهوری اسلامی ایران مورد استفاده قرار می‌گیرد، از حمایت قانونی برخوردار است. 

سیاست خارجی

حزب توده علاوه بر بخش‌های اقتصادی، در حوزه دیپلماسی هم ساختار‌هایی را مدون کرده بود و پیشنهاداتی داشت: سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران برپایه عدم تعهد، عدم شرکت در بلوک بندی‌های نظامی، بر اساس حفظ صلح و امنیت بین المللی، عدم تجاوز به خاک کشور‌های دیگر، حسن همجواری با همسایگان، همزیستی مسالمت آمیز و تحکیم و تقویت همکاری‌های بین المللی و گسترش مناسبات دوستانه میان دولت ها، برمبنای برابری کامل و منافع متقابلو عدم مداخله در امور یکدیگر، قرار می‌گیرد. همبستگی و پشتیبانی از حقوق ملت‌ها و خلق‌هایی که علیه استعمار، نواستعمار، امپریالیسم، صهیونیسم، فاشیسم و تبعیص نژادی برخاسته اند، در زمره اصول مسلم سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران به شمار می‌رود. 

سایر پیشنهادات حزب

کمیته مرکزی حزب توده ایران چند پیشنهاد دیگر نیز داشت، از جمله:
- کرسی‌های نمایندگی مجلس در سطح کشور و شوراها، به نسبت آرایی که به هر یک از سازمان‌ها و احزاب شرکت کننده در انتخابات داده شده، توزیع شود.
- تشکیل اتحادیه‌های صنفی و حرفه‌ای چه در سطوح کارگاهی و حرفه‌ای و چه در مقیاس سراسری کشور، حق مسلم کلیه کارگران و زحمتکشان شهر و ده است.
- تقسیمات کشوری باید برپایه خصوصیات ملی انجام گیرد.
- زبان مورد تکلم در واحد ملی، در جنب زبان فارسی، برای آموزش، مکاتبات و اسناد رسمی ادارات محلی، مذاکرات شورا‌ها و محاکمات رسمیت دارد.
- بر اساس کتاب اسناد و اعلامیه‌های حزب توده ایران (از شهریور ۱۳۵۷ تا پایان ۱۳۵۸ - چاپ اول)، حزب توده برخی پیشنهادات کلی و مشترک با دیگر گروه‌ها نیز همچون لزوم در اختیار قرار دادن آموزش عمومی، برابری حقوق زنان، ممنوعیت شکنجه و... که مورد توافق اکثریت گروه‌های فعال سیاسی آن دوره بود و اختلاف چندانی بر سر کلیت آنها نبود هم اعلام کرده است. 

متن مصوب 

به رغم چالش‌ها و حتی حذف‌های سیاسی ابتدای استقرار نظام جمهوری اسلامی بر ایران در سال‌های پایانی دهه پنجاه و ابتدای دهه شصت، شاهد آن هستیم که بخش قابل توجهی از نقطه نظزات این حزب در مفاد مهمی از قانون اساسی حکومت جدید بصورت صریح یا ضمنی لحاظ می‌شود که از نمونه‌های آن، می‌توان به مورد زیر اشازه کرد:
اصل‏ ۴۴ قانون اساسی - نظام‏ اقتصادی‏ جمهوری اسلامی‏ ایران‏ بر پایه‏ سه‏ بخش‏ دولتی‏، تعاونی‏ و خصوصی‏ با برنامه‏ ریزی‏ منظم‏ و صحیح‏ استوار است‏. بخش‏ دولتی‏ شامل‏ کلیه‏ صنایع بزرگ‏، صنایع مادر، بازرگانی‏ خارجی‏، معادن‏ بزرگ‏، بانکداری‏، بیمه‏، تامین‏ نیرو، سد‌ها و شبکه‏ های‏ بزرگ‏ آبرسانی‏، رادیو و تلویزیون‏، پست‏ و تلگراف‏ و تلفن‏، هواپیمایی‏، کشتیرانی‏، راه‏ و راه‏ آهن‏ و مانند این‌ها است‏ که‏ به‏ صورت‏ مالکیت‏ عمومی‏ و در اختیار دولت‏ است‏. بخش تعاونی شامل شرکت‌ها و موسسات تعاونی تولید و توزیع است که در شهر و روستا بر طبق ضوابط اسلامی تشکیل می‌شود. بخش‏ خصوصی‏ شامل‏ آن‏ قسمت‏ از کشاورزی‏، دامداری‏، صنعت‏، تجارت‏ و خدمات‏ می‏ شود که‏ مکمل‏ فعالیتهای‏ اقتصادی‏ دولتی‏ و تعاونی‏ است‏. مالکیت‏ در این‏ سه‏ بخش‏ تا جایی‏ که‏ با اصول‏ دیگر این‏ فصل‏ مطابق‏ باشد و از محدوده‏ قوانین‏ اسلام‏ خارج‏ نشود و موجب‏ رشد و توسعه‏ اقتصادی‏ کشور گردد و مایه‏ زیان‏ جامعه‏ نشود مورد حمایت‏ قانون‏ جمهوری‏ اسلامی‏ است‏. تفصیل‏ ضوابط و قلمرو و شرایط هر سه‏ بخش‏ را قانون‏ معین‏ می‏ کند.

ارسال نظر
قوانین ارسال نظر
لطفا از نوشتن با حروف لاتین (فینگلیش) خودداری نمایید.
از ارسال دیدگاه های نا مرتبط با متن خبر، تکرار نظر دیگران، توهین به سایر کاربران و ارسال متن های طولانی خودداری نمایید.
لطفا نظرات بدون بی احترامی، افترا و توهین به مسئولان، اقلیت ها، قومیت ها و ... باشد و به طور کلی مغایرتی با اصول اخلاقی و قوانین کشور نداشته باشد.
در غیر این صورت، «اقتصاد24» مطلب مورد نظر را رد یا بنا به تشخیص خود با ممیزی منتشر خواهد کرد.

قیمت سکه و طلا امروز پنجشنبه ۹ فروردین ۱۴۰۳ + جدول

قیمت لیر ترکیه امروز در بازار + جزئیات

پیش‌بینی هواشناسی تهران و ایران امروز + جدول

قیمت دینار عراق امروز در بازار + جزئیات

عکس/ طرفداری شیلا خداداد از تتلو!

قیمت خودرو‌های ایران خودرو امروز پنجشنبه ۹ فروردین ۱۴۰۳ + جدول

قیمت دلار و یورو امروز پنجشنبه ۹ فروردین ۱۴۰۳ + جدول

قیمت خودرو‌های سایپا امروز پنجشنبه ۹ فروردین ۱۴۰۳ + جدول

عکس/تصویر جنجالی مصاحبه سفیر ایران با مجری زن تلویزیون باکو

قیمت سکه پارسیان امروز پنجشنبه ۹ فروردین ۱۴۰۳ + جدول

علائم مهم این سرطان گوارشی شایع چیست؟

تاریخ ازدواج پژمان جمشیدی مشخص شد

قیمت واقعی دلار ۸۰ و قیمت مداخله‌ای آن ۶۰ هزار تومان است/ اگر می‌خواهید به کشور زیان برسانید سلمنا؛ FATF تعطیل!

عکس/ خوش گذرانی نرگس محمدی و فریبا نادری در کنار آبشار نیاگارا!

پیش‌بینی‌ها از جنگ روسیه و اوکراین

استوری احساسی یکتا ناصر بعد از پس گرفتن دخترش

واریز یارانه نقدی فروردین با افزایش ۱۵ درصدی

فیلم/ رپ خواندن حمید صفت در سریال اژدهای هفت سر

عکس خانوادگی مهلقا باقری برای نوروز

عکس/ استایل جدید فرشته حسینی در تعطیلات نوروز

خواندنی‌ها
خودرو
فناوری
آخرین اخبار

این دمنوش‌ها را در ماه رمضان حتما بنوشید

۱۲ توصیه مهم برای رسیدن به آرامش درونی

بهترین زمان برای وزن‌کردن چه وقتیست؟

آمپول‌های نوروبیون و ب کمپلکس؛ خوب یا بد؟

شمارش معکوس بورس برای گام صعودی در سال ۱۴۰۳/ بزرگ‌ترین مانع رشد بورس در سال ۱۴۰۲

انتقاد ابراهیم رئیسی از انفعال کشورهای اسلامی درمورد غزه

مقابله با زمین خواری ۳ هزار میلیارد تومانی در گیلان

آندرتیکر به‌زودی به ایران می‌آید

شارژ نه میلیونی حساب حقوق این بازنشستگان

عکس/ اصغر فرهادی مهمان ستاره استقلالی و همسرش

نرخ بهره بین بانکی به این عدد رسید

فیلم/ اعتراف جالب بازیگر خانم درباره رضا عطاران

عکس تازه الناز شاکردوست در بیستون کرمانشاه

روسیه قطعنامه پیشنهادی آمریکا علیه کره شمالی را وتو کرد

برج میلاد ۱۳ فروردین تعطیل است

هیوندای توسان ۲۰۲۵، قوی‌تر آمد

مردم در هیچ شرایطی ماهی قرمز را در رودخانه‌ها رها نکنند

فیلم/ واکنش دختران بعد از دیدن شهاب حسینی

کنایه معنادار عباس عبدی به زاکانی

این ربات از زیر دریا خبر می‌دهد

استراتژی معاملاتی موفق برای انتخاب سهام

فیلم/ رفتار جالب فراستی علیه مجری

فروردین، ماهی صعودی برای بورس

درخواست سپاهانی‌ها از فدراسیون

رشیدی کوچی: قالیباف بازنده بزرگ مجلس بعدی

عکس/تصویر جنجالی مصاحبه سفیر ایران با مجری زن تلویزیون باکو

خبر خوش برای زنان هوادار تراکتور

مسافران نوروزی در بازار مشهد

قیمت این خودرو در بازار ترکید

دعای روز هفدهم ماه مبارک رمضان و اوقات شرعی

مسجد جمکران ۱۰۷۲ ساله شد

واکنش دکتر هاشمی به خودکشی پرستو بخشی

دیدار زیاد نخاله با آیت‌الله خامنه‌ای

خبر خوش برای استقلالی‌ها

ورود گردشگران به میانکاله در روز طبیعت ممنوع شد

کیمیا علیزاده عضو تیم ملی بلغارستان شد

فیلم/ روبوسی نخست وزیر لبنان با یک زن دیگر به جای نخست‌وزیر ایتالیا!

پول افغانستان از دلار سودآورتر شد

ورود گردشگران به کویر مرنجاب و سیازگه ممنوع شد

حداکثر حقوق مدیران دولتی اعلام شد

بایدن از ترامپ پیشی گرفت

افزایش ساعت خدمات دهی مترو از فردا

فیلم/ تصاویری زیبا از دریاچه پرآب ارومیه

اینفوگرافی/ بهترین گلزنان تاریخ تیم ملی

بهروز محبی: قیمت واقعی دلار از نرخ نیمایی هم پایین‌تر است

خواص سقز که نمی‌دانستید

ماجرای رأی لحظه آخری احمدی‌نژاد بعد از عمل جراحی پلک

تاجگردون: ۱۴۰۳ سال خیلی سختیست

عکس/ جواد عزتی در پشت‌صحنه زخم کاری ۳

خبر فوری شورای نگهبان درباره لایحه عفاف و حجاب