چگونه کرونای جهش یافته تشخیص داده می‌شود؟

اقتصاد۲۴ - شروین شکوهی - فلوشیپ بیماری‌های عفونی در بیماران پیوندی، در خصوص تغییرات و واریانت‌های SARS-CoV-۲ (کروناویروس جدید) اظهار کرد: در ویروس‌های جهش یافته تغییر در پروتئین S ویروس رخ داده است و در ایران، برای تست اولیه و تکمیلی، این پروتئین سنجیده نمی‌شود؛ به بیان دیگر ژن‌هایی که PCR می‌شوند از لحاظ مولکولار هیچ فرقی نکرده اند، در نتیجه اینکه افراد به کرونا مبتلا شده اند، توسط این کیت‌ها قابل تشخیص است، اما در خصوص نوع کروناویروسی که فرد را آلوده کرده، موضوع متفاوت است.

وی یادآور شد: جهش، اتفاق جدیدی در زندگی ویروس‌ها نیست و کروناویروس هم همانگونه که در ابتدا جهش یافت و به SARS-CoV-۲تغییر کرد و این پاندمی را رقم زد، همواره در حال جهش و تغییر است.

وی ادامه داد: اغلب این تغییرات، اهمیت چندانی ندارد و نگرانی در خصوص شدت علائم و میزان سرایت پذیری ایجاد نمی‌کند. به طور کلی جهش ها، گاه می‌تواند در راستای بقای ویروس و گاه ضد آن باشد؛ به عنوان مثال جهش در ویروس مرس، به ضرر ویروس بود و آن را از بین برد، اما تاکنون تمام جهش‌های کروناویروس جدید، در راستای حفظ بقای آن بوده است.

شکوهی با بیان اینکه واریانت انگلیسی کروناویروس جدید هم پس از گذشت مدتی شناسایی شد و از زمان جهش تاکنون، به طور قطع چندین بار دیگر نیز دچار تغییر شده است که اطلاعاتی از آن در دست نیست، گفت: چند ماه پیش در مناطقی از کشور انگلستان که قرنطینه صورت گرفته بود، برخلاف انتظار، افزایش موارد ابتلا گزارش شد که با تعیین توالی ژنی و مشاهده بار بالای ویروس و قابلیت انتقال بیشتر، فرضیه بروز واریانت مطرح شد به طوری که مطالعات، افزایش ۷۰ درصدی احتمال انتقال ویروس را پس از این جهش نشان داد.

عضو هیئت علمی دانشگاه، بیان کرد: پشت پرده تمام این یافته ها، کارآزمایی بالینی در دسترسی وجود ندارد و نتایج، فقط از طریق مقایسه تعداد و وضعیت مبتلایان در یک بازه زمانی با زمان قبل از آن، مطرح شده است.

شکوهی در خصوص مشاهدات و تجربیات محققین در این زمینه، ادامه داد: همچنین بررسی‌ها از آن منطقه از انگلستان، بیانگر عدم اثرگذاری آنتی بادی موثر بر پروتئین S (spike) بر روی واریانت جدید بود که نشان می‌داد جهش در این قسمت از ویروس رخ داده است. از طرفی با بررسی بیشتر، پی به افزایش ۳۰ درصدی احتمال مرگ و میر برده شد؛ به طوری که در نوعی از ویروس که به آنتی بادی واکنش نداده بود، احتمال مرگ و میر ۰،۷۲ درصد و در نوع پیشین که به آنتی بادی پروتئین S واکنش نشان می‌داد، ۰،۵۷ درصد گزارش می‌شد.

فلوشیپ بیماری‌های عفونی در بیماران پیوندی در خصوص ادعای مطرح شده مبنی بر میزبانی بیشتر کودکان و نوجوانان از واریانت جدید SARS-CoV-۲نیز اظهار کرد: بهتر است اینگونه مطرح شود که ویروس کرونای جهش یافته در افراد با سن کم، علائم بیشتری ایجاد می‌کند، زیرا پیش از بروز تغییر در ویروس هم، کودکان از ابتلا در امان نبودند، فقط یا علامتدار نمی‌شدند یا کمتر علائمی در آن‌ها بروز می‌کرد. اما در پی شیوع واریانت انگلیسی، تعداد کودکان بدحال و نیازمند به بستری، افزایش یافت.

بیشتر بخوانید: برخی مبتلایان به کرونا بر اثر استرس دچار دیابت شدند

وی عنوان کرد: در نتیجه تمام اطلاعات در خصوص سرعت بالای درگیری ریه، بدحال شدن و به سمت مرگ رفتن بیمار بر پایه نتایجی است که از مشاهدات و مقایسه با وضعیت پیشین به دست آمده است. البته من هم مثل سایر همکاران، با شیوع واریانت جدید در کشور، تجربیاتی همسو با این اظهارات داشته ام، اما به شخصه صحبت از مشاهدات بدون وجود مستندات علمی در مجامع عمومی را اقدامی حرفه‌ای نمی‌دانم.

شکوهی در خصوص امکان تشخیص ویروس جهش یافته به کمک کیت‌های موجود در کشور، گفت: همانطور که گفته شد تغییر در پروتئین S ویروس رخ داده است و در ایران، برای تست اولیه و تکمیلی، این پروتئین سنجیده نمی‌شود؛ به بیان دیگر ژن‌هایی که PCR می‌شوند از لحاظ مولکولار هیچ فرقی نکرده اند، در نتیجه اینکه افراد به کرونا مبتلا شده اند، توسط این کیت‌ها قابل تشخیص است، اما در خصوص نوع کروناویروسی که فرد را آلوده کرده، موضوع متفاوت است.

وی در پایان افزود: کیت‌های NGS (توالی یابی پیشرفته ژنی) امکان تشخیص کروناویروس جهش یافته را از کروناویروس قبلی فراهم می‌کند که بیش از ۲۰۰ دلار قیمت دارد و در واقع احتیاجی هم به تهیه آن نیست. این کیت به تعداد محدود در کشور وجود دارد، اما در سایر آزمایشگاه‌ها از روش مولکولی استفاده می‌کنند؛ به این صورت که قسمتی از ژن که در واریانت تغییر کرده است را PCR و تغییرات واریانت را روی ژن شناسایی می‌کنند. البته این روش از دقت بالایی برخوردار نیست، اما مورد استفاده است.