میراث تاریخی ایران

وضعیت عمارت «مسعودیه» رو به وخامت است. بخش‌های از آجرهای دیوار بیرونی ریخته و عابرانی که هر روز از خیابان «ملت» گذر می‌کنند، نگران ریزش دیوارهای عمارت قاجاری هستند

سکوت عزت‌الله ضرغامی هم سرانجام شکست. او روز چهارشنبه هفته پیش در حاشیه مراسم رونمایی از شناسنامه بین‌المللی خودروی تاریخی، در جمع خبرنگاران گفت که طرح را در رسانه‌ها خوانده و جزئیاتی درباره آن نمی‌داند.

این پرسش را می‌توان مطرح کرد که آیا این حفاران غیرمجاز و قاچاقچیان به لطایف‌الحیلی به مجلس نفوذ کرده‌اند یا اینکه به روش‌های مختلف توانسته‌اند نمایندگان را تحت‌تاثیر خواسته‌های نامشروع خود قرار دهند؟

به دنبال وصول طرح ناپخته و غیرعلمی که روز ۱۷ اردیبهشت با امضای ۴۶ نماینده مجلس در هیات‌رییسه وصول شد و فحوای آن، یک اقدام خلاف قانون و مجوز به حراج میراث ملی و معنوی کشور است، اعتراضات گسترده توسط فعالان و دوستداران میراث فرهنگی رقم خورد.

باستان‌شناسان می‌گویند حتی نام بردن از چنین طرحی خطرناک است. آن‌ها از اینکه نمایندگان مجلس اشیای تاریخی و هویتی کشور را «گنج» خوانده‌اند شوکه‌اند و ابراز تاسف کرده‌اند. امضای ۴۶ نفر از نمایندگان پای طرحی نشسته که پیش از این در سال ۸۹، از سوی حمید بقایی، رییس وقت سازمان میراث فرهنگی، مطرح شده بود و با آن مخالفت جدی شد.

طرح ارائه شده با هدف ارزآوری از طریق حراج مواریث فرهنگی از زوایای مختلف به شرح زیر موجب وارد شدن آسیب جبران ناپذیر به فرهنگ کشور است.

بسیاری از گردشگران چابهار، آشنایی حتی اولیه با فرهنگ و آداب و رسوم ساکنان بومی ندارند و گردشگری مسئولانه را نمی‌شناسند

طرح مذکور با زبان و بیانی دیگر در اواخر دولت محمود احمدی‌نژاد و از سوی حمید بقایی، رئیس وقت سازمان میراث فرهنگی و گردشگری، مطرح شده بود. در واقع، همان «طرح بقایی» حالا روی میز مجلس است.

تخریب بنا‌های مجاور، موزه و خانه مهدی اخوان ثالث را تهدید می‌کند. عدم توجه مسئولان میراث می‌تواند سرنوشتی مشابه خانه پدری پرویز مشکاتیان، استاد بنان، احمد محمود و ابتهاج را برای این خانه‌ها رقم بزند.

بیش از ۱۵ سال است که زمزمه ساخت و ساز در حریم طاق‌بستان، فعالان میراث فرهنگی و محیط زیست را نگران کرده است. بار‌ها این پروژه به تعویق افتاد و رد شد، رسانه‌ها را به میدان آورد و فعالان فرهنگی استان را به تکاپو و تلاش واداشت، اما مدتی بعد دوباره با قدرت بیشتر روی میز مدیران قرار گرفت.

آذربایجان ‌شرقی به‌ عنوان یکی از تاریخی‌ترین استان‌های ایران با قدمت هزاران‌ساله، جاذبه‌های گردشگری بی‌شماری را در دل خود جای داده است که دو مورد از آن‌ها در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده‌اند و سالانه گردشگران بسیاری را از سرتاسر جهان به سوی خود فرا می‌خوانند. شهرستان جلفا از جمله مناطق ویژه گردشگری ایران محسوب می‌شود که از زمان‌های پیش از میلاد به سبب موقعیت جغرافیایی و استراتژی اهمیت خاصی داشت و از لحاظ فرهنگی و مدنی دارای شهرتی فراوان بود، به ‌طوری‌که اصحاب الرس در زمان حضرت سلیمان‌بن داود در این منطقه ظهور کرده، باعث ایجاد دوازده شهر در کنار رودخانه ارس شدند، که نام دوازده ماه بر آن‌ها اطلاق شد. کلیساها به‌عنوان بخشی مهم از تاریخ منطقه آذربایجان، همواره حضوری ارزشمند در زندگی مردم منطقه و پیروان عیسی مسیح داشته‌اند و استان‌ آذربایجان‌شرقی با توجه به موقعیت خاص مکانی و اهمیت تاریخی، میزبان نمونه‌های منحصر به‌فردی از مهم‌ترین کلیساهای جهان است. تعدادی از تاریخی‌ترین و زیباترین کلیساهای این استان، در فهرست میراث جهانی سازمان یونسکو به ثبت رسیده‌اند. از این میان می‌توان به «کلیسای سنت استپانوس جلف» اشاره کرد که در تاریخ ۲۰ تیرماه ۱۳۸۶ در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسید. کلیسای «سنت استپانوس» یا» «کلیسای استفانوس» مقدس دومین کلیسای مهم ارامنه ایران است که از نظر اهمیت بعد از قره‌کلیسا قرار می‌گیرد. کلیسای استپانوس مقدس در منطقه آزاد «ارس» در ۶ کیلومتری روستای دره شام به فاصله ۱۵ کیلومتر غرب شهر جلفا در محلی به نام قزل وانک (صومعه سرخ) در استان آذربایجان شرقی قرار دارد. این بنای تاریخی در فهرست آثار ملی قرار دارد و در سال ۸۶ نیز در میراث جهانی به ثبت رسید. این کلیسا مانند دژهای دوره ساسانی و قرون اولیه اسلام بارویی است؛ بلند با هفت برج نگهبانی و پنج پشت استوانه‌ای سنگی. دروازه این بارو در وسط دیوار غربی قرار دارد و دارای دری چوبی و آهن کوبی شده است. در پایه‌های طرفین و طاق جناغی آن سنگ تراش با حجاری‌های ظریف به کار رفته و نقش برجسته ای از مریم و کودکی عیسی در پیشانی طاق نمای آن به چشم می‌خورد.

شهر شوش در استان خوزستان یکی از مهم‌ترین آثار تاریخی ایران را در خود جای داده، جایی به نام «زیگورات چغازنبیل» که در فهرست میراث جهانی یونسکو هم به ثبت رسیده است. چغازنبیل یکی از زیباترین آثار باستانی ایران است. این زیگورات، پرستشگاهی است که عیلامیان برای خود ساخته بودند.