در حالیکه هفته کتابخوانی فرا رسیده، بازار نشر ایران بیش از هر زمان دیگری زیر سایه تورم، گرانی کاغذ و کاهش قدرت خرید مردم فرو رفته است. چراغ کتابفروشیها روشن است، اما تیراژها سقوط کرده و قیمتها از تورم سبقت گرفتهاند.
بررسیها حاکی از آن هستند که در نخستین ماه پاییز، نرخ تورم ماهانه به بالاترین سطح از خردادماه سال ۱۴۰۱ رسید، نرخ تورم سالانه بیشترین رقم از ابتدای سال ۱۴۰۳ به این سو را ثبت کرد و نرخ تورم نقطه به نقطه نیز رکورد ۲۹ ماهه خود را شکست.
شاخص سالانه آن در پایان مهرماه به ۳۸.۹ درصد رسیده است. نرخ تورم نقطه به نقطه و ماهانه هم به ترتیب ۴۸.۶ درصد و پنج درصد اعلام شده است. این ارقام همگی خبر از آغاز یک دوره تورمی نگران کننده در کشور میدهند.
براساس دادههای مرکز آمار، شاخص قیمت مصرفکننده در مهرماه به عدد ۴۰۸.۳ رسیده و قیمتها نسبت به مهر سال گذشته ۴۸.۶ درصد افزایش پیدا کرده که بیشترین میزان از اردیبهشت ۱۴۰۲ است. تورم ماهانه هم ۵ درصد بوده که بیشترین میزان از خرداد ۱۴۰۱ است.
آمارها سخن میگویند. در دهه ۹۰، حداقل دستمزد نهتنها از خط فقر و سبد معیشتی، بلکه از نرخ تورم رسمی نیز عقب ماند. درهمینحال، بازارهای دارایی سودی بسیار بیشتر از تورم را نصیب صاحبان خود کردند. در شرایطی که تورم افسارگسیخته قدرت خرید حقوقبگیران را نابود میکرد، صاحبان دارایی نهتنها در امان ماندند، بلکه ثروتمندتر نیز شدند.
در نگاه راستگرایان، ریشه تورم در نقدینگی تعریف و کنترل نقدینگی به عنوان راهکار کنترل تورم معرفی میشود. در این روش اگر کنترل نقدینگی به صورت اصولی انجام نشود، میتواند منجر به تشدید رکود در اقتصاد شود. بهویژه که موضوع کمبود سرمایه در گردش همواره یکی از مشکلات اساسی تولیدکنندگان در ایران بوده است.
وضعیت کارگران در بازار مسکن وخیمتر است. مسکن سهم بزرگی از هزینه زندگی خانوار ایرانی دارد و اگر درآمد سالانه کارگران حداقلبگیر را با متوسط قیمت مسکن بسنجیم، متوجه میشویم که طول انتظار خانهدارشدن کارگران ایرانی به بیش از یک قرن رسیده است.
جامعهای که جوانانش و حتی رده میانسالانش هنوز سرپناهی برای زندگی یا امید به تغییر ندارند در شرایطی دست به ولخرجیهای بیهوده میزند که هر بار، هر روز و با هر هزینه به خود یادآوری میکند که او بازنده این روند است چرا که امیدی به بهبود زندگی ندارد و این موضوع میتواند اثرات روانی اجتماعی و سیاسی سنگینی را با خود در پی داشته باشد. در واقع این همان نقطهای است که اقتصاد در حال فریاد زدن درباره بحران است و در مقابل به نظر میرسد سیاستمداران گوشهای خود را محکم بسته باشند. این گونه است که اگر در بحران کرونا اثر رژلب به اثر ریمل بدل شد، به نظر میرسد در ایران امروز شاید بتوان از اثر قهوه یا اثر کافه و حتی اثر لبوبو سخن گفت؛ جایگزینیهای کوچک و شیرین، برای رؤیاهای بزرگی که دیگر دستیافتنی نیستند و تبعات ویرانگری میتواند با خود در پی داشته باشد.
شاخص قیمت مصرفکننده در مردادماه ۱۴۰۴ بررسی شده است. ماهی که به ادعای غرب، فشار تحریمها افزایش پیدا کرده تا ایران با کاهش فروش نفت مواجه شود. طبق این گزارش، تورم ماهانه مرداد ماه ۲.۹ درصد بوده است.
بررسی گزارش مرکز آمار ایران از نرخ تورم مرداد ماه در ۳۱ استان کشور حاکی است، استان سمنان با نرخ تورم ۴۰.۵ درصد بالاترین تورم را داشته و هرمزگان با نرخ تورم ۴۰ درصدی در رتبه دوم هست.
تا زمانی که ریشههای تورم، از جمله نوسانات ارزی، هزینههای تولید و تاثیرات اقلیمی و منطقهای به درستی مدیریت نشوند، امید به بهبود وضعیت سفرههای مردم، همچنان در هالهای از ابهام باقی خواهد ماند. اقتصاد ایران در این مقطع، بیش از هر زمان دیگری نیازمند تدبیر، صداقت در بیان واقعیتها و اقدام عملی برای حمایت از معیشت مردم است.
بررسی سبد مصرفی خانوار نشان میدهد به طور کلی مصرف مواردی مانند گوشت قرمز و مرغ تا حدی کاهش داشته و جای آن با مواد غذایی مانند تخم مرغ پر شده است. همچنین، هزینههای ناسالم مانند دخانیات در گروههایی با درآمد پایینتر و افزایش قیمت مواد غذایی مواردی است که نگرانیها در مورد گرسنگی پنهان را افزایش میدهد
سال ۱۴۰۳ در حالی به پایان رسید که اقتصاد ایران در شرایطی نامساعد به سر میبرد واتفاقات سیاسی، اما بیش از آنچه انتظار میرفت فضای اقتصاد ایران را تحت تاثیر قرار داد.
نگاهی به روند تغییرات قیمت گوشت، سس و کنسرو در شش ماهه ابتدایی فعالیت دولت مسعود پزشکیان از رشد ۲۷ درصدی قیمت رب گوجه فرنگی حکایت دارد. با این حال طبق دادههای مرکز آمار ایران، قیمت گوشت قرمز تقریباً ثابت مانده و تغییرات آن بسیار ناچیز بوده است
مرکز آمار ایران اعلام کرد: در بهمن ماه ۱۴۰۳، نرخ تورم سالانه برای خانوارهای کشور به ۳۲ درصد رسیده که نسبت به همین اطلاع در ماه قبل، بدون تغییر بوده است.
تورم نقطه به نقطه دی ماه ۱۴۰۳ در مقایسه با این شاخص در آذر ماه که ۳۱.۴ درصد گزارش شده بود افزایش ۰.۴ واحد درصد داشته است. در حقیقت با این روند بالاترین رقم تورم ماهانه ایران در سال ۱۴۰۳؛ فعلا در دی ماه به ثبت رسیده است. هم چنین جزئیات گزارش مرکز آمار ایران از تورم دی ماه ۱۴۰۳ نشان میدهد که نرخ ماهانه تورم خوراکیها و آشامیدنیها در این ماه برای چهارمین بار در سال جاری، بالاتر از تورم عمومی کشور ایستاد.
ارزش دلاری مزد کارگران ایرانی در سال ۹۰ یعنی حدود ۱۳ سال پیش بیش از ۲۰۰ دلار بوده و در این سالها و در شرایطی که ۴ ماه دیگر از سال ۱۴۰۳ باقی مانده، این رقم به حدود ۱۰۰ دلار رسیده و ممکن است که روند نزولی آن نیز ادامه یابد و با این شرایط معیشت کارگران ایرانی هر روز بیشتر از قبل در تنگنا و محاصره قرار خواهد گرفت.
بیایید در زمان سفر کنیم و به ۲۰ سال پیش برگردیم. به روزهایی که قیمت دلار ۸۸۰ تومان بود و سکه تمام بهار آزادی ۸۸ هزار تومان ارزش داشت. همچنین با پرداخت هشت هزار و ۸۰۰ تومان میتوانستید یک گرم طلای ۱۸ عیار بدون اجرات بخرید
تورم مواد غذایی در ایران درحالی در ماه دسامبر به بیش از ۴۱ درصد رسیده است که در ماه قبل از آن ۳۵.۸ درصد بوده است، که نشان دهنده افزایش قابل توجه ۵.۸ واحد درصدی است.