تحولات اخیر در خاورمیانه، بهویژه سقوط بشار اسد ، رئیسجمهور پیشین سوریه، بازتعریفی اساسی در معادلات انرژی منطقهای رقم زده است. از منظر نظریه رئالیسم، این تغییرات نمایانگر رقابتی شدید میان قدرتهای منطقهای و جهانی برای کنترل منابع و مسیرهای انرژی است.
لبنان قطعاً میتواند سرمایهگذاریهایی برای بازسازی و در دیگر حوزهها در سوریه انجام دهد با اینکه فعلاً بهسختی میتوان تصور کرد درآمدها وارد سیستم مالی لبنان میشوند، چون همچنان ویران و تحت ابزارهای سفت و سخت کنترل سرمایه قرار دارند. سوریه نرمالتر میتواند از حضور بسیاری از بستگان لبنانیها که در سوریه زندگی میکنند، سود ببرد، چون مسیر سفر برای آنها باز میشود.
حال که اسد سقوط کرده و از سوریه گریخته است، آیا همه مشکلات و مسائل سوریه قرار است حل و فصل شود؟ آیا شکافهای عمیق اجتماعی و مذهبی که اتفاقاً خاندان اسد برای حفظ قدرتش از آنها استفاده میکرد، با رفتن اسد، ناپدید میشوند؟ آیا ساختارهای اجتماعی و سیاسی ویرانشده به واسطه دیکتاتوری اسد، با رفتن او به ناگاه جان گرفته و سر برمیآورند؟
در شرایط کنونی سلاحهای شیمیایی به پاشنه آشیل رهبران تازه نفس سوریه تبدیل شده و از همین رو بسیاری براین باورند که جهان و بالاخص دولت بعدی آمریکا به رهبری ترامپ میبایست در گام اول، تکلیف این سلاحهای کشنده را مشخص کند تا پیش از این که چنین تسلیحاتی در اختیار تروریستها و گروههای رقیب قرار بگیرد.
«در سال ۲۰۰۹ بشار اسد خط لوله گاز قطر به ترکیه را نپذیرفت و اول به روسیه و سپس به ایران رفت و با شرکت گاز ایران یادداشت تفاهم امضا نمود که گاز ایران از طریق عراق به سوریه و از آنجا به روسیه صادر شود.»
در اولین نمایش پس از سرنگونی حکومت بشار اسد ، کمدینها رژیم سابق و رئیس جمهور آن و سرکوب اطلاعات و آزار مخالفان را به سخره گرفتند و از خطوط قرمزی عبور کردند که هرگز جرأت عبور از آن را نداشتند و در عین حال به چالش کشیدند.
جمعه شب ۶ دسامبر سید عباس عراقچی و علی لاریجانی خود را به دمشق رساندند تا به او دلگرمی بدهند در این کارزار تنها نیست ولو با ورود به صحنه جنگ. اما دیر شده بود. ارتش سوری سلاح را کنار گذاشته بود و در حال ترک میدان نبرد بود. نمیشد جای سربازی که قصد جنگیدن برای وطن خود را ندارد، جنگید. سرعت فتح «تحریر الشام» همه را شوکه کرده بود.
ناظران با تردید به پیامدهای تحولات سوریه اشاره کرده و مدعیاند که دروان گذار این بازیگر میتواند برای خاورمیانه تعیین کننده باشد، به بیانی دیگر در صورتی که دوران گذار به شکلی آرام طی شود، خاورمیانه درگیر دور تازه تنش نخواهد شد و پس از ماهها آرام میشود. اما در صورت وقوع چند صدایی در ساختار کنونی سوریه، زمینه برای تنشهای دومینوار بعدی هموار خواهد شد
بشار اسد در پی حمله برقآسای شورشیان به دمشق، به همراه پسرش از پایتخت گریخت و به پایگاه حمیمیم روسیه منتقل شد. این فرار، پایان حاکمیت خانواده اسد بر سوریه بود. وی بدون اطلاع نزدیکان و وفادارانش، به مسکو رفت و به خانوادهاش پیوست. سقوط دمشق موجب پراکندگی مقامات و وفاداران اسد به لبنان، امارات و روسیه شد، در حالی که ثروت و قدرت نظام از هم فروپاشید.