اقتصاد۲۴- وام یکی از روش‌های مرسوم در دنیای اقتصاد است که مردم از آن برای تأمین نقدینگی لازم برای کار‌های مختلف خود کنند و در حقیقت وام به طور کلی به قرض دادن نوعی پول سود دار نیز گفته می‌شود که در زمان معلومی بین کسی که قرض می‌دهد و کسی که قرض می‌گیرد، رد و بدل می‌شود. این مدل از تبادل پول بین دو طرفین همواره شکل‌های مختلفی در طول تاریخ بشر داشته است.
اما در حال حاضر ودر قوانین امروزی در جهان مدرن مدل‌های پرداخت وام و میزان سود این نوع جا به جایی پول شکل‌های ممتفاوتی پردا کرده است و حتی باید توجه کرد که میزان بازپرداخت این وام‌ها اکنون به شرایط مختلفی بستگی دارد. در همین حال ایران نیز قوانین مربوط به خود را در پرداخت وام را دارا است.
وام، اما در همه جهان و قوانین نوشته شده در اقتصاد در واقع نیازمند مدلی از داشتن تضمین و ضمانت برای پول نیاز دارد. در حقیقت در یک تعریف کامل‌تر می‌توان گفت که که به پول و ملک یا حتی گاهی طلا و سهام به طرف دیگر در عوض بازپرداخت اصل سرمایه در آینده به همراه بهره یا سایر هزینه‌های مالی «وام» گفته می‌شود. وام‌ها ممکن است به مقدار خاص و برای یک بار باشد و یا این که به عنوان یک اعتبار باز تا سقف خاص و رقم خاصی تمدید شود.
معمولا قوانین برای پرداخت یا دریافت یک وام استاندارد به صورت رسمی و یا بنا به قوانین داخلی بین دو شخص حقیقی یا بین وسسه مالی و شخص حقیقی و حقوقی، پیش از آن که رقمی پرداخت شود روشن و مشخص می‌شود و در این حال اگر واحد اقتصادی قرض دهنده به وثیقه نیاز داشته باشد، این وثیقه به صورت مکتوب نیز تایید می‌شود.
هم چنین باید توجه کرد که وام انواع مختلفی دارد و وام‌ها می‌توانند در مدل‌های شخصی، شرکتی، موسسات مالی و دولتی پرداخت شوند. به این مهم نیز باید توجه داشت که دریافت وام راهی برای رشد عرضه پول در اقتصاد محسوب می‌شود و همچنین این مساله ایجاد رقابت، معرفی محصولات جدید و توسعه عملیات تجاری نیز به حساب می‌آید.
بودجه وام‌های مختلف از روش‌های مختلفی تأمین می‌گردد. اما در حالت کلی و در اکثریت مواقع این پول‌های نقد مردم هستند که اشخاص برنامه مشخصی برای آن‌ها ندارند و بانک‌ها با جمع‌کردن این نقدینگی بخشی از آن‌ها را برای اعطای وام به متقاضیان استفاده می‌کنند.
علاوه بر این بودجه دولتی، سود‌های بانک‌ها و مؤسسات از تجارت‌ها و سرمایه‌گذاری‌هایی که دارند، سود‌های وام‌های دیگر، سپرده‌گذاری‌های بلندمدت افراد برای دریافت سود از بانک و هر روشی که منجر به کسب درآمد برای بانک‌ها شود، از جمله منابع تامین بودجه وام می‌باشند.
بانک‌ها علاوه بر کار‌های روتینی که ما شاهد آن‌ها هستیم، در پروژه‌های عمرانی و سایر روش‌های دیگر سرمایه‌گذاری در ایران سرمایه‌گذاری کرده و سود حاصل از این سرمایه‌گذاری‌ها را به چرخه کاری خود انتقال می‌دهند.
در برخی موارد هم خود دولت برای تأمین برخی نیاز‌های واحد‌های بزرگ و کسب‌وکار‌های مختلف بودجه‌ای برای اعطای وام به آن‌ها در نظر می‌گیرد که از صندوق ذخایر ارزی دولت برداشت و بعد از بازپرداخت آن‌ها، دوباره به محل خود بازگردانده می‌شوند.
وام ازدواج، سریع و فوری برای جوانان
وام ازدواج را یکی از اصلی‌ترین و رایج‌ترین وام‌ها در سیستم بانکی کشور می‌دانند. این وام توسط دوبت برای تسهیل در ازدواج جوانان به آنان پرداخت می‌شود که کارمزد این وام ۴درصد است و به صورت قرضدالحسنه پرداخت شده و بنا به شرایط اقتصادی کشور هرسال نیز مبلغ وام افزایش می‌یابد درحال حاضرمبلغ وام برای هر کدام از زوجین ۱۰۰ میلیون تومان است که برای خانواده‌های جانباز و ایثارگر این مقدار دوبرابر است.
هم چنین این وام دارای شرط سنی است و تنها به اشخاص بالای ۱۸ سال و زیر ۴۰ سال پرداخت می‌شود.
وام مسکن با شرط خرید مسکن
یکی از وام‌های مهم دیگر در کشور را باید وام مسکن دانست که مبنای آن بر اساس سند ملکی است و مرجع اصلی پرداخت این وام نیز بانک مسکن است. این وام در قالب طرح‌های مختلفی هم، چون طرح مسکن جوانان، طرح مسکن زوجین یا خانه اولی‌ها، طرح وام مسکن با اوراق بانک مسکن و هم چنین چند طرح دیگر که تنها با ارائه سند خانه قابل دریافت است، پرداخت می‌شود. شرایط پرداخت این وام‌ها می‌تواند با هم متفاوت باشد، ولی یک شرط ثابت که شرط خرید منزل مسکونی با مدت ساخت زیر۲۵ سال است در تمامی فرم‌های وام مسکن ثابت است.
وام مضاربه با دسترسی سخت
وام مضاربه از دیگر وام‌ها در سیستم بانکی ایران است. این وام با این که توسط بیشتر بانک‌های کشور پرداخت می‌شود، اما بسیاری نمی‌توانن به آن دسترسی یابند. در این مورد از پرداخت وام، بانک‌ها برای تأمین نقدینگی اشخاص و فعالینی که در حوزه بازار یا صنعت یا تجارت فعالیت اقتصادی دارند، اقدام به پرداخت وام می‌کنند و با درصد‌های مشخصی در سود نهایی این فعالیت اقتصادی با آنان شریک می‌شود.
وام جعاله تعمیر مسکن
وام جعاله تعمیر مسکن نیز یک مدل دیگر از تسهیلات بانکی است که به دارندگان خانه‌های قدیمی برای تعمیر و نگهداری خانه‌های آنان پرداخت می‌شود. متصدی این وام‌ها نیز هم چنان در بیشتر موارد بانک مسکن است، اما مواردی وجود دارد که بانک‌های دیگر نیز اقدام به پرداخت آن می‌کنند.
مبلغ این وام درحال حاضر حدود ۴۰ میلیون تومان است و اغلب زوج‌ها در هنگام خرید خانه از وام جعاله مسکن در کنار وام مسکن جهت افزایش موجودی خود در راستای خرید مسکن استفاده می‌کنند.
وام خودرو برای خرید خودرو‌های داخلی
این وام جهت برای خرید خودرو و با کارمزد ۱۸ درصد به متقاضیان پرداخت می‌شود و برای خرید خودرو‌های داخلی بوده است و بانک جهت پرداخت این وام بانک‌ها از فیش کسر از حقوق کارمندان رسمی دولت به عنوان ضمانت از وام‌گیرنده استفاده می‌کنند.
وام خودروی فرسوده
این وام تلاشی بود از سوی دولت برای کاهش آلاینده‌های آب‌وهوا و محیط‌زیست که با اعطای تسهیلات تعویض خودرو فرسوده برای مالکان این خودرو‌ها سعی می‌شود که خودرو‌های فرسوده از مدار حمل و نقل خارج شوند. این طرح نیز در برخی از بانک‌های کشور و = با مبالغ مختلف به افراد پرداخت می‌شود. اصلی‌ترین خودرو‌ها در هدف گذاری برای این طرح نیز تاکسی‌ها بوده اند که مبلغ تسهیلات آن‌ها معمولاً با سود ۴ درصد پرداخت می‌شود.
وام خرید کالا
این وام یکی از وام‌هایی است که بین شهروندان نیز طرفدار دارد و در واقع برای خرید کالا‌های ضروری مانند یخچال، فرش، تلویزیون و…. با کارمزد ۱۸ درصد از سوی بیشتر بانک‌ها پرداخت می‌شود. نکته درباره این مدل از وام این است که به طور معمول دریافت کننده وام تنها قادر به خرید کالا از فروشگاه‌های طرف قرارداد بانک پرداخت کننده وام است.
وام خرید ماشین‌آلات و تجهیزات یا مواد اولیه ویژه تولیدکنندگان
این وام برای کمک به رونق تولید و یا راه اندازی تولید جدید به تولیدکنندگان و یا کارآفرینان و هم چنین کشاورزان پرداخت می‌شود. مبلغ این وام معمولا وابسته به کارشناسی است و برآورد هزینه تجهیزات مورد نظر متغیر است و توسط همه بانک‌ها پرداخت می‌شود.
از مزیت‌های این وام مدت تنفس ۵ ساله جهت بازپرداخت وام می‌باشد.
چگونه راحت‌تر و سریع‌تر وام بگیریم؟
آسان‌ترین روش گرفتن وام در سیستم بانکداری ایران نیز سپرده‌گذاری در بانک است، و شهروندان نیز بعد از طی زمان انتظار هر مدل وام و در هر بانک می‌توانند براساس معدل‌گیری از کارکرد حساب خود تا سقف مجاز درخواست وام کنند.
همچنین شهروندان متقاضی وام می‌توانید به پشتوانه سپرده بلند مدت خود در بانک، بدون ضامن تا سقف۲۰۰میلیون تومان از بانک مورد نظر نیز وام بگیرند.
اما مساله این است که بسیاری از درخواست کنندگان وام اصلا زمان و شرایط و حتی پول لازم برای سپرده‌گذاری در بانک و گرفتن وام نداشته و یا نیاز فوری به وام دارند، پس نمی‌توانند منتظر درخواست وام با سرمایه گذاری باشند.
مدلی از وام البته وجود دارد که زیر ۱۰ میلیون تومان است و معمولا سقف این مدل از وام‌ها زیر ۱۰ میلیون تومان است.
یک روش نه چندان قانونی دیگر نیز مدل واگذاری امتیاز وام به معنای انتقال حق پرداخت وام به شخص حقیقی یا حقوقی دیگری است. در این حالت صاحب امتیاز وام با دریافت مبلغی از وام آن را به شخص دیگری واگذار می‌کند که یکی از اصلی‌ترین روش‌های آن دریافت وام از طریق معدل گیری حساب اعضای خانواده، دوستان و آشنایان از بانک است.
تعریف وام قرض الحسنه
وام قرض الحسنه، اما روشی است که درآن بانک‌ها به عنوان قرض دهنده مبلغ معینی را طبق ضوابط مشخص به اشخاص حقیقی یا موسسات حقوقی به صورت قرض پرداخت می‌کنند و این وام در بانکداری اسلامی به صورت نقد به مشتریان پرداخت می‌شود.
در سرفصل‌ها و رئوس اولیه و اصلی که بانک مرکزی برای پرداخت وام قرض الحسنه تعریف کرده است مواردی، چون رفع مشکلات مالی و احتیاجات ضروری شخص وام گیرنده، ایجاد اشتغال، بهبود وضع واحد‌های کوچک تولیدی از اصلی‌ترین موارد این وام‌ها هستند.
از اصلی‌ترین مشخصات این وام دو مورد است؛ اول این که وام بدون سود بوده و فقط دارای کارمزد سالیانه می‌باشد و دوم این که اعطای وام قرض الحسنه به بخش بازرگانی ممنوع است.