مسکن و خودرو گرفتار تفکر نئولیبرالیسم ایرانی شده است/ چیز‌هایی حکم ارزش افزوده پیدا کرده‌اند که در دنیا نمونه آن را نمی‌بینیم

محمد آیتی، اقتصاد۲۴- چند سالی است که قیمت‌ها در همه حوزه‌ها به‌طور بی‌رویه در حال تاخت و تاز است، اما شیب این افزایش‌ها در بعضی حوزه‌ها بیش از آن چیزی است که در ذهن بگنجد.

در سال‌های اخیر به‌حدی شاهد بالارفتن قیمت خودرو و مسکن بوده‌ایم که دیگر این فرهنگ در کشور جا افتاده است که اگر می‌خواهید پولتان بی‌ارزش نشود، آن را به خودرو و یا مسکن تبدیل کنید.

در همین رابطه، احمد نادری نماینده تهران در مجلس یازدهم به اقتصاد۲۴ گفت: اینکه سال‌هاست مسکن و حتی خودرو در کشور ما تبدیل به کالا‌های سرمایه‌ای شده است، شمه‌هایی از نئولیبرالیسم ایرانی است. اساساً شکل‌گیری و تداوم سیستم نئولیبرالیسم با انباشت سرمایه اتفاق می‌افتد.

وی افزود: این انباشت سرمایه زمانی از راهکار بود و مدت‌هاست مفهوم کار به‌معنای تولید تمام شده و صرفاً کار به‌صورت خدماتی، دلالی و سفته‌بازی صورت می‌گیرد. این اتفاق یک سیر جهانی دارد که به کشور ما هم سرایت پیدا کرد و ویژگی‌های منحصربفردی به خودش گرفت.

بیشتر بخوانید: ربع قرن انتظار برای خرید خانه

نادری تصریح کرد: ایران قبل از انقلاب اسلامی درگیر تفکر نئولیبرالیسم بود، اما پس از پیروزی انقلاب تا پایان جنگ تحمیلی این تفکر کمرنگ شد، ولی از دهه ۷۰ دوباره احیا شد.

عضو کمیسیون آموزش مجلس اظهار داشت: در منطق نئولیبرال ایرانی اساساً چیز‌هایی حکم ارزش افزوده پیدا کرده که در جا‌های دیگر دنیا آن را نمی‌بینیم مثل مسکن و خودرو. در کشور ما افراد خودرو می‌خرند، استفاده می‌کنند و سپس با قیمت بالاتر می‌فروشند که واقعاً جای تعجب دارد. همین نگاه سرمایه‌ای به خودرو به‌صورت شدیدتر در حوزه مسکن هم وجود دارد، یعنی خودرو و مسکن در ایران در خدمت تفکر انباشت سرمایه قرار گرفته است. این دو مثال از ویژگی‌های تفکر نئولیبرالیسم ایرانی است که در نقاط دیگر جهان به این پررنگی صدق نمی‌کند.

نادری یادآور شد: بخشی از مدیران ایران از دهه ۷۰ به بعد در منطق نئولیبرال حرکت کردند، زیرا دولت آقای هاشمی‌رفسنجانی سیاست خود را با این منطق تعریف کرد. این سیاست‌ها نشان می‌دهد که ما باید در حاشیه غرب قرار بگیریم تا بتوانیم پیشرفت کنیم. این روند که من به جد منتقد آن هستم از دهه ۷۰ تا امروز ادامه پیدا کرده است و تنها در دولت اول آقای احمدی‌نژاد تا حدی شاهد ایست این منطق بودیم و من دوره آقای روحانی را بازگشت تمام‌عیار به این تفکر می‌‎دانم. نظریه مرکز – پیرامونی موضوعی است که کشور گرفتار آن شده است، یعنی عده‌ای می‌خواهند همه چیز را ذیل غرب تعریف کنند.

این نماینده اصولگرای مجلس در پاسخ به اینکه راهکار عبور از این «انحراف» چیست؟ گفت: تجدیدنظر در سیاست‌ها و بازگشت به مدل بومی کنشگری در حوزه اقتصاد، سیاست و فرهنگ راه نجات مملکت است. ما باید از سیستم نئولیبرال فاصله بگیریم که بدون شک این اتفاق به صلاح کشور و نسل‌های آینده ما است. متاسفانه باید گفت برخی از مسئولان به این تفکر اعتقاد پیدا کرده‌اند و آگاهانه این راه را دنبال می‌کنند. من حتی اعتماد و اعتقاد به این تفکر را در دوره دوم ریاست‌جمهوری آقای احمدی‌نژاد دیدم، یعنی برخی مدیران زیرمجموعه آن دولت بسیاری از آموزه‌های نئولیبرال را قبول کرده بودند.

نادری در پایان خاطرنشان کرد: مردم تابع برنامه‌ریزی‌های دولتمردان هستند. مردم زندگی روزمره خود را می‌کنند و اگر آن‌ها هم با نگاه سرمایه‌داری روی به خرید خودرو و مسکن می‌آورند، ایرادی بر آن‌ها وارد نیست، زیرا سیاست‌های دولتمردان مردم را وادار به چنین کار‌هایی کرده است. خیلی از افراد برنامه‌ریز از این سیستم منفعت بردند و دارند می‌برند که امیدوارم نظارت مجلس و دولت بعدی جلوی این روند نامبارک را بگیرد.