خدمات تامین اجتماعی از زبان آمار

اقتصاد۲۴- داده‌های آماری پیش نیاز تمام تصمیم‌گیری‌ها و برنامه‌ریزی در تمام سطوح کوچک و بزرگ جامعه است. داده‌های آماری بنیادی‌ترین اصل برای برنامه‌ریزی است، این اصل در سازمان‌هایی مانند سازمان تأمین اجتماعی که بر اصل و بنیان اکچوئری پی‌ریزی شده است، از جایگاه والاتر و با اهمیت تری برخوردار است.

وقتی طبق قانون، این سازمان موظف می‌شود تا هر سه سال یکبار عملیات اکچوئری را انجام دهد نشان از جایگاه دانش آماری برای این نوع سازمان‌ها دارد. بر مبنای همین اهمیت و توجه به نقش آمار، از دهه ٨٠ به این سو واحدی اختصاصی و با رویکردی حرفه‌ای و تخصصی تحت عنوان دفتر آمار و محاسبات اقتصادی و اجتماعی در سازمان تأمین اجتماعی راه اندازی شد و اکنون بعد از تغییرات انجام شده در ساختار اداری این سازمان به عنوان مدیریت آمار و اطلاعات و محاسبات این رویه را در پیش گرفته است.

تعداد کل بیمه‌شدگان

بر اساس گزارشی که از سوی این دفتر برای سال ١٣٩٨ تهیه شده است تعداد کل بیمه شدگان فعال این سازمان ١٣ میلیون و ٣٣٨ هزار نفر و ٤٨٧ نفر برآورد شده است که ٨٠ درصد آنان مرد هستند که نشان می‌دهد هنوز بخش زیادی از بازار کار کشور در اختیار مردان است و زنان دارای ٢٠ درصد از بازار کار کشور (رسمی) را در اختیار دارند.

میانگین سنی بیمه‌شدگان

این گزارش آماری مشخص می‌کند که از میانگین سنی بیمه شدگان در سال یاد شده٣٩, ٣ سال بوده است این شاخص برای زنان ٣٧.٩ سال می‌باشد.
در این رابطه گروه سنی ٣٥ تا ٣٩ سال با سهم ٢١ درصد، بیشترین تعداد بیمه شدگان را در برمی‌گیرد. ٧٨ درصد از این گروه سنی را مردان تشکیل می‌دهند. این گروه سنی دارای میانگین سابقه ٩ سال میانگین دستمزد ٢٥, ٧٥٦, ٢٧٦ ریال) ١, ٧ برابر حداقل دستمزد و چگالی پرداخت حق بیمه این گروه سنی ١٠.٧ ماه بوده است.

چگالی پرداخت حق‌بیمه

در صورتی که سن جوانی را ٣٥ سال در نظر بگیریم, ٣٤ درصد از بیمه شدگان حدود ٤ میلیون و ٤٧٣ هزار نفر) در سنین جوانی قرارمی‌گیرند که ٧٧ درصد آنان مرد و ٢٣ درصد زن هستند. میانگین سن این بیمه شدگان ٢٩, ٥ سال، میانگین سابقه ٤.٤سال، میانگین دستمزد این گروه حدود ٢ میلیون و ٢٧٣ هزار توان درج شده و میانگین چگالی پرداخت حق بیمه ٩.٧ ماه بوده است.

در همین رابطه اگر سن سالمندی را ٦٠ سال در نظر بگیریم, ٢ درصد از بیمه شدگان یعنی کمی بیش از ٢٧١هزار نفر در سنین سالمندی قرار می‌گیرند که ٩٤ درصد آنان مرد و ٦ درصد زن هستند. میانگین سن این بیمه شدگان ٦٢, ٦ سال، میانگین سابقه ١٤.٣سال، میانگین دستمزد این گروه نیز ٢ میلیون و ٤٠٧ هزار تومان یعنی ١.٦ برابر حداقل دستمزد با میانگین چگالی پرداخت حق بیمه ١٠.٧ ماه بوده است.

سابقه بیمه پردازی

سابقه، شاخص دیگری است که در این گزارش آماری مورد بررسی قرار گرفته، بر این مبنا میانگین سابقه بیمه شدگان سازمان تأمین اجتماعی در سال گذشته ٩, ٤ سال است. این شاخص برای مردان ٩.٩ سال و برای زنان ٧.٢ سال قید شده است.

در میان سایر گروه‌های سابقه‌ای گروه ٥ تا ٩ سال بیشترین تعداد بیمه شدگان را شامل می‌شود؛ که به تبعیت از کلیت آماری و برتری قابل توجه مردان در این رابطه نیز ٧٦ درصد این بیمه شدگان مرد هستند. میانگین سن این گروه ٣٨ سال، میانگین سابقه آنان ٧ سال، میانگین دستمزد آنان ٢٢, ٢٨٤, ٢٧٠ ریال ١, ٥ برابر حداقل دستمزد و میانگین چگالی پرداخت حق بیمه آنان ١١ ماه بوده است.

میانگین دستمزد بیمه‌شدگان

دستمزد، به عنوان یک شاخص مهم در سازمان‌هایی مانند تأمین اجتماعی همواره مورد توجه است این نوع سازمان‌ها به دلیل درآمد / هزینه‌ای بودن، یافته‌های حاصل از این شاخص را رصد می‌کنند.
آمار جمع آوری شده و نتایج حاصل از آن مشخص می‌کند که میانگین دستمزد بیمه شدگان این سازمان در سال ١٣٩٨ کمی بیش از ٢ میلیون و ٤٧٠ هزار تومان بوده است که ١, ٦ برابر حداقل دستمزد برآورد می‌شود. این شاخص برای مردان کمی بیش از ٢ میلیون و ٥٠٣ هزار تومان و برای زنان اندکی بیشتر از ٢ میلیون و ٣٣٩ هزار تومان بوده است.

بدیهی است که آمار و رقم‌های اعلامی در این گزارش برای دستمزد، بر مبنای لیست‌های ارسالی و حق بیمه‌های کسر شده است و امکان دارد در واقعیت رقم‌های دیگری باشد. بر همین اساس حدود ١٤ درصد از بیمه شدگان بر اساس رقم حداقل دستمزد سال ١٣٩٨ (معادل ١٥١٦٨٨١٠ ریال) حق بیمه پرداخت کرده‌اند که ٥٦ درصد از این بیمه شدگان مرد و ٤٤ درصد زن هستند. بر طبق آمار موجود میانگین سن این افراد ٤١ سال، میانگین سابقه آنان ٨ سال و میانگین چگالی پرداخت حق بیمه آنان ١٠ ماه است.

بیشترین حق بیمه

بیشترین گروه پرداخت حق بیمه در سازمان تأمین اجتماعی متعلق به افرادی است که بین یک تا دو برابر حداقل دستمزد حق بیمه پرداخت می‌کنند که ٦٧ درصد از بیمه شدگان را شامل می‌شود؛ که به طور میانگین یک میلیون و ٩٦٦ هزار تومان برابر ١, ٣ برابر حداقل دستمزد را شامل می‌شود.

میانگین دستمزد

نکته حائز اهمیت اینکه بر خلاف ذهنیت موجود مقایسه میانگین دستمزد بیمه‌شدگان در گروه‌های سنی نشان می‌دهد بیمه شدگانی که در گروه سنی ٥٥ تا ٥٩ سال قرار می‌گیرند، دارای میانگین دستمزد کمتر از گروه‌های سنی قبل و بعد از خود هستند که یکی از دلایل آن ورود تازه واردان در سنین بالا به صندوق سازمان تأمین اجتماعی است.

نوع بیمه و نرخ حق بیمه

نوع بیمه و نرخ حق بیمه، یکی دیگر از شاخص‌های مورد توجه در این گزارش آماری دفتر مدیریت آمار و اطلاعات و محاسبات است، طبق این گزارش ٤٧ درصد از بیمه شدگان در زمره بیمه‌شدگان دارای کارکرد عادی لیست بوده که بیشتر آنان بیمه شدگان اجباری تلقی می‌شوند. از نظر جنسیت ٨٢ درصد از این بیمه شدگان مرد و ١٨ درصد زن هستند. میانگین سن این گروه ٣٨ سال، میانگین سابقه آنان١٠ سال، میانگین دستمزد آنان نیز کمی بیش از ٢ میلیون و ٧٤٥ هزار تومان یعنی ١, ٨ برابر حداقل دستمزد برآورد شده است و میانگین چگالی پرداخت حق بیمه این گروه از بیمه شدگان ١١ ماه بوده است.
در این گزارش بیمه شدگان حرف و مشاغل آزاد حدود ٨ درصد از بیمه شدگان را تشکیل داده‌اند. ٥٥ درصد از این افراد بر مبنای نرخ حق بیمه١٨ درصد, ١٢ درصد با نرخ ١٤ درصد و و ٣٣ درصد با نرخ ١٢ درصد حق بیمه پرداخته‌اند.

میانگین چگالی پرداخت حق بیمه

بررسی چگالی پرداخت حق بیمه، بیمه‌شدگان سازمان تأمین اجتماعی در سال گذشته مشخص می‌کند که میانگین چگالی پرداخت حق بیمه بیمه شدگان ١٠, ٥ ماه است. این شاخص برای مردان ١٠.٦ ماه و برای زنان ١٠.٢ ماه بوده است.

اما نکته قابل توجه اینکه ٧٤ درصد از بیمه شدگان دارای چگالی پرداخت ١٢ ماه حق بیمه می‌باشند. این افراد به طور میانگین ٤٠ سال سن و١١ سال سابقه داشته و میانگین حق بیمه پرداختی بر مبنای ٢ میلیون و ٦٣٦ هزار تومان دستمزد یعنی ١, ٧ برابر حداقل دستمزد بوده است.

بیمه شدگان جدید

بیمه شدگان جدید، افرادی هستند که نخستین سال بیمه پردازی خود را در سازمان تأمین اجتماعی تجربه می‌کنند که آمار موجود نشان می‌دهد در سال گذشته ٥ درصد از بیمه شدگان چنین شرایطی داشته‌اند که از نظر جنسیت ٦٥درصد مرد بوده‌اند.

بررسی این گروه از بیمه شدگان مشخص می‌کند که این افراد به طور میانگین، دارای ٢٩ سال سن و ١٥٨ روز (حدود ٥ ماه) سابقه پرداخت حق بیمه بوده و دستمزد مبنای کسر حق بیمه آنان نیز حدود یک میلیون و ٩٣٤ هزار تومان یعنی ١, ٣ برابر حداقل دستمزد قید شده است.

بیشترین بیمه شدگان

استان تهران با مجموع ادارات کل شرق، غرب و شهرستان‌های تهران همچنان با ٢٣ درصد (کمی بیش از ٣ میلیون و ١٢٠ هزار بیمه شده اصلی) بیشترین بیمه شدگان کشوری را در بین استان‌های کشور را دارد و اداره‌کل شرق تهران بزرگ نیز در بین تمام ادارات‌کل با داشتن سهم ٩, ٥ درصدی در صدر قرار دارد و اداره‌کل غرب تهران بزرگ نیز در مکان دوم قرار دارد.

بر همین اساس اداره‌کل کهگیلویه و بویر احمد با داشتن کمتر از ١ درصد بیمه شدگان، کمترین تعداد بیمه شده را نسبت به سایر ادارات کل به خود اختصاص داده است.

با بررسی گروه سنی بیمه شدگان سازمان در استان‌های مختلف مشخص می‌شود که بیشترین میانگین سن بیمه شدگان مربوط به اداره کل لرستان با ٤٠ سال و ٨ ماه و کمترین گروه سنی آن مربوط به اداره کل یزد با ٣٧ سال و ٥ ماه در استان یزد بوده است.

میانگین سابقه بیمه شدگان

از نظر میانگین سابقه گزراش‌های آماری مشخص می‌کند، بیشترین میانگین سابقه پرداخت حق بیمه مربوط به اداره‌کل غرب تهران با ١٠ سال و ٤ ماه و کمترین آن مربوط به اداره‌کل ایلام با ٨ سال بوده است.

بر اساس یافته‌های حاصل از این گزارش آماری، بیشترین میانگین دستمزد پرداخت حق بیمه در اداره‌کل غرب تهران بزرگ با رقم نزدیک به ٣ میلیون و ١٠٥هزار تومان معادل برابر حداقل دستمزد ثبت شده است و کم‌ترین آن برخلاف ذهنیت ما (استان‌های کم برخوردار و پر برخوردار) مربوط به اداره‌کل گلستان با حدود رقم ٢ میلیون و ١٠٦ هزار تومان معادل ١, ٤ برابر حداقل دستمزد قید شده است. همچنین بیشترین میانگین چگالی پرداخت حق بیمه مربوط به اداره کل مازندران (١٠, ٨ ماه) و کمترین آن مربوط به اداره کهگیلویه و بویر احمد (٩.٣ ماه) بوده است.