معنی وضعیت مجاز و ممنوع در بورس چیست؟

اقتصاد۲۴ - سهامداران بازار سرمایه همچون سایر سرمایه گذاران پیش از سرمایه گذاری باید مجموعه‌ای از آموزش‌ها را فرا بگیرند. این روز‌ها فعالیت در بورس بیش از هر زمان دیگری به دغدغه گروهی از افراد تبدیل شده است، به همین دلیل قصد داریم شما را با یکی از مفاهیم بازار سرمایه آشنا کنیم. سهامداران تازه وارد و یا حتی افراد حرفه‌ای تر، بعضی اوقات دلیل بسته شدن و یا حالت‌هایی مانند وضعیت مجاز- محفوظ و مجاز- متوقف را نمی‌دانند.

در بازار سهام علت‌های فراوانی وجود دارد که موجب می‌شود سهام معامله نشود و به بیان دیگر معاملات سهم متوقف می‌شود. البته این را هم در نظر داشته باشید که این اتفاق بد نیست و با توجه به دلیلی که موجب توقف معاملات یک سهم شده است می‌توان آن را مورد بررسی قرار داد.

به عنوان مثال این امکان وجود دارد که وضعیت سود آوری یک شرکت سهامی خیلی خوب شود و یا این که طبق اتفاقی نامطلوب مانند؛ آتش سوزی در انبار و مواردی از این دست و یا هر دلیل دیگری اوضاع شرکت از نظر سودآوری و کسب درآمد تحت الشعاع قرار بگیرد. معمولا این اطلاعات در قالب افشای اطلاعات با اهمیت انتشار داده می‌شود.

به صورت کلی هر اتفاقی که موجب تغییر زیاد و معنادار در روند فعالیت‌های عادی شرکت و یا سودآوری آن شود، باید سهم متوقف شود تا اطلاعات با رعایت اصل عدالت و انصاف به همه سهامداران برسد و بعد از وقفه‌ای ۱ یا چند روزه سهم مجددا بازگشایی خواهد شد و امکان انجام معاملات اعم از خرید و فروش سهم وجود خواهد داشت. میان مرحله ممنوع-متوقف و مجاز مرحله‌ای به نام مجاز-محفوظ است.

فرآیند بازگشایی یک سهم ممنوع-متوقف بعد از اعلام آمادگی، به منظور بازگشایی به وسیله ناظر سازمان بورس بدین شرح خواهد بود:

فرستادن اطلاعیه بازگشایی سهم و مطلع شدن همه سهامداران

بازگشایی سهم به منظور دوره مجاز- محفوظ که در حقیقت همان زمان سفارش گیری خواهد بود و تنها سفارش ثبت خواهد شد و معامله انجام نمی‌شود.

وضعیت مجاز- محفوظ از حیث عملیاتی خیلی به وضعیت پیش گشایش بازار شباهت دارد که هر روزه از ساعت ۸:۳۰ الی ۹:۰۰ شاهد آن هستیم.

در یک دوره زمانی سهامدارن قادر خواهند بود سفارشات خرید یا فروش خود را در سیستم معاملاتی وارد کنند، ولی لازم به ذکر است که در این بازه زمانی معامله‌ای صورت نخواهد پذیرفت و تنها امکان ارسال، ویرایش و یا حذف سفارشات خرید و فروش وجود خواهد داشت. در هنگام مجاز محفوظ ناظر سهم از طرف سازمان بورس پروسه سفارش گیری را تحت نظر دارد و هر زمان که حس کند قیمت طبق میانگین‌های تعدادی – حجمی – قیمتی؛ قیمت مناسبی است، معاملات را تایید خواهد کرد.

یک تفاوت خیلی مهم در وضعیت مجاز- محفوظ با حالت پیش گشایش این است که معاملات با نظارت و تایید ناظر سازمان از سر گرفته خواهد شد.

بعد از تایید ناظر سهم، تقریبا ۱ یا چند دقیقه ممنوع خواهد شد، قیمت کشف شده که در واقع همان قیمت تایید شده توسط ناظر به حساب می‌آید، به عنوان قیمت مبنا در نظر گرفته خواهد شد و طبق قیمت مبنا دامنه نوسان تعریف خواهد شد.

در ادامه سهم در حالت مجاز قرار می‌گیرد و در حالت طبیعی معاملات که همان ساختار حراج قیمتی است و پروسه خرید و فروش سهام از سر گرفته خواهد شد.

چرا در وضعیت مجاز محفوظ معاملات با تایید ناظر انجام می‌شود؟

زمان بازگشایی معمولا سهام عملا محدودیت دامنه نوسان نخواهد داشت و در اصطلاح بازگشایی نماد معاملاتی بدون محدودیت دامنه نوسان قیمت خواهد بود.

در نظر داشته باشید که در این وضعیت این امکان وجود دارد که عده‌ای تمایل داشته باشند به قصد ایجاد منفعت دستکاری قیمتی به وجود آورند و با اقدامات هماهنگ شده و یا تیمی موجب شوند تغییرات قیمت بیش‌تر و یا کم‌تر از عرضه و تقاضای موجود صورت بگیرد و در واقع به منظور جلوگیری از رخ دادن این چنین اقدامات و مفسده هایی، معاملات اولیه یا همان مچینگ قیمت که کشف قیمت اولیه نیز گفته می‌شود، با نظارت ناظر سازمان انجام می‌شود که البته درستی عملکرد و پایبندی اخلاقی ناظر سازمان به رعایت اصل عدالت نیز امری است که بایستی دائما به وسیله سازمان بورس مورد ارزیابی قرار گیرد.

وضعیت مجاز محفوظ و مجاز متوقف در بورس و فرابورس

برای فهم بیشتر به این بخش توجه کنید، چون به صورت کلی تمامی نماد‌های معاملاتی بورس در یکی از ۴ وضعیت زیر قرار خواهند داشت:

مجاز

اگر سهامی در این وضعیت باشد این بدین معنی است که سهم در وضعیت عادی قرار دارد و بدون هیچ محدودیتی معاملات آن در حال انجام است. در نظر داشته باشید که بیشترین احتمال از بین ۴ مورد وضعیت سهام، این مورد خواهد بود؛ به این دلیل که معمولا اگر اتفاق خاصی برای سهم پیش نیاید، سهم در وضعیت مجاز و قابل معامله خواهد بود.

وضعیت مجاز، ممنوع، ممنوع متوقف، مجاز محفوظ ومجاز متوقف چیست؟

ممنوع

معاملات سهم در وضعیت ممنوع صورت نمی‌گیرد و نماد سهم به دلایل گوناگونی بسته خواهد بود. البته توجه داشته باشید که در مرحله مجاز- محفوظ پس از کشف قیمت این امکان وجود دارد که برای دقایقی معاملات سهم ممنوع و پس از مجاز شدن معاملات سهم انجام شود. اما به صورت کلی وضعیت ممنوع نشان دهنده یک وقفه مقطعی خواهد بود و خیلی زود سهم به حالت مجاز باز خواهد گشت.

ممنوع- متوقف

وقتی سهمی ممنوع - متوقف می‌شود، امکان دارد سهم برای مدتی بیش از ۱ روز بسته باشد و زمان بازگشایی آن هم به صورت دقیق معلوم نشده است. فرق اصلی وضعیت ممنوع -متوقف با وضعیت ممنوع این است که در وضعیت ممنوع سهم به شکل موقت بسته شده و بازگشایی آن به سرعت انجام خواهد شد، ولی در وضعیت ممنوع-متوقف سهم به صورت کامل بسته خواهد شد و تا اطلاع ثانوی خرید و فروش در آن نماد در دسترس نخواهد بود.

وضعیت مجاز، ممنوع، ممنوع متوقف، مجاز محفوظ ومجاز متوقف چیست؟

مجاز- محفوظ

وضعیت مجاز- محفوظ حالتی است که سهم به هر علتی متوقف شده و در حالتی قرار گرفته که باید مجاز و معاملات در آن به صورت عادی انجام شود.

در وضعیت مجاز- محفوظ معاملات سهم اندکی متفاوت با حالت عادی خواهد بود و به صورت کلی سهامدارن در این شرایط قادر خواهند بود سفارشات خود را به سیستم معاملات ارسال، ویرایش و یا حذف کنند، ولی در این لحظه معامله‌ای صورت نخواهد پذیرفت. به شکل کلی وضعیت مجاز-محفوظ با کمی تفاوت به وضعیت پیش گشایش بازار شباهت دارد.

وضعیت مجاز، ممنوع، ممنوع متوقف، مجاز محفوظ ومجاز متوقف چیست؟

مجاز- متوقف

در وضعیت مجاز-متوقف نماد معاملاتی سهم قابلیت خرید و فروش را نخواهد داشت و امکان سفارش گیری در دسترس نیست. نماد شرکت وقتی در چنین وضعیتی قرار می‌گیرد که یکی از علت‌های بسته شدن نماد‌ها رخ داده باشد.