اثر روانی پیوستن به FATF در بازارها چه خواهد بود؟/ باید بین کره شمالی بودن و ارتباط با دنیا یکی را انتخاب کنیم

اقتصاد۲۴ - موافقت رهبر انقلاب با درخواست دولت برای تمدید مهلت بررسی لوایح «اف‌ای‌تی‌اف»؛ این خبر را لعیا جنیدی معاون حقوقی رئیس جمهوری داد. هفته پیش محسن رضایی، دبیر مجمع تشخیص مصلحت نظام نیز از نامه رئیس جمهوری به رهبر معظم انقلاب در همین باره خبر داده بود. حالا لعیا جنیدی توضیح داده که با موافقت رهبر انقلاب، مهلت بررسی لوایح باقی مانده در مجمع تشخیص مصلحت نظام تمدید شده است.

هر چند در این خصوص اظهار نظر‌ها ضدو نقیض هستند. چنانکه آیت الله شبستری عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام، در پاسخ به سوالی درباره ادعای بررسی مجدد لوایح FATF در مجمع تشخیص، گفته است: لوایح FATF یکسال است که از دستور مجمع تشخیص مصلحت نظام خارج شده است. وی گفت: برخی رسانه‌ها ادعا کرده‌اند که این لایحه در دستور کار مجمع تشخیص مصلحت نظام قرار گرفته، اما ما روز چهارشنبه جلسه داشتیم و هیچ بحثی درباره FATF نشد.

با این حال، اما مجید انصاری عضو دیگر مجمع تشخیص مصلحت نظام در گفتگو با ایسنا، در ارتباط با خبر تمدید مهلت بررسی لوایح چهارگانه در مجمع تشخیص مصلحت نظام به دستور رهبر انقلاب، اظهار کرد: «این درخواست توسط رئیس جمهور طی نامه‎‌ای به رهبر ارائه شد و ایشان با موضوع تمدید مهلت بررسی این موضوع در مجمع موافقت کردند.»

موضوع عدم پیوستن به FATF بار‌ها از سوی کارشناسان و البته مسئولان در هر رده مورد بحث قرار گرفته است. موافقان و مخالفان آن سالهاست در این خصوص بحث و تبادل نظر کرده‌اند. با این همه، اما به نظر می‌رسد این خبر می‌تواند بازار‌های اقتصادی را تحت تاثیر قرار دهد هرچند کارشناسانی نیز هستند که معتقدند این اثر مقطعی است.

با این همه برخی تحلیلگران اعتقاد داشتند، رفتن ایران به لیست سیاه گروه ویژه اقدام مالی در انتهای سال ۹۸، یکی از عوامل زمینه‌ساز نوسانات دلار در سال جاری بود. از این زاویه دید، اگر معامله گران ارزی تصور کنند که ایران ممکن است تصمیم بگیرد که لوایح موردنظر FATF را اجرا کندو در این صورت میزان فروش‌ها باز هم در بازار ارز افزایش پیدا خواهد کرد.

دارو و غذا اولین ثمره پیوستن به FATF

میثم رادپور، کارشناس مسائل اقتصادی، اما در این باره به اقتصاد۲۴ می‌گوید: اینکه ایران از لیست سیاه FATF خارج شود تنها ما را در وضعیتی قرار خواهد داد که پیش از آن هم بودیم. تحریم‌های آمریکا همچنان مسلط بر اقتصاد کشور است و بسیاری از بانک به دلیل ریسک تحریم‌ها با بانک‌های ایرانی کار نمی‌کنند.

بیشتر بخوانید: تجار و بازرگانان ایرانی گرفتار مسکوت ماندن لوایح FATF

وی می‌افزاید: اما قرار گرفتن در لیست سیاه این نهاد حتی حداقل ارتباطات را هم محدود کرده است. در واقع مسئله غذا و دارو تحت تاثیر آن قرار گرفته است؛ بنابراین در عمل تنها برای ورود برخی کالا‌های اساسی احتمالاً برخی بانک‌ها با ما همکاری خواهند داشت.

رادپور تاکید می‌کند: در عمل خروج ایران از لیست سیاه به معنای گشایش همه‌جانبه اقتصادی نیست، اما حداقل بیشتر از این موانعی جلوی ارتباطات اقتصادی قرار نخواهد گرفت.

این کارشناس اقتصادی در پاسخ به این سوال که همکاری با FATF چه اثر روانی بر اقتصاد خواهد داشت؟ می‌گوید: در هر حال این خبر مثبتی است، اما مشخصاً با وجود تحریم‌های آمریکا، خبر عجیب و غریبی و تکان دهنده‌ای برای اقتصاد نخواهد بود و گشایش‌های جدی در تجارت خارجی ایجاد نخواهد کرد.

رادپور خاطرنشان می‌کند: اثر این خبر احتمالی می‌تواند در کالا‌هایی مانند غذا و دارو و نقل و انتقال پولی آن موثر باشد. بازار نیز نسبت به آن واکنش مقطعی نشان خواهد داد و تنها به یک سال قبل برخواهیم گشت که تنها یک بهبود نسبی خواهد بود.

FATF به اندازه آمدن بایدن اثرگذار است؟

رادپور در پاسخ به این سوال که آیا تصویب FATF به اندازه آمدن بایدن اثرگذار است؟ می‌گوید: هرچند همکاری با FATF خبر خوبی محسوب می‌شود، اما به نظر می‌رسد نتواند به اندازه تغییر رئیس جمهور آمریکا اثر روانی در بازار داشته باشد.

وی تصریح می‌کند: زمانی هم ذخایر قابل توجه ارزی در بازار داشتیم و هم ابتکار عمل بیشتری برای کنترل بازار در اختیار بانک مرکزی بود. تا یک دهه پیش نظام ارزی ما مبتنی بر یک دوره تثبیت و جهش بود، اما در حال حاضر آزادی عمل لازم برای کنترل بازار ازر در اختیار دولت نیست.

این کارشناس اقتصادی با بیان اینکه در این دوره به اندازه تورم بازار ارز رشد خواهد کرد، اظهار می‌کند: بنابراین خبری مانند خروج ایران از FATF تنها اثر مقطعی خواهد گذشت. زمانی قیمت ارز در یک دوره ۶ تا ۷ ساله تثبیت و بعد جهش بود و به مرور این دوره ۴ ساله و امروز کوتاه‌تر شده است.

وی تصریح می‌کند: حتی انتخابات آمریکا هم اثر بلند مدتی بر بازار ارز نخواهد داشت و این انتظار تنها با افق روشن حضور بایدن، بازار را تعدیل کرد، اما هر چه جلوتر رویم اگر این افق عملی نشود و اگر انتظارات بازار به صورت عملی پاسخ داده نشود بازار به رویه قبلی خود باز خواهد گشت.

بازار در چه صورتی به تثبیت می‌رسد؟

رادپور می‌گوید: آمار تورم گویای هزینه سبد مصرف کننده نیست چرا که برخی از کالا‌ها و خدمات مانند برق مصرفی یارانه به آن تعلق می‌گیرد و کمتر دستخوش تغییر قیمت خواهد شد. معیار، تغییر حجم نقدینگی است که همچنان روند افزایشی دارد.

این اقتصاددان می‌افزاید: تنها در صورتی که آثار تورمی بهبود پیدا کند از جمله اینکه بتوانیم نفت بفروشیم که مستقیمی بر کسری بودجه دولت اثرگذار است و فشار‌های ناشی از تورم کاسته خواهد شد در آن صورت بازار‌های اقتصادی نیز تثبیت خواهد شد.

وی یادآور می‌شود: این اخبار چندان اثر بلند مدتی نخواهد داشت چرا که همچنان تحریم‌ها پابرجاست و فروش نفتمان با مشکل روبرو است و FATF تنها درصد محدودی بر مناسبات تجاری اثرگذار است. مشکلات ساختار اقتصادی از جمله کسری بودجه همچنان برقرار است و افزایش نقدینگی همچنان آثار تورمی دارد.

باید بین ارتباط با دنیا و کره شمالی بودن انتخاب کنیم

همچنین مهدی پازوکی کارشناس مسائل اقتصادی در گفتگو با اقتصاد ۲۴ می‌گوید: اقتصاد ایران به شدت بسته است. اگر ایران FATF را نپذیرد امکان تجارت با دنیا را از دست خواهد داد مگر اینکه همچنان با کشور‌های عقب مانده به صورت تهاتری و کالا به کالا تجارت کند.

وی می‌افزاید: اگر حتی تحریم‌های آمریکا هم برداشته شود برای ارتباط تجاری بانک‌های ایرانی با بانک‌های خارجی لازم است که با FATF همکاری کند.

پازوکی تصریح می‌کند: باید تصمیم بگیریم که می‌خواهیم با دنیا تجارت داشته باشیم یا قرار است مدلی مانند کره شمالی باشیم. اگر قرار به ارتباط است سیستم بانکی ما باید با سیستم بانکی کشور‌های هدف صادرات ارتباط داشته باشد.

این اقتصاددان تاکید می‌کند: هرچند باید دانست که مشکل اقتصاد ایران با FATF به تنهایی حل نخواهد شد بلکه پیوستن به این نهاد شرط لازم است و شرط کافی بستگی به شیوه مدیریت داخلی و همچنین نحوه تعامل بین المللی است.

پازوکی خاطرنشان می‌کند: خبر پیوستن به FATF قطعاً اثر مثبت بر بازار‌ها دارد، اما اینکه هوای اصفهان آلوده است ربطی به FATF ندارد؛ اما برای تعامل و گشایش لازم است تا به FATF بپیوندیم. این به نفع ما خواهد بود چرا که نمی‌توان ادعا کرد که در حال مبارزه با فساد هستیم، اما با پولشویی مبارزه نمی‌شود؛ بنابراین همکاری با این نهاد می‌تواند بهانه جویی‌های احتمالی را نیز خنثی کند.