آمار دقیق جانباختگان زلزله بم بعد از ۱۷ سال اعلام شد

اقتصاد۲۴ -  اسماعیل نجار در نشست بازخوانی مدیریت بحران در زلزله بم که ظهر امروز در محل پژوهشکده سوانح طبیعی برگزار شد، گفت: یکی از ویژگی‌های زلزله بم درس آموزی آن و منجر شدن آن به ایجاد زیرساخت‌هایی بود که در کشور ایجاد شد. همانطور که مستحضرید پس از زلزله بم سازمان مدیریت بحران کشور تشکیل شد که امروز این سازمان با تغییر قانون به یک سازمان پویا و موثر در حین، قبل و بعد از بحران‌ها بدل شده است که البته با نگارش آئین نامه‌ها و اجرای آن به مرور این فرآیند بهتر نیز خواهد شد.

نجار با اشاره به شمار جانباختگان زلزله بم گفت: یکی از مشکلات در این زلزله همین بحث آمار بود. از ۲۰ هزار تا ۴۵ هزار کشته به عنوان جانباخته این زلزله اعلام شد در حالیکه جانباختگان زمین لرزه بم حدود ۳۴ هزار نفر بودند و بیش از ۲۰۰ هزار نفر نیز مجروح شدند.

وی با بیان اینکه امروز بم دوباره ساخته شده است، گفت:، اما علاوه بر ساختمان‌هایی که در بم ساخته شد ما باید از آن زلزله درس بگیریم و زیرساخت‌ها و بنیان‌هایی را برای مقابله با این حادثه طبیعی به کار بندیم. متاسفانه همچنان نگاه جزئی و بخشی در هنگام بحران در مناطق زلزله زده وجود دارد که این یکی از نقاط ضعف است.

نجار ادامه داد: در زلزله بم نیز همین طور بود و ما با تعدد مراکز تصمیم گیری مواجه بودیم. البته شرایط در حال حاضر بسیار تغییر کرده و ما پیشرفت‌های بسیاری در شناسایی کانون وقوع، میزان خسارات و تجهیزات و نحوه امدادرسانی داشته ایم. خاطرم هست که در زلزله بم حتی تا ظهر روز بعد نیز کانون حادثه مشخص نبود و از جازموریان تا جیرفت به عنوان کانون‌های احتمالی حادثه اعلام شده بود.

وی کمبود منابع و امکانات و تجهیزات امدادی را از دیگر خلاء‌های آن موقع در کنار موازی کاری توصیف کرد و گفت: در آن زلزله ۳۴ هزار نفر جان خود را از دست دادند. حالا بماند که چند نفر در حین آواربرداری با لودر یا با بیل و کلنگ فوت شدند.

رئیس سازمان مدیریت بحران کشور با طرح این پرسش که چرا حتی یک ساختمان هم در زلزله بم سالم نماند، گفت: مگر آئین نامه ۲۸۰۰ بعد از زلزله رودبار تدوین و اجرایی نشد، یعنی از زلزله رودبار تا زلزله بم هیچ ساختمانی در آن منطقه ساخته نشد که این آئین نامه در آن اجرا شود. اگر ساختمانی ساخته شده و آئین نامه اجرا نشده است مقصر آن کیست و نظام مهندسی ما چه جوابی برای این سوال دارد؟ علاوه بر افکار عمومی در محضر عدل الهی چه جوابی باید به این موارد داده شود.

نجار افزود: در همین تهران ۱۲ هزار قطعه یعنی ۱۲ هزار سازه و نه واحد روی گسل ساخته شدند. در البرز بیش از ۵۴ هزار قطعه و در تبریز عدد بزرگی که مشابه همین اعداد است. چرا این اتفاق باید بیفتد؟ ما بعد از آنکه گسل‌ها را تدقیق کردیم به این موارد وحشتناک رسیدیم.

نجار با تاکید بر اینکه ایمنی و مدیریت بحران را باید از خودمان و در ابعاد کوچکتر آغاز کنیم، گفت: در یکی از اماکن مذهبی یک لوستر را به من نشان دادند و گفتند چندین تن وزن آن است. من پرسیدم که آیا این لوستر عظیم را بررسی کرده اید که در چه وضعیتی قرار دارد. گفتند چند سالی است که وضعیت آن بررسی نشده، همه ما از این موارد را دیده ام. اگر مثلا در یک مراسم عزاداری یا تجمع در این محل مذهبی خدایی ناکرده این لوستر سقوط کند، چه فاجعه‌ای رخ خواهد داد. چرا پیشگیری نمی‌کنید. در حادثه مسجد ارگ آن کشته شدگان و مصدومان و جان‌های عزیزی که از دست رفت فقط و فقط به خاطر جهت لولای در بود. این نکات را در این ابعاد ریز و جزئی باید مد نظر قرار دهیم.

وی در ادامه با تاکید بر اینکه باید تمام اجزا و بخش‌ها نیز به موارد ایمنی توجه کنند، گفت: اگر بیاییم کیفیت مصالح و تیرآهن را ارتقاء دهیم، اما کارگرمان ماهر نباشد و جوش زدن میلگرد به تیرآهن را به درستی انجام ندهد باز هم دچار حادثه خواهیم شد. پس باید تمام اجزای ما هماهنگ با هم ارتقاء پیدا کند. در این زمینه رسانه‌ها نقش بسیار زیادی دارند و می‌توانند مطالبه گری کنند.

رئیس سازمان مدیریت بحران کشور به حضور مردم در صحنه حادثه در هنگام بحران‌ها نیز اشاره کرد و گفت: یکی از مشکلات ما همین حضور مردم است. ما این احساسات و نوع دوستی را قدر می‌دانیم و برایمان قابل تقدیر است، اما متاسفانه گاهی حضور مردم و ترافیک حضور آنان امدادرسانی را با مشکل مواجه می‌کند. کما اینکه در زلزله بم و حتی همین زلزله کرمانشاه ما در روز‌های نخست با ترافیک‌های چند کیلومتری از حضور مردم مواجه بودیم و این موضوع روند امدادرسانی را نیز مختل کرده بود. اگر خدایی نکرده جانی در این ترافیک از دست برود چه کسی پاسخگو خواهد بود؟

وی با بیان اینکه لازم است حداقل در روز‌های نخست حادثه اطراف محل وقوع زلزله و … ممنوعیت تردد اعمال شده و تنها خودرو‌های امدادی و مجاز تردد کنند، گفت: حتی در حوادث دیگر نیز ما متاسفانه شاهد عدم همکاری مردم هستیم. در همین برفی که دو هفته گذشته نیمی از استان‌های ما را در بر گرفت. مدیریت بحران، راهداری و پلیس راه ما آمدند و گفتند جاده مسدود است. بعضی از رانندگان از بیراهه و راه‌های فرعی تلاش کردند به مقصد برسند. بعد هم که در برف دو متری گیر افتادند بلافاصله یک موبایل به دست گرفته و گفتند که چرا مدیریت بحران نیست، پلیس کجاست؟ راهداری کجاست؟ و فیلم آن در فضای مجازی منتشر شد. هیچ نپرسید که چرا این افراد به توصیه‌ها گوش نکردند. ما که هم هشدار دادیم و هم راه را بسته بودیم. خود آن‌ها از یک جاده فرعی و بیراهه رفتند و مهمتر اینکه در همان جاده نیز در کمترین زمان ممکن به آن‌ها امدادرسانی شد، اما هجمه‌ها علیه ما زیاد است.

رئیس سازمان مدیریت بحران کشور گفت: در مورد همین حادثه روی داده برای کوهنوردان از یک هفته پیش اعلام کردیم که شرایط مناسب نیست. آن وقت عده‌ای که خود را کوهنورد حرفه‌ای هم می‌دانند با ماموران درگیر شده و در دمای منفی ۲۰ درجه قصد صعود داشتند. نتیجه می‌شود همین حادثه تلخی که رخ داده و کام همه ما را تلخ کرده است. از مردم می‌خواهم که به هشدار‌ها توجه کنند و رسانه‌ها نیز پای کار بیایند.

رئیس سازمان مدیریت بحران کشور با بیان اینکه یکی دیگر از کمک‌های رسانه به مدیریت بحران جلوگیری از بزرگنمایی اتفاقات است، گفت: ما در زلزله سرپل ذهاب چندین برابر نیاز، چادر توزیع کردیم. دو ساعت بعد همان چادر در میدان اصلی کرمانشاه به فروش می‌رسید. اما بعضی از رسانه‌ها را که می‌خواندیم زده بودند که چادر نیست. درخواست ما این است که به درستی مسائل مطرح شود.

رئیس سازمان مدیریت بحران کشور در پایان با بیان اینکه زلزله بم درس آموخته‌های بسیاری برای مدیریت بحران داشت، گفت: ما تلاش کردیم و موارد مغفول مانده را نیز احصا کردیم تا در قانون مدیریت بحران به آن بپردازیم.