بحران هوا در آشوب کرونا

اقتصاد۲۴ - امسال با وجود بیماری کرونا و تعطیلی مدارس، دانشگاه‌ها، مشاغل گروه چهار، فعالیت ۵۰ درصدی کارکنان دولت و... گمان می‌رفت آلودگی هوا که همواره معضل فصول سرد سال است، کمتر خودنمایی کند؛ اما متاسفانه باز باقدرت ظاهر شد تا با ویروس تاجدار دست در دست هم داده و شرایط ابتلا به بیماری کرونا را هموارتر سازد.

طرح مبحث مازوت سوزی توسط محیط زیست و رد آن توسط استانداری و شرکت برق حرارتی و اعلام اینکه برخی نیروگاه‌ها اقدام به استفاده از سوخت‌های غیر استاندارد می‌کنند، در حالی مطرح می‌شود که تا سال قبل توپ آلودگی هوا در زمین مردم و استفاده از خودرو‌های تک سرنشین بود.

در هر حال بر اساس اعلام متخصصان، آلودگی هوا می‌تواند ریه‌ها را حساس کرده و بستر ابتلا به بیماری‌های مزمن تنفسی و از جمله کرونا را فراهم کند. در این زمینه، دکتر علیرضا زالی_فرمانده ستاد مدیریت کرونا در تهران اعلام کرده است: «آلایندگی هوا از طریق ایجاد حساسیت‌ها، فرد مستعد ابتلا به بیماری را در خطر ابتلا به کرونا قرار می‌دهد. مژک‌ها نقش مهمی در سیستم تنفسی دارند همچنین در بیماری کرونا و زدودن فضای تنفسی از ویروس نقش بسزایی دارند که آلودگی هوا تاثیر بسیاری بر روی آن‌ها دارد و این در حالی است که در وارونگی هوا، ویروس کرونا زمان بیشتری در فضا می‌ماند.»

همچنین دکتر سیما سادات لاری_سخنگوی وزارت بهداشت، اعلام کرده است: «آلودگی هوا میزان آسیب پذیری دستگاه تنفسی را افزایش می‌دهد و به عنوان زنگ خطری جدی برای بیماران مبتلا به بیماری‌های حاد و مزمن تنفسی و همچنین بیماران قلب و عروقی است. بر اساس مطالعات و شواهد علمی، آلودگی هوا یکی از عوامل افزایش بیماری‌هایی مانند کووید-۱۹ است و بنابراین افرادی که بیماری‌های زمینه‌ای دارند و در مناطقی با هوای آلوده زندگی می‌کنند، در معرض خطر بیشتر ابتلا به کووید-۱۹ قرار دارند»

این نکات از سوی مسئولان وزارت بهداشت در حالی مطرح می‌شود که اخیرا اختلاف نظر‌هایی بر سر علت آلودگی هوا مطرح شده است. هرچند که بر اساس مطالعات خودرو‌های دیزلی، موتورسیکلت‌ها، ناوگان حمل و نقل عمومی و... بیشترین سهم را در آلودگی هوای کلانشهر‌ها دارند، اما ظاهرا امسال نیروگاه‌ها و صنایع نیز به دلیل استفاده از سوخت‌های غیر استاندارد نقش مهمی در آلودگی هوای برخی کلانشهر‌ها داشته اند؛ موضوعی که سبب شد تا مسعود تجریشی - معاون محیط زیست انسانی سازمان حفاظت محیط زیست از تذکر به وزارت نیرو درباره مازوت سوزی خبر دهد؛ هرچند که مدتی بعد این موضوع از سوی مدیر عامل شرکت برق حرارتی تکذیب شد و استاندار تهران نیز در جلسه کمیته اضطرار آلودگی هوای تهران گفت: «هیچ صنعت و نیروگاهی از سوخت مازوت استفاده نمی‌کند؛ اما داده‌هایی وجود دارد که نشان می‌دهد نیروگاه‌ها و صنایع اطراف تهران از سوخت‌های غیر استاندارد استفاده می‌کنند.»

البته آلودگی هوا فقط در تهران نیست، اصفهان و اراک و ... نیز از جمله شهر‌های آلوده هستند که باید فکری به حالشان کرد. در همین راستا دکتر علیرضا رییسی - معاون بهداتش وزارت بهداشت می‌گوید: «پنجشنبه هفته گذشته جلسه‌ای با رییس جمهوری داشتیم و رییس سازمان حفاظت از محیط زیست هم حضور داشتند. بحث‌هایی در زمینه جایگزین شدن سوخت در نیروگاه‌ها و میزان مصرف گاز در فصل سرما هم وجود دارد که در زمینه آلودگی هوا همه دست به دست هم می‌دهند. میزان سوخت پاک یا گاز به علت فصل سرد بالا می‌رود. در مورد نیروگاه‌های تهران تصمیم گیری شده که جایگزینی سوخت انجام شود، اما با توجه به کمبود سوخت این اتفاق هنوز نیفتاده است.»

در هر حال وزارت بهداشت، آلودگی هوا را چهارمین علت مرگ در دنیا می‌داند و تاکید دارد که این معضل می‌تواند بر روی سکته‌های قلبی و مغزی، سرطان ریه، دیابت و. موثر باشد. اما موضوعی که در شرایط کنونی و در بحران کرونا مهم است، این است که ثابت شده ویروس کرونا می‌تواند بر روی ذرات معلق ریز بچسبد و وارد سیستم تنفسی فرد شود؛ بنابراین ذرات معلق در هوا می‌توانند یک نوع مسیر انتقال برای کرونا باشند و بر همین اساس هم وزارت بهداشت اعلام کرد که آلودگی هوا تا ۱۵ درصد منجر به افزایش موارد ابتلا و مرگ به علت کرونا می‌شود.

در چنین شرایطی موضوع تعطیلی کلانشهر‌ها در کمیته اضطرار آلودگی هوا مطرح شد؛ موضوعی که معاون بهداشت وزارت بهداشت درباره آن معتقد است: «دیگر تعطیلی برای رفع آلودگی هوا کارساز نیست. در این مدت کم تعطیلی نداشتیم، ولی مسائل دیگر هم وجود دارد. اگر مردم در تهران تعطیل شوند به سمت شمال حرکت می‌کنند و همین اتفاقی می‌افتد که حالا در استان‌های شمالی پیک کرونا رخ داده است.»

وی می‌گوید: «تعطیلی یعنی افراد در خانه بمانند و به این معنی نیست که سفر بروند. کرونا و آلودگی هوا اکنون معضل دو سویه است. مدارس که تعطیل‌اند، کارمندان دولت هم که نصفه و نیمه سرکار رفتند و کسب و کار هم که اکثرا در این ۱۱ ماه تعطیل بودند، بنابراین در مورد آلودگی هوا، خیلی هم به تعطیلی فکر نکنید که کارساز نیست.»

در شرایطی که در چند روز اخیر وضعیت بسیاری از ایستگاه‌های سنجش کیفیت هوا از سطح هشدار هم بالاتر بوده، معاون بهداشت وزیر بهداشت می‌گوید که "در حوزه سلامت مستندات لازم در مورد آلودگی هوا و کرونا ارائه شده و پیشنهادات نیز به کمیته اضطرار آلودگی هوا اعلام شده است. "

حواشی پیرامون تعطیلی کلانشهر‌ها از جمله تهران در حالی مطرح می‌شود که روز یکشنبه ۱۴ آذرماه وضعیت هوای تهران در ۱۹ ایستگاه سنجش کیفیت هوا قرمز گزارش شد و این آلودگی در حال افزایش است. در شرایطی که اعمال محدودیت‌های کرونایی توانست میزان مرگ و میر ناشی از کرونا را تا بیشتر از یک سوم هفته‌های قبل کاهش دهد، آلودگی هوا و عوارض کوتاه مدت و بلند مدت آن دغدغه این روز‌های متخصصان و مسئولان وزارت بهداشت است؛ موضوعی که به نظر می‌رسد دیگر تعطیلی هم راه چاره آن نباشد و لازم باشد سیاست‌های جامع‌تری در این زمینه اتخاذ شود.