واکنش بازار‌های مالی به تنش روسیه و اوکراین

اقتصاد ۲۴- بازار‌های مالی جهانی تحت تاثیر تنش‌ها بین روسیه و اوکراین قرار گرفته اند به طوری که قیمت نفت پس از ۸ سال به بالای ۱۰۰ دلار رسیده است.

همچنین شاخص بورس روسیه روز گذشته ۳۰ درصد افت کرد.

در ادامه نظر چند تن از کارشناسان اقتصادی درباره تحولات بازار‌های مختلف را طی روز‌های آینده می‌خوانید.

محمدعلی صادقی تحلیلگر بازار نفت و انرژی و کارشناس سابق معاونت امور بین الملل شرکت ملی نفت ایران، به سوالات زیر درباره افزایش قیمت‌های جهانی نفت پاسخ داد:

باشگاه خبرنگاران جوان: پیش بینی شما از تغییر قیمت نفت در اثر جنگ روسیه و اوکراین چیست؟

صادقی: یک مسئله ژئوپولیتیک در منطقه اروپای شرقی اتفاق افتاده و کشور‌های غربی با مشکلاتی که دارند، به ظاهر بعید می‌رسد عملیات نظامی علیه روسیه انجام دهند؛ اما این قضایا ممکن است منجر به عدم خرید گاز طبیعی روسیه از طرف‌های کشور‌های اروپایی شود که بخش عمده اقتصاد آن کشور را تشکیل می‌دهد.

این عدم خرید گاز، هم برای روسیه و هم برای تمام کشور‌های درگیر این مسئله در اروپا و حتی کشور‌های غربی، ضرر‌های مادی را در پی خواهد داشت؛ چرا که این کشور‌ها اغلب وابسته به انرژی وارداتی هستند و اولین اتفاقی که رخ می‌دهد، شتاب قیمت‌هاست به طوری که ممکن است قیمت نفت، تا حدودی از ۱۲۰ یا ۱۳۰ دلار برای هر بشکه نیز عبور کند.

باشگاه خبرنگاران جوان: افزایش قیمت بالاتر نیز ممکن است رخ بدهد؟

صادقی: بالاتر از این قیمت‌ها مربوط به مسائلی می‌شود که اکنون مشهود و قابل ارزیابی نیست و حتی ممکن است حوادثی رخ دهد که منجر به آرامش موقتی بازار انرژی شود؛ اما این بحران به طور کلی، از بُعد فیزیکی و روانی، زمینه‌ای را برای برهم زدن امنیت انرژی کشور‌های اروپایی خواهد داشت.

به طور ویژه، اظهاراتی که پوتین رئیس جمهور روسیه در رابطه با درس گرفتنش از فروپاشی شوروی مطرح کرده و گفته می‌خواهد قدرت قبلی را بازگرداند، نشان دهنده این است که به سادگی نمی‌توان از این مسئله عبور کرد؛ یعنی انگاره‌های فکری وجود دارد که می‌تواند تبعات خطرناک و منفی این بحران را ادامه دهد و فراهم کردن زمینه‌های بهبود و آرامش خیلی سخت است.

موضوعات زیست محیطی و عدم سرمایه گذاری در توسعه میادین جدید نفتی و گازی نیز بر افزایش قیمت نفت بی تاثیر نیست و مجموع این شرایط، سبب تاثیر منفی بر رشد اقتصادی کشور‌ها می‌شود؛ زیرا هزینه‌های تامین انرژی بالا می‌رود.

باشگاه خبرنگاران جوان: آیا امکان افزایش قیمت‌های جهانی گاز هم وجود دارد؟

صادقی: قیمت گاز وابسته به قیمت نفت خام است و در نبود گاز است که قیمت نفت خام افزایش پیدا می‌کند؛ نه اینکه خودبه‌خود افزایش پیدا کند؛ بنابراین، در این مسئله قیمت گاز نسبت به نفت خام افزایش خاصی نخواهد داشت و فقط ممکن است به این علت که خیلی راحت قابل جایگزین شدن نیست، درصد اندکی افزایش یابد؛ اما با توجه به اینکه قیمت نفت خام افزایش می‌یابد، افزایش قیمت گاز منتفی می‌شود.

خبرگزاری رویترز گزارش کرده که در پی آغاز عملیات نظامی روسیه در منطقه دونباس واقع در شرق اوکراین، قیمت نفت در بازار‌های مختلف دچار جهش شده؛ قیمت نفت خام برنت به بیش از ۱۰۲.۴۸ دلار در هر بشکه و قیمت نفت خام وست تگزاس اینترمدیت آمریکا هم با جهش ۴.۸۵ دلاری (۵.۳ درصدی) به ۹۶.۹۵ دلار در هر بشکه رسیده است.

قیمت نفت از ابتدای سال ۲۰۲۲ میلادی به دلیل کاهش عرضه و نگرانی از تنش‌های نظامی بین روسیه و اوکراین، بیش از ۲۰ دلار در هر بشکه افزایش یافته است؛ قیمت سبد نفتی اوپک نیز از چندی پیش به بالای ۹۰ دلار در هر بشکه رسید که بالاترین قیمت در ۸ سال گذشته محسوب می‌شود.

افزایش قیمت نفت در پی تنش‌های روسیه و اوکراین

شاه ویسی کارشناس اموربین الملل گفت: این اتفاق تاثیر خاصی بر بازار‌های مالی ایران نخواهد گذاشت، زیرا بازار‌های نو کشف ایران در کمتر از یکسال توانستند با اوراسی ارتباط برقرار کنند و شیوه جدیدی از تخاصم و تهاجم را در منطقه ایجاد کنند؛ اما از طرفی به واسطه تعییرات در نرخ پایه نفت صادراتی ایران در کشور‌های مختلف و افزایش چالش گازی آلمان و روسیه، روز گذشته (۵ اسفند) هر هزار متر مکعب گاز تقریبا ۲ هزار یورو قیمت گذار شد که این یک افزایش بهای فزاینده‌ای را دارد.

شاه ویسی می‌گوید: این پیش بینی وجود دارد که بازار‌های بین المللی کشور‌های دیگر به خصوص کشور‌های روسیه، آسیا، اروپا و آمریکا تا حدود زیادی متاثر شوند و نرخ بورس‌ها و بازار‌های مالی روند کاهنده پیدا خواهند کرد، اما در ایران اثر فزاینده کاهشی نخواهد داشت. این تنش‌ها با یک فاصله معناداری می‌تواند بازار‌های انرژی ایران را تا حدودی تقویت کند و قیمت پایه‌ای نفت کشور را افزایش دهد. هفته‌های گذشته پیش بینی این بود که قیمت نفت از ۱۰۰ دلار عبور خواهد کرد، اما بررسی‌ها امروز نشان می‌دهد تا ۱۱۰ دلار احتمال افزایش بهای نفت را خواهیم داشت. الان در دوره‌ای هستیم که تغییرات نرخ بستگی یه افزایش نرخ تقاضا دارد، از این جهت به مظر می‌رسد اثر اولیه، فزاینده افزایشی باشد و میزان تقاضا برای نفت ایران افزایش پیدا می‌کند.

بیشتربخوانید:احتمال کاهش تولید گاز ایران به یک‌سوم فعلی

به گفته او، اگر ایالات متحده آمریکا بخواهد در تنش روسیه و اوکراین دخالت کند و مومب افزایش آن شود، به همان میزان ارزش دلار آمریکا کاهش پیدا می‌کند و به تبع آن یک تورم وارداتی در کشور رخ خواهد داد. ارزش دلار هرچقدر کاهش پیدا کند مسلما در نرخ مراودات کشور یک اثر فزاینده‌ای می‌گذارد یعنی کالا‌هایی که ایران می‌خواهد وارد کند قیمتش افزایش پیدا می‌کند. این اتفاق برای تمام کشور‌هایی که مراودات خود را مبتنی بر دلار انجام می‌دهند رخ خواهد داد. با دخالت آمریکا بازار‌های مالیش دچار افت خواهند شد.

در ادامه حجت الله فرزانی کارشناس اقتصادی هم به چند سوال زیر پاسخ داد:

باشگاه خبرنگاران جوان:با توجه به جنگ وضعیت سرمایه گذاری چگونه خواهد شد؟


فرزانی:سرمایه گذار ریسک گریز است در زمانی که جنگی رخ می‌دهد به سایر مناطق امن فرار می‌کند و سرمایه گذاری خود را به آن جا می‌برد و به دارایی‌های امن مانند طلا پناه خواهد برد. قیمت انس جهانی طلا نیز از دیروز تا به اکنون نزدیک به ۴۰ دلار رشد داشته است.

موضوع دیگر این که با توجه به جنگ، سرمایه گذاران به سمت ابزار خارجی، اقتصاد غیر درگیر مانند ین ژاپن و موارد دیگر رجوع می‌کنند.

علاوه بر این در چند روز گذشته شاهد بودیم که با توجه به احتمال شروع جنگ حامل‌های انرژی (نفت و گاز) افزایش بها داشته اند و حال با شروع جنگ شاهد بودیم که امروز علاوه بر افزایش نرخ گاز بهای نفت نیز به ۱۰۰ دلار رسید؛ که این موضوع از دیگر موارد اثر گذار بر اقتصاد جهان است.

باشگاه خبرنگاران جوان:این جنگ چگونه بر بازار‌های مالی ما اثر گذار خواهد بود؟

فرزانی:همان طور که در روز سه شنبه و چهارشنبه شاهد بودیم این افزایش نرخ نفت بر صنعت نفت محور بورسی کشور ما (پالایشی ها) نیز اثر گذار بود و اغلب نماد‌های این گروه صف فروش شدند. علاوه بر آن با تعییر نرخ دلار صنایع دلاری محور نیز وضعیت مناسبی داشته اند. یادمان نرود که تحریم هستیم و اگر تحریم نبودیم صنعت بانکی ما نیز شرایط ویژه‌ای را می‌توانست تجربه کند هر چند که اگر افزایش سرمایه گذاری در کشور را شاهد باشیم وضعیت برای بانک نیز مطلوب خواهد بود.

باشگاه خبرنگاران جوان: آیا این جنگ بر اقتصاد سایر کشور‌ها اثر گذار است؟

فرزانی: گروهی کشور اوکراین و گروهی کشور روسیه را حمایت می‌کنند این مراودات اقتصادی بین این دو گروه نیز آثار و تبعات اقتصادی برای سایر کشور‌ها دارد.

باشگاه خبرنگاران جوان:این جنگ چگونه می‌تواند بر اقتصاد ایران اثر گذار باشد؟

فرزانی:ایران در شرایط تحریم قرار دارد و اگر این تحریم‌ها نبود قطعا شرایط بسیار به سود ایران بود. اما در حال حاضر این گاز ایران است که می‌تواند با شرایط فعلی نقطه قوت قرار گیرد و با افزایش صادرات علاوه بر رونق صادرات به کشور‌های اروپایی می‌تواند سبب افزایش درآمد حاصل از صادرات کشور شود. نکته بعد این که با توجه به امن بودن کشور می‌توان گزینه مناسبی برای سرمایه گذاران خارجی باشد.

در بازار‌های ایران سکه تمام بهار طرح جدید به ۱۲ میلیون تومان رسید و نرخ دلار و یورو کاهش نامحسوسی را تجربه کردند.