تفاهم تهران و ریاض نزدیک است

اقتصاد۲۴- نخست وزیر عراق با اشاره به اینکه گشایش واقعی در روابط میان کشور‌های منطقه به وجود آمده است تاکید کرد: مطمئن هستیم که تفاهم میان ایران و عربستان نزدیک است. پیش‌تر نیز سفیر ایران در بغداد با اعلام جزئیاتی از گفتگو‌های اخیر میان تهران و ریاض به میزبانی بغداد از توافق دو طرف برای نقشه راه مذاکرات آینده خبر داد. دور پنجم مذاکرات نمایندگان جمهوری اسلامی ایران و پادشاهی عربستان‌سعودی روز پنج‌شنبه یکم اردیبهشت- ۲۱ آوریل- در بغداد پایتخت عراق برگزار شد.

در تازه‌ترین ارزیابی از روند مذاکرات ایران و عربستان سعودی، مصطفی الکاظمی نخست‌وزیر عراق در گفتگو با نشریه الصباح در پاسخ به سوالی درخصوص تحولات گفتگو‌های تهران و ریاض و اینکه آیا این مذاکرات ادامه خواهد داشت، گفت: عراق در تحقق تفاهمات میان کشور‌های منطقه و تحقق ثبات منطقه‌ای منافع مستقیم دارد.

 الکاظمی تاکید کرد: ما به دلیل اینکه روابط خوبی با دو کشور و طرف‌های مختلف منطقه‌ای و بین‌المللی داریم، توانستیم که فضای گفتگو‌های مثبتی در خاک عراق ایجاد کنیم که بسیاری از آن‌ها اعلام نشده است. الکاظمی در ادامه تاکید کرد: برادرانمان در عربستان و جمهوری اسلامی در پرونده مذاکرات با مسوولیت بالا و بر اساس نیاز‌های کنونی منطقه تعامل می‌کنند و ما مطمئن هستیم که ان‌شاءالله تفاهم نزدیک است و گشایش واقعی و گسترده‌ای در روابط تمام کشور‌های منطقه به وجود خواهد آمد. نخست‌وزیر عراق همچنین گفت، این باور به وجود آمده است که نگاه‌ها به منطقه باید به صورت منافع متقابل باشد و برای ایجاد اقتصاد خوب و رسیدن به پیشرفت‌های جهانی ابتدا باید مشکلات و بحران‌های منطقه حل شود.

بیشتر بخوانید: چه کسانی از مذاکرات ایران و عربستان ناراحتند؟

«برهم صالح» رئیس جمهور عراق برای اولین بار در ماه مه سال ۲۰۲۱ اعلام کرد که عراق میزبان گفتگو‌های ایران و عربستان بوده و تاکنون چهار دور از این مذاکرات بین ایران و عربستان به میزبانی بغداد برگزار شده است. «قاسم الاعرجی»، مشاور امنیت ملی عراق هم ابراز امیدواری کرده بود که دور پنجم مذاکرات ایران و عربستان در بغداد به بازگشایی سفارت‌های ایران و عربستان منجر خواهد شد. وی در پاسخ به سوالی درباره پرونده‌هایی که دو طرف بررسی کردند، افزود اکثر پرونده‌های منطقه علاوه بر پرونده روابط دوجانبه و امنیت منطقه و کشور‌های عضو شورای همکاری مورد بررسی قرار گرفت.

فواد حسین، وزیر خارجه عراق نیز اخیرا در گفتگو با شبکه الجزیره گفت که دیدار اخیر ایران و عربستان در بغداد در سطح امنیتی و با حضور مقامات بلندپایه برگزار شد. وی گفت: دو طرف سعودی و ایرانی بر سر یک یادداشت تفاهم ۱۰‌بندی به توافق رسیدند. آن‌ها توافق کردند که دور بعدی مذاکرات در سطح دیپلماتیک برگزار شود. در این مذاکرات به موضوع تداوم آتش‌بس در یمن پرداخته شد.

فواد حسین پیش از این نیز گفته بود: دور پنجم مذاکرات میان ریاض و تهران در بغداد در فضای مثبتی برگزار شد. بغداد میزبان دور ششم مذاکرات ایرانی- سعودی نیز خواهد بود. وی همچنین تاکید کرده بود که عراق تمام تلاش‌های خود را به کار خواهد گرفت تا فرصت مناسب برای ایجاد تفاهم میان ایران و عربستان را فراهم کند.

«فؤاد حسین» وزیر خارجه عراق در سفر ۲۴ فروردین خود به تهران در نشستی خبری در پاسخ به سوالی درباره دور پنجم گفتگو‌های ایران و عربستان تاکید کرد: این گفتگو‌ها ادامه داشته و برای مدتی متوقف شد. امیدواریم دور بعدی این گفتگو‌ها بین ایران و عربستان برگزار شود. مشخص است که گفتگو تا الان در چارچوب مشارکت دستگاه امنیتی دو طرف بوده است و از سمت ایران نمایندگانی از وزارت خارجه بوده اند، ولی چارچوب گفتگو‌ها بین دستگاه‌های امنیتی بوده است. برخی مسائل وجود دارد که باید مطرح شود. امیدوارم به زودی نشست بعدی برگزار شود.

پیش‌تر یک منبع عراقی اعلام کرده بود که در نشست دو هیات امنیتی ایران و عربستان در بغداد مصطفی الکاظمی، نخست‌وزیر عراق و معاون مشاور امنیت ملی ایران و رئیس سرویس اطلاعات عربستان حضور داشتند. وی گفت: دو طرف در این نشست توافق کردند که به نشست‌های امنیتی پایان دهند و به مذاکرات دیپلماتیک منتقل شوند. انتظار می‌رود دور ششم مذاکرات نیز در خاک عراق برگزار شود. فضای نشست مثبت بود و دو طرف در خصوص برخی نقاط برای ایجاد فضای آرام میان تهران و ریاض به توافق رسیدند. نشست ایرانی -سعودی چند ساعات به طول انجامید و هیات ایرانی زیارت مذهبی نیز داشت، اما هیات سعودی دیرتر از آن‌ها بغداد را ترک کرد.

وبگاه «روسیا الیوم» نیز به نقل از یک منبع آگاه عراقی نوشت که «مصطفی الکاظمی» نخست‌وزیر عراق، معاون مشاور امنیت ملی ایران و رئیس دستگاه اطلاعات عربستان سعودی در دور پنجم این مذاکرات که چند ساعت طول کشید، حضور داشتند و تهران و ریاض درباره پایان مذاکرات امنیتی و انتقال به مذاکرات دیپلماتیک توافق کردند. این منبع که خواست نامش فاش نشود، افزود انتظار می‌رود دور ششم دیدار بین دو طرف ایرانی و سعودی در عراق برگزار شود و نشست اخیر نیز مثبت بود و درباره مجموعه‌ای از موارد مربوط به آرام سازی بین تهران و ریاض توافق شد.

سفیر ایران در بغداد نیز روز جمعه ۹ اردیبهشت درباره آخرین وضعیت گفتگو‌های ایران و عربستان به «ایرنا» گفت: در دور پنجم گفتگو‌های ایران و عربستان که پنج‌شنبه یکم اردیبهشت بین هیات‌های دو طرف برگزار شد نقشه راهی برای آینده مورد بحث و توافق قرار گرفت. هر دو طرف پیشنهاد‌هایی داشتند که بعد از جلسه پنج‌شنبه در این باره توافقی حاصل و تبدیل به نقشه راهی برای آینده شد. ایرج مسجدی درباره این سوال که آیا سفارتخانه دو کشور بازگشایی خواهد شد یا نه، گفت: روند مذاکرات آینده تعیین خواهد کرد که موضوع بازگشایی سفارتخانه‌ها محقق شود یا خیر و این، بستگی به مذاکرات بعدی دارد.

مسجدی تاکید کرد: در دور اخیر مذاکرات، مهم این بود که طرفین برای آینده، چارچوبی توافقی داشته باشند که به نتیجه رسید و این خود ملاک مثبتی است که راه آینده را برای هر دو طرف روشن می‌کند. مسجدی به کلیت توافق ایران و عربستان اشاره کرد و گفت یکی از این توافق‌ها بر سر «اعتماد سازی ها» است. او افزود: دوم، «اقدامات و همکاری‌های دوجانبه» مثل موضوعات حج و بحث سفارتخانه‌های دو طرف و موضوع سوم نیز «بحث‌های منطقه‌ای و بین‌المللی» است.

تاکنون پنج دور مذاکره میان ریاض و تهران برای حل وفصل اختلافات فیمابین و کاهش تنش در روابط دوجانبه برگزار شده است که آخرین آن، به اعلام رسانه ها، در روز پنج‌شنبه اول اردیبهشت ماه ۱۴۰۱ در بغداد بود که به اعلام وزیر خارجه عراق و سخنگوی دستگاه دیپلماسی ایران در فضایی بسیار مثبت برگزار شد.

ایران و عربستان از سال ۲۰۱۶ روابط دیپلماتیکی ندارند. دو کشور پیش از این ۴ دور از گفتگو‌ها را در بغداد و برای حل اختلافات فیمابین برگزار کرده بودند. این گفتگو‌ها از فروردین تا شهریور ۱۴۰۰ برگزار شد. پس از پایان دور چهارم مذاکرات دو کشور، روند صدور ویزا برای سه دیپلمات ایرانی برای حضور در دفتر نمایندگی ایران در سازمان همکاری اسلامی (OIC) در جده عربستان فراهم شد و این سه دیپلمات دی ماه ۱۴۰۰ عازم محل ماموریت شدند. نخستین بار روزنامه «فایننشال تایمز» گزارش داد که مقامات ارشد جمهوری اسلامی و عربستان سعودی، ۶ سال پس از قطع روابط دیپلماتیک بین دو کشور در دی ماه ۱۳۹۴، ۹ آوریل ۲۰۲۱- ۲۰ فروردین ۱۴۰۰ در بغداد مذاکرات «مستقیم» انجام داده اند.