مشکلات و راهکار‌های رونق بازارچه‌های مرزی تعطیل‌شده

اقتصاد۲۴ - بازارچه‌های مرزی و راهکار رونق آن‌ها امشب ۲۲ فروردین‌ماه در برنامه گفت و گوی ویژه خبری با حضور محمد مهدی جوانمرد قصاب رایزن بازرگانی ایران در افغانستان و نخعی رئیس فراکسیون استان‌های مرزی و مرزنشینان در مجلس مورد بحث و بررسی قرار گرفت.

نخعی با اشاره به اینکه بسیاری از بازارچه‌هایی که نام آن‌ها مطرح است چندین دهه فعال بودند گفت: آن‌ها بیش از دو یا سه دهه گذشته شروع به فعالیت کردند و زیرساخت‌های بسیار زیادی در این بازارچه‌ها فراهم شده است. مردم دو سوی مرز ایران و افغانستان از منافع بازارچه استفاده می‌کردند، اما چند سالی است که این بازارچه‌ها از سوی کشور افغانستان یکطرفه شده است.

وی با اشاره به اینکه باید دید که چرا بازارچه‌ها غیرفعال شده است افزود: منافع کشور افغانستان در این قصه به درستی دیده نشده است، چند ماه گذشته بنده از طرف کمیسیون انرژی و گروه دوستی پارلمانی دو کشور به افغانستان سفر داشتم لذا صحبت‌های مفصلی با مسئولین مختلف داشتیم.

رئیس فراکسیون استان‌های مرزی و مرزنشینان در مجلس تصریح کرد: آن‌ها به بحث‌های مختلفی اشاره می‌کردند، یکی از این بحث‌ها، بحث راه اندازی مشترک بازارچه‌ها بود، ما هیچ بازارچه مشترکی در حال حاضر نداریم، حتی دوقارون ماهی رود بازارچه ندارد، ما صرفاً پایانه و یا مناطق ویژه اقتصادی داریم.

نخعی افزود: ما به سراغ وزارت خارجه رفتیم وزارت خارجه می‌گوید باید مصوبه کارگروه ویژه مرز داشته باشیم به سراغ وزارت کشور رفتیم و گفتیم که کارگروه ویژه مرز کجاست و باید به کجا مراجعه داشته باشیم لذا در این رابطه پاسکاری ایجاد شد.

وی ادامه داد: منافع ما در اینجا تعریف نشده است، ما منافع آن‌ها را درگیر نکرده ایم و یک سویه به موضوعات نگاه کرده‌ایم و صرفاً به دنبال این بودیم که به کشور افغانستان صادرات داشته باشیم و منافع آن‌ها را در بخش‌های مختلف درگیر نکردیم و زیرساخت‌های مختلف را برای آن‌ها فراهم نکردیم لذا نباید صرفا نگاه یک طرفه به موضوع داشته باشیم.

رئیس فراکسیون استان‌های مرزی و مرزنشینان در مجلس عنوان کرد : برخی از کالاهای ما مزیت نسبی دارد و نیازی در آن طرف مرزها در خصوص کالاهایمان وجود داشت لذا یکسری از کالاها را تولید می‌کردیم که به کشور افغانستان در قالب بازارچه مرزی ارسال می‌شد.

وی با اشاره به اینکه منافع مردم کشور مقابل در این قضیه دیده نشده است اظهار کرد: کالاهایی که صادر می‌کردیم مزیت نسبی خودشان را به مزیت رقابتی تبدیل نکردند، متاسفانه فرمانده واحد در مرزها برای برنامه‌ریزی نداریم، این در حالی است که دستگاه های زیادی در مرزها فعال هستند اما هیچ فرماندهی واحدی را نمی توان پیدا کرد، مسئولیت نهایی مشخص نیست که بر عهده چه کسی است .

نخعی با اشاره به اینکه مردم ما بسیار گله‌مند هستند لذا یک شکاف توسعه یافتگی بین مناطق مرزی ایجاد شده است گفت: این تصور ایجاد شد که اگر بازارچه مرزی شکل بگیرد موجب توسعه صادرات می شود و صادرات به مرور زیرساخت‌هایی را ایجاد می‌کند و تولید در مناطق مرزی ایجاد می شود و در نهایت سبب رفع بیکاری و افزایش سطح درآمد مردم می‌شود اما آیا واقعا این مسائل شکل گرفته است ؟ الان منافع مردم ما تأمین نشده است.

اهداف بازارچه‌های مرزی

محمد مهدی جوانمرد قصاب رایزن بازرگانی ایران در افغانستان در ادامه برنامه با اشاره به اینکه یکی از درآمدهای اصلی دولت افغانستان درآمد حاصل از واردات بوده است افزود: بازارچه های مرزی که الان در کشور ایران وجود دارد زیر نظر استانداری ها هستند. اولین کشور شریک تجاری با افغانستان هستیم، کشور افغانستان پنجمین کشور در زمینه صادرات است.

وی با اشاره به اهداف بازارچه‌های مرزی ادامه داد: ساماندهی مرزنشینان و حمایت های مالی از آنها بود از جمله اهداف است که این موضوع گم شد، عده ای درست یا غلط از موضوع برای صادرات استفاده می کنند.

بیشتربخوانید:کدام کشور اصلی‌ترین مشتری کالا‌های ایرانی است؟

رایزن بازرگانی ایران در افغانستان با اشاره به اینکه ساماندهی و فرماندهی واحد در مرزها با ورود آقای جهانگیری صورت گرفت خاطرنشان کرد: ۴۰ تا ۵۰ درصد بازار رقابتی افغانستان در دست کشور ماست ، هر نهادی در مرز باید کار خودش را انجام دهد.

جوانمرد قصاب با اشاره به اینکه هنوز محوطه بازارچه‌ها آسفالت نیست و زیرساخت‌های لازم متاسفانه هنوز وجود ندارد و انحراف از اهداف بازارچه ها صورت گرفته است اظهار کرد: اگر بازارچه ها بسته شود و همه گمرک شوند و درآمد حاصل از گمرک به خزانه برود و بخشی مصوب شود و بازارچه مرزی اختصاص پیدا کند ، درآمد آنچه که به مردم می‌رسد بیشتر از آن چیزی که الان وجود دارد.

وی با اشاره به اینکه چرا در این کشور در بحث گمرکات سه دریافتی وجود دارد افزود: چرا یکسان‌سازی صورت نمی‌گیرد و همه یک درآمد نمی شود ، باید درآمد ها به خزانه واریز شود.

رایزن بازرگانی ایران در افغانستان تصریح کرد: بازارچه ماهی رود از بیرجند ۲۰۰ کیلومتر فاصله دارد الان در آن منطقه چه چیزی برای صادرات داریم که بخواهیم بازارچه ایجاد کنیم، باید منطقه را توسعه داد تا بتوانیم اقدام به توسعه بازار چه کنیم.

مشکلات بازارچه های مرزی در سال های اخیر

شهریار حیدری سخنگوی فراکسیون مرزنشینان در مجلس در بخش دیگری از برنامه گفت: بازارچه های مرزی کارکرد منطقه‌ای و ملی دارند، حدود ۴۰ بازارچه‌ در گذشته فعال بودند لذا این تعداد امروزه به کمتر از ۱۰ الی ۱۲ بازارچه رسیده است بنابراین دو ضعف بر این موضوع حاکم بوده است،یکی ضعف در حوزه وزارت اقتصاد با ما محوریت گمرک و دوم ضعف در حوزه دیپلماسی است.

وی عنوان کرد: بارها کشور افغانستان اعلام کرده است که در قالب بازارچه نمی‌تواند فعالیت داشته باشد لذا آنها می خواستند که تابلوی بازارچه به گمرک رسمی تبدیل شود ،دستگاه های دیپلماسی و گمرک باید به موقع اقدام می‌کردند تا مانع از تعطیلی بازارچه‌های مرزی شوند ولی وقتی قرار است یک عنوان تغییر کند گمرک ۱۰۰ دلیل می آورد و این موضوع بر تصمیمات دستگاه دیپلماسی اثر می گذارد.

حیدری با بیان اینکه مسئولیت بازارچه‌های مرزی مستقیماً با گمرک است افزود: دستگاه دیپلماسی باید با کشور افغانستان صحبت کند و راهکار مشترکی در دستگاه دیپلماسی در حوزه اقتصادی باید ایجاد شود.

وی خاطرنشان کرد: باید کارگروه ویژه در دولت تشکیل شود، این کارگروه تقسیم کار باید داشته باشد و از ۰ تا ۱۰۰ مسئولیت کار را بپذیرد ، مسئولین مربوطه باید در حوزه های دیپلماسی و اقتصادی مسئولیت کار را بپذیرند.