در دوره خشکسالی نیاز به واردات مواد غذایی داریم

اقتصاد ۲۴ -ایران بالاترین تولید اقتصادی را در مناطق کم آب دارد. این برآورد‌ها بر اساس تجزیه و تحلیل فضایی که تنها اطلاعات مربوط به محل تولید ناخالص داخلی را با داده‌های مربوط به برداشت آب و میزان دسترسی به آب‌های سطحی مقایسه می‌کند، انجام شده است. با این اوصاف این پرسش مهم مطرح می‌شود که با توجه به بحران آب توسعه کشاورزی کشور چگونه ممکن است؟

مسعود لطیفیان، عضو هیات علمی (دانشیار پژوهشی) موسسه تحقیقات علوم باغبانی در پاسخ به این پرسش، اظهار کرد: صنعت کشاورزی ایران نسبت به جریان‌های هیدروکلایماتیک، به خصوص خشکسالی بسیار حساس است. برآورد‌ها نشان می‌دهد که حتی انحرافات کوچکی به میزان ۱ میلی متر بارندگی پایین‌تر از روند تاریخی می‌تواند حدود ۹۰ میلیون دلار زیان اقتصادی به بار آورد.

لطفیان پیش بینی کرد: با توجه به اولویت دار بودن امنیت غذایی برای کشور، در طول دوره خشکسالی نیاز به وارد کردن مقدار زیادی غذا است.

به گفته وی؛ کشور‌هایی که بیش از ۲۵ درصد از منابع آب شیرین تجدید پذیر خود را برداشت کنند، دچار تنش آبی می‌شوند. این کشور‌ها در صورت برداشت بیش از ۶۰ درصد، از کمبود فیزیکی آب و با برداشتن بیش از ۷۵ درصد، با کمبود فیزیکی شدید آب مواجه می‌شوند.

لطیفیان باتاکید بر اینکه برداشت آب برای کشاورزی ۷۰ درصد کل برداشت‌ها را تشکیل می‌دهد، افزود: FAO تخمین زده است که بیش از ۴۰ درصد جمعیت روستایی جهان در حوضه‌های رودخانه‌ای زندگی می‌کنند که به عنوان منطقی با مشکل کمبود آب طبقه‌بندی می‌شوند. همچنین در بسیاری از مناطق کم باران، منابع آب موجود منجر به تخریب جدی رودخانه‌ها و سفره‌های زیرزمینی می‌شود. در برخی از این مناطق، حدود ۸۰ تا ۹۰ درصد آب برای مصارف کشاورزی استفاده می‌شود.

وی با بیان اینکه اقتصاد‌های فشرده کشاورزی آسیا از حدود ۲۰ درصد از منابع آب شیرین تجدید پذیر داخلی خود استفاده می‌کنند، اظهار کرد: با توجه به این محدودیت‌ها، سرعت گسترش زمین‌های تحت آبیاری به طور قابل ملاحظه‌ای کند می‌شود.

بیشتربخوانید:تحریم‌ها چگونه به کم‌آبی در ایران دامن زدند؟

لطیفیان گفت: فائو پیش‌بینی کرده است که سطح جهانی کشت مجهز به آبیاری ممکن است با نرخ سالانه نسبتاً کم ۰.۱ درصد افزایش یابد. با این سرعت، در سال ۲۰۵۰ به ۳۳۷ میلیون هکتار می‌رسد، در حالی که در سال ۲۰۱۳ حدود ۳۲۵ میلیون هکتار بوده است.

وی یادآور شد: در سال‌های ۱۹۶۱ تا ۲۰۰۹، سطح کشت آبی با رشد سالانه ۱.۶ درصد در جهان و بیش از ۲ درصد در فقیرترین کشور‌ها بوده است.

لطیفیان افزود: پیش بینی می‌شود بیشترین توسعه کشت آبی در آینده در کشور‌های کم درآمد صورت گیرد.

وی با تاکید بر اینکه به طور کلی آمار‌ها حاکی از کاهش رشد استفاده از آب کشاورزی است، اظهار کرد: بخشی از این به دلیل بهبود عملکرد سیستم‌های آبیاری و روش‌های کشاورزی است.

لطفیان نتیجه گرفت: اگر سیاست‌های دولت آینده در کشور نتواند انگیزه‌هایی برای بهره‌وری استفاده از منابع آب و حفاظت از محیط زیست فراهم کند، سرانجام فشار بر آب نه تنها با تغییر در تقاضا، بلکه با تغییر در آب و هوا همراه خواهد شد که این امر منجر به بروز بیشتر خشکسالی می‌شود.

وی معتقد است؛ این موضوع تأثیرات ویژه‌ای بر سیستم‌های کشاورزی خرده مالکی و دیم در مناطق مناطق گرمسیری کشور خواهد داشت که ۸۰ درصد از محصولات زراعی و حدود ۶۰ درصد از تولید جهانی کشاورزی را تولید می‌کنند.