برداشته‌شدن تحریم‌ها شانس اقتصادی دولت آینده را افزایش می‌دهد؟

اقتصاد۲۴-قیمت جهانی نفت در سال نخست دولت سیدابراهیم رئیسی هر بشکه به ۱۰۰ دلار می‌رسد. این یک پیش‌بینی جدی است که نهاد‌های بین‌المللی از آن خبر داده‌اند؛ هدیه‌ای خوب برای دولت آینده ایران که می‌تواند بخشی از کسری بودجه دولت را جبران و دست رئیس‌جمهور را برای خرج‌کردن بازتر کند. افزون بر اینکه در صورت نهایی‌شدن مذاکرات هسته‌ای در وین اتریش و احیای برجام، این احتمال هم مطرح است که ایران بتواند به بخش زیادی از دلار‌های حبس‌شده به‌واسطه تحریم‌های بانکی و نفتی ایران توسط آمریکا دست پیدا کند و به این صورت انتظار می‌رود که دولت رئیسی دست‌کم در ۲ سال نخست زیاد نگران پول برای خرج‌کردن نباشد. اما این خوشحالی زودگذر است و اگر رئیس‌جمهور آینده در هزینه‌کردن دلار‌های ایران بی‌احتیاطی کند، احتمال تکرار بیماری هلندی و تورم توأم با رکود در آینده، دور از انتظار نخواهد بود.

دولت آینده ایران در حالی می‌تواند از مواهب زنده‌شدن برجام و افزایش قیمت جهانی نفت بهره‌مند شود که چند روز پیش بیژن زنگنه، وزیر نفت ایران فاش کرده بود: در سال ۹۹ علاوه بر تحریم‌های آمریکا و شرایط خاص پاندمی کرونا، پایین‌آمدن قیمت نفت، کاهش درآمد دولت را تشدید کرد، به‌نحوی که در مجموع در ۳ سال جنگ اقتصادی، درآمد نفتی کشور بیش از ۱۰۰ میلیارد دلار کاهش یافت. به‌گفته او دولت در این وضعیت تلاش کرد در کنار استفاده از روش‌های غیرمتعارف در فروش نفت و فراورده‌های نفتی، وابستگی به نفت را در بودجه کشور کاهش دهد تا آنجا که وابستگی ۴۲‌درصدی بودجه به نفت در ابتدای دولت تدبیر و امید، در لایحه بودجه سال۹۹ به کمتر از ۱۰درصد رسیده و برای نخستین بار در کشور، بودجه بدون اتکا به درآمد‌های نفتی تدوین شد.

رونمایی از نفت ۳ رقمی

به گزارش همشهری، بانک آمریکایی گلوبال ریسرچ پیش‌بینی کرد که پیشی‌گرفتن رشد تقاضا از عرضه در ماه‌های آینده ممکن است به صعود قیمت هر بشکه نفت به ۱۰۰دلار در سال۲۰۲۲ منتهی شود. این احتمال در شرایطی مطرح شده که هم‌اکنون قیمت جهانی هر بشکه نفت از ۷۰ دلار فراتر رفته و انتظار می‌رود ایران پس از احیای برجام دوباره بتواند نفت بیشتری صادر کند. تحلیلگران بانک آمریکایی می‌گویند بر این باور هستیم که احیای قوی تقاضا برای نفت در ۱۸ماه آینده از میزان عرضه سبقت خواهدگرفت و باعث کاهش بیشتر سطح ذخایر شده و زمینه را برای بالاتر‌رفتن قیمت نفت مهیا می‌کند.

این گزارش می‌افزاید: پیش‌بینی نفت ۱۰۰ دلاری در سال ۲۰۲۲ میلادی در شرایطی باعث خوشحالی کشور‌های صادرکننده نفت شده که پیش از این برآورد‌ها نشان می‌داد که حداکثر قیمت هر بشکه نفت در سال آینده میلادی ۷۵ دلار خواهد بود. تحلیل‌گران بازار جهانی نفت می‌گویند انتظار دارند بازار جهانی نفت در یک سال‌و‌نیم آینده با کمبود عرضه روبه‌رو شود و این کمبود عرضه به ۹۰۰هزار بشکه در روز برسد.

دیوید تأویل، رئیس شرکت ماگلان کپیتال هفته گذشته به شبکه فاکس بیزنس گفته بود که تقاضای فوق‌العاده بالا، تورم و فشار سهامداران روی غول‌های نفتی برای کاهش چشمگیر آلایندگی ممکن است در ۳ سال آینده به بحران نفتی منجر شود و قیمت‌های نفت و بنزین افزایش پیدا کند. قیمت نفت از هم‌اکنون تا پایان سال به شکل قابل توجه و به میزان مستمر افزایش پیدا خواهد کرد.

بیشتر بخوانید: ۱۵ میلیارد دلار نفتِ فروشیِ ایران در زمین و دریا

گزارش شبکه خبری اویل پرایس هم حکایت از آن دارد که خریداران نفت در دنیا نسبت به دورنمای قیمت نفت خوش‌بین بوده و نفت ۱۰۰دلاری را منتفی نمی‌دانند و اگرچه نفت ممکن است به سمت ابرسیکل جدیدی حرکت نکند، اما به‌دلیل بهبود قوی تقاضا و کمبود عرضه، فضا برای افزایش بیشتر قیمت را دارد.

روز‌های بهتر در ایران

مؤسسه اعتباری فیچ به‌عنوان یکی از سه مؤسسه رتبه‌بندی اقتصاد کشور‌های دنیا در گزارش جدید خود اعلام کرده که درصورت احیای برجام، اقتصاد ایران پتانسیل رشد بالای ۸ درصد را دارد و از آنجا که جو بایدن، رئیس‌جمهور آمریکا بار‌ها و بار‌ها از تمایل دولتش برای بازگشت به توافق هسته‌ای سال۲۰۱۵ به شرط پایبندی تهران به تعهداتش خبر داده، در نهایت طرفین (بر سر بازگشت متقابل به تعهداتشان) به توافق خواهند رسید. هرچند رسیدن به چنین توافقی احتمالا به ماه‌ها زمان نیاز خواهد داشت.

این نهاد بین‌المللی اعتبارسنجی می‌افزاید: شانس کمی برای توافق بر سر تمام موارد اختلافی ازجمله موشکی و منطقه‌ای وجود دارد و این یعنی روابط ایران و آمریکا حتی پس از احیای برجام پرنوسان و پرتنش باقی خواهد ماند. با این حال پیش‌بینی می‌شود که رشد اقتصادی ایران در سال‌جاری ۴.۳ درصد و در سال آینده ۸.۲ درصد باشد؛ با این شرط که دولت بایدن به توافق هسته‌ای بازگردد و معافیت‌های تحریمی صادر کند. در این صورت صادرات نفت ایران بیشتر خواهد شد، فشار روی ریال کمتر و افزایش نرخ تورم محدودتر خواهد شد و در نتیجه به‌تدریج، شاهد احیای تقاضای مصرفی و سرمایه‌گذاری خواهیم بود.

مؤسسه اعتباری فیچ تأکید می‌کند: اقتصاد ایران دارنده دومین ذخایر بزرگ نفت در جهان پس از عربستان و دومین ذخایر بزرگ گاز در جهان پس از روسیه محسوب می‌شود و جز نفت و گاز، ایران دارای منابع طبیعی دیگری نیز هست و بخش کشاورزی نیرومندی دارد. افزون بر اینکه جمعیت زیاد ایران به‌ویژه تحصیل‌کرده‌ها فرصت‌های تازه‌ای را پیش‌روی اقتصاد ایران می‌گذارد که چراکه بخش گاز هنوز در حال توسعه است و فضای قابل توجهی برای توسعه آن و به حداکثر‌رساندن کسب درآمد از آن وجود دارد و ایران یک بازار بزرگ است که شرکت‌های خارجی علاقه به حضور در آن دارند. این گزارش می‌افزاید: درصورت رفع تحریم‌های آمریکا، تجارت خارجی ایران پتانسیل رشد بسیار بالایی دارد.

بیم و امید نفت ۱۰۰ دلاری

جف کوری، مدیر تحقیقات کالای بانک آمریکایی گلدمن ساکس در کنفرانس مجازی جهانی مدیران صنعت نفت پلتس، ایده سه‌رقمی‌شدن قیمت نفت را مطرح کرد و نسبت به پایان سرمایه‌گذاری در پروژه‌های بلندمدت نفتی و پیامد‌های احتمالی آن بر قیمت‌ها هشدار داد. وی افزود: شرایط بازار‌ها نشان از احتمال افزایش ۱۰درصدی قیمت نفت در کوتاه‌مدت دارد؛ بدان معنا که قیمت نفت ممکن است از هم‌اکنون تا پایان سال۲۰۲۱ به بیش از ۱۰۰دلار برای هر بشکه برسد.

جرمی وایر، از دیگر تحلیلگران جهانی بازار نفت هم در پاسخ به این پرسش که آیا ممکن است قیمت نفت به‌دلیل محدودیت‌‎های احتمالی عرضه در پی کاهش سرمایه‌گذاری در سال‌های آینده به ۱۰۰دلار در هر بشکه برسد، گفت: این احتمال وجود دارد، زیرا جهت ایجاد انگیزه برای تولید، به قیمت‌های بالاتر و جذب سرمایه در این تجارت نیاز داریم و احتمال دارد وجود سرمایه و هزینه سرمایه این صنعت بیشتر شود.

نفت ایران منتظر دود سفید از وین

رویترز در گزارشی خبر داد: نفت ایران آماده است به محض رفع تحریم‌های آمریکا روانه بازار‌های جهانی شود و این کشور خیلی سریع می‌تواند میلیون‌ها بشکه از ذخیره نفتی خود را برای فروش عرضه کند.

شرکت کپلر ادعا کرده، پارسال همین زمان ایران ۴۱میلیون بشکه نفت بی‌مشتری ذخیره شده در نفتکش‌ها داشت، اما طی ماه‌های گذشته انتقال ذخایر نفت از خشکی به نفتکش‌ها را به‌شدت افزایش داده و به ۷۸میلیون بشکه رسانده است. چندی پیش هم شبکه خبری بلومبرگ، میزان ذخایر نفتی ایران در کشتی‌ها را ۶۹میلیون بشکه تخمین زده بود که نشان می‌دهد ایران به فرایند انتقال نفت از تاسیسات ذخایر نفت خام در خشکی به نفتکش‌های لنگر انداخته در خلیج‌فارس شتاب بخشیده است. تا جایی که گزارش‌های ادعایی حکایت از آن دارد که برخی از نفتکش‌ها مدت‌ها پیش ایران را ترک کرده و راهی بازار‌های آسیای شرقی شده‌اند و مقادیر چشمگیری از نفت ایران هم‌اکنون در آب‌های جنوب چین است. رویترز به نقل از ۲ منبع مدعی شده، ۸ میلیون بشکه نفت ایران نیز در نزدیکی آب‌های سنگاپور است تا به محض لغو تحریم‌ها شروع به مشتری‌یابی و فروش محموله کند.

کارشناسان به رویترز گفته‌اند که بازگشت سطح تولید نفت کشور به دوران پیش از تحریم‌ها به خاطر افت چشمگیر سطح تولید و همچنین سرمایه‌گذاری‌های اندک طی سال‌های گذشته، زمان‌بر خواهد بود، اما ذخایر نفت و میعانات گازی بی‌مشتری ایران در تانکر‌ها و همچنین تاسیسات ذخیره نفت در خشکی به ایران کمک خواهد کرد که صادرات خود را شتاب بخشد.

تصمیم دولت درباره فعال‌سازی ارز‌های بلوکه‌شده

دیروز در جلسه ستاد هماهنگی اقتصادی دولت، به ریاست حسن روحانی، اعضا درباره نحوه هزینه‌کردن منابع ارزی بلوکه شده ایران تصمیم‌گیری کردند. به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی دولت، در ابتدای این جلسه با توجه به نزدیک‌شدن به مراحل پایانی مذاکرات احیای توافق برجام و روند موجود در این زمینه، بانک مرکزی گزارشی از تمهیدات درنظر گرفته‌شده برای فعال‌سازی منابع ارزی بلوکه‌شده کشور پس از رفع تحریم‌ها در چرخه بازار مالی و سرمایه‌ای کشور ارائه کرد. حسن روحانی با تأکید بر ضرورت آمادگی برای ورود منابع ارزی آزاد‌شده کشور به فرایند‌های تبادلات مالی گفت: بانک مرکزی و سایر دستگاه‌های دخیل در این موضوع باید به‌گونه‌ای برنامه‌ریزی کنند که جریان تامین کالا‌های اساسی و مواداولیه تولید داخلی کشور به سرعت عملیاتی و مناسبات بانکی بین‌المللی در مسیر رونق تولید کشور راه‌اندازی شود.