رقابت پهپادی ترکیه و اسرائیل

اقتصاد ۲۴-رقابت پهپادی در زیرسیستم‌های منطقه‌ای وارد فاز تازه‌ای شده و اعتقاد بر این است که برتری در نبرد پهپادی به جهت تغییر قواعد بازی سرنوشت بسیاری از معادلات آینده منطقه‌ای و حتی جهانی را تعیین خواهد کرد. چنانچه فرانسیس فوکویاما اظهار داشته گسترش وسیع فناوری پهپاد‌ها و تغییر ماهیت درگیری‌های بین دولتی امری اجتناب ناپذیر است. از بحران سوریه و عراق گرفته تا جنگ در لیبی و یمن، پهپاد‌ها در حال ایفای نقشی تعیین کننده در شکل دهی به موازنه قوای راهبردی هستند. ایران به عنوان قدرتی نوظهور در حال گسترش فناوری بومی در این حوزه است؛ تعداد قابل توجهی از پهپاد‌های وینگ لونگ خریداری شده از چین توسط ریاض و ابوظبی در درگیری‌های لیبی و یمن به کار گرفته شده اند؛ ترکیه و اسرائیل نیز در زمرة پیشگامان طراحی، ساخت و بکارگیری پهپاد‌ها هستند.

بیشتر بخوانید: جدال مستقیم اسراییل و ایران، از حالت سری به علنی منتقل می‌شود

آنکارا در سال ۲۰۰۶، ده فروند پهپاد غیرمسلح مدل «هرون» از اسرائیل سفارش داد. اما از اواسط سال ۲۰۱۰، پس از آنکه آمریکا از فروش پهپاد‌های «پریدیتور» و «ریپر» به ترکیه خودداری کرد، این کشور طراحی و ساخت پهپاد‌های داخلی را آغاز کرد. پهپاد‌های بایراکتار تی. بی ۲ اکنون ستون فقرات عملیات هوایی ترکیه را تشکیل می‌دهند. در اروپا کشور‌های لهستان، اوکراین و آلبانی در صف مشتریان پهپاد‌های ترکیه قرار دارند. مطابق برآوردها، دست کم ۹ پایگاه پهپادی در ترکیه وجود دارد. پایگاه‌های اصلی پهپادی ترکیه در جنوب شرقی این کشور در امتداد مرز سوریه و در سواحل اژه و مدیترانه واقع شده اند. در پی حذف ترکیه از پروژه اف ۳۵ توسط ایالات متحده نیز آنکارا طراحی و ساخت پهپاد‌های بایراکتار تی. بی ۳ را با هدف استفاده از آن‌ها در ناو‌های هواپیمابر در دستورکار قرار داد.

به رغم پیشرفت‌های صورت گرفته، آنکارا در بازار‌های تسلیحاتی به نسبت ایالات متحده، روسیه، چین و اسرائیل بازیگری نوظهور و متوسط محسوب می‌شود. رقابت‌های آنکارا و تل آویو در حوزه پهپادی بر سر کسب بازار‌های تسلیحاتی منطقه خاورمیانه و اروپا و کنترل بر مناطق ژئوپلیتیکی، چون شرق مدیترانه است. اردوغان بر آن است آذربایجان را وادار به انتخاب بین ترکیه و اسرائیل کند و لازم است در کنار ترکیه در مقابل اسرائیل بایستد. در سال ۲۰۱۱، هولوسی کلیچ، سفیر ترکیه در آذربایجان، گفته که این کشور باید در روابط خود با اسرائیل تجدیدنظر کند. ذیلاً به سه حوزه اصلی این رقابت اشاره می‌شود.

مدیترانه شرقی

پهپاد بایراکتار تی. بی ۲ برای تأمین امنیت حفاری‌های گاز ترکی و اعمال فشار بر قبرس و یونان، که بر سر میادین گازی شرق مدیترانه با آنکارا اختلاف دارند، حائز اهمیت است. نفع مستقیم اسرائیل از تحولات منطقه مدیترانه و مناقشه تعیین حدود آبی و بهره برداری از منابع فسیلی کف دریا، بستر اختلافی جدی در حلقه نخست منظومه امنیتی آنکارا به شمار می‌آید. در ۱۶ دسامبر ۲۰۱۹، اسماعیل دمیر، رئیس سازمان صنایع دفاعی ترکیه، اعلام کرد آنکارا اولین پهپاد خود را به پایگاه هوایی Geçitkale در نزدیکی لفکونیکو منتقل کرده است. تولگا آتاکان، وزیر حمل و نقل ترکیه، استقرار این پهپاد را واکنشی به خرید هواپیما‌های بدون سرنشین اسرائیلی توسط قبرس توصیف کرد. نیکوزیا برای نظارت بر منطقه اقتصادی انحصاری خود در اکتبر ۲۰۱۹، چهار هواپیمای بدون سرنشین «آروستار» از شرکت «آئرونوتیک» به مبلغ ۱۳ میلیون یورو خریداری کرد. اسرائیل همچنین در سال ۲۰۲۰ پهپاد‌های هرون را به منظور بهانه دفاع مرزی در اختیار یونان قرار داد.

بحران قره باغ

آذربایجان به ترتیب دومین و چهارمین واردکننده تجهیزات نظامی از اسرائیل و ترکیه است. باکو پهپاد هاروپ را در سال ۲۰۱۱ و پهپاد‌های هرمس ۹۰۰ و اسکای استریکر را در سال ۲۰۱۸ از اسرائیل خریداری کرد. در جریان نبرد اخیر قره باغ، ارتش آذربایجان با بهره گیری همزمان از بایراکتار تی. بی ۲ ترکیه و پهپاد‌های اسرائیلی تندر بی، اربیتر ۳، اسکای استریکر و هرمس ۹۰۰ توانست شکستی سنگینی به ارمنستان تحمیل کند. پهپاد‌های ترکیه تنها در ساعات اولیه نبرد اخیر قره باغ، دست کم ده سیستم دفاع هوایی ارمنستان را منهدم کردند. تعاملات تسلیحاتی اسرائیل در حیات خلوت ترکیه خشم اردوغان را برانگیخته است. با این حال، انعطاف پذیری بیشتر آنکارا در صادرات پهپاد‌های تهاجمی چالشی جدی برای بازار تسلیحاتی تل آویو است. هدف اصلی آنکارا، پر کردن جای اسرائیل در تجارت تسلیحات باکو است.

منبع : دیپلماسی ایرانی