بررسی عملکرد خودروسازان بورسی

اقتصاد ۲۴- گزارش‌های سه ماهه و مصوبات مجامع سالیانه شرکت‌های گروه خودرویی بازار سرمایه عموما سکه‌ای است دو رو که در یک سمت آن ثبت زیان و در سمت دیگر آن بازدهی قرار دارد. بررسی عملکرد گروه خودرویی نشان می‌دهد عموم این شرکت‌ها اگر چه نتوانسته‌اند در پایان مجامع سالانه خود در میان سهامداران سود توزیع کنند، اما موفق شده‌اند طی سال ۹۹ درصدی از زیان سال‌های گذشته را کاهش دهند تا به معنای دیگر بازدهی ثبت کرده باشند.

با این حال، اما همین عدم دستیابی به سود نقدی و ناتوانی از توزیع سود در میان سهامداران به یکی از مهم‌ترین دلایل بی‌میلی معامله‌گران در سهامداری گروه‌های خودرویی تبدیل شده تا آن‌ها را به جذاب‌ترین نماد‌ها برای نوسانگیری تبدیل کند. مسیری که در نهایت، هدف تامین مالی برای رشد و توسعه پروژه‌های تولیدی خودرویی‌ها را محقق نمی‌کند. در حالی که فصل مجامع شرکت‌های بورسی با توزیع سود در اغلب نماد‌های بازار سرمایه همراه بوده است، اما خودروسازان از زیان انباشته سخن گفته‌اند. تحلیلگران اقتصادی از دیرباز مهم‌ترین دلیل عدم توسعه و سودآوری شرکت‌های خودروساز را قیمت‌گذاری دستوری و مداخلات دولت در تعیین نرخ خرید و فروش و دستکاری در بازار خودرو و قطعات می‌دانند. روندی که مشخص نیست پایانی خواهد داشت یا خیر؟ و آیا با توجه به مجموعه آثار سوء اقتصادی قیمت‌گذاری دستوری به ویژه در حوزه خودرو، اراده‌ای برای رفع آن وجود دارد؟

رحیم اسماعیلی دانا رییس مجمع عمومی عادی سالیانه سایپا با انتقاد از این شیوه گفته بود که قیمت‌گذاری دستوری در هیچ اقتصاد توانمندی در دنیا مرسوم نیست و کمترین نتیجه منفی آن، فراهم شدن زمینه واسطه‌گری و دلالی است. او تاکید کرده بود که قیمت‌گذاری دستوری نه به نفع تولیدکننده است، نه مصرف‌کننده؛ زیرا پول را از تولید خارج و در جا‌هایی که تاثیرات مخرب بر اقتصاد دارند، خرج می‌کنند. به گفته اسماعیلی دانا، واسطه‌ها به معنای واقعی کلمه مخرب اقتصاد هستند و بیشترین سود را از فضای غیرشفافی می‌برند که عامل اصلی آن قیمت‌گذاری دستوری است.

این اظهارات البته تازه نیست. طی سال‌های گذشته بسیاری از ناظران اقصادی و فعالان حوزه صنعت تلاش کرده‌اند تا دولت را از دخالت در قیمت‌گذاری دستوری تولیدات صنعتی به ویژه خودرو و قطعات آن و دخالت در بازار از طریق ایجاد انحصار منصرف کنند. با این حال، اما به نظر می‌رسد دولت‌ها به بهانه پشتیبانی از اقشار کم‌درآمد جامعه، هنوز برای کناره گرفتن از مداخله در بازار‌ها آماده نیستند.

این در حالی است که قیمت‌گذاری دستوری در هیچ دوره‌ای نتوانسته است اهداف حمایتی گفته شده را برآورده کند، اما در مقابل، پایان این شیوه و اتمام انحصارگری در بازار خودرو، در نهایت منافع شرکت‌های خودرویی داخلی و سهامداران آن‌ها و مصرف‌کنندگان محصول نهایی را به دنبال خواهد داشت. در این گزارش تلاش شده است تا صورت‌های مالی برخی نماد‌های خودرویی بازار سرمایه به صورت اجمالی مورد بررسی قرار گیرد.

بیشتر بخوانید: شاخص کانال ۱/۳ هزار واحدی را رد می‌کند؟

افزایش زیان

بررسی صورت‌های مالی تلفیقی سال مالی منتهی به سی‌ام اسفندماه سال ۹۹ شرکت سایپا نشان می‌دهد این شرکت در سال مالی گذشته به ازای هر سهم، ۶۵۷ ریال زیان ساخته است. با این حال، اما این زیان نسبت به مدت مشابه سال ۹۸، معادل ۲۷ درصد افت داشته است. خساپا با سرمایه ثبت شده ۵۵۰/۵۱۰/۱۹۵ میلیون ریال طی عملکرد ۱۲ ماهه منتهی به سی‌ام اسفندماه سال ۹۹ در مجموع مبلغ ۴۷۵/۴۰۰/۱۲۸ میلیون ریال زیان شناسایی کرده است.

این شرکت همچنین در دوره سه ماهه منتهی به سی و یکم خردادماه سال ۱۴۰۰، به ازای هر سهم ۵۵ ریال زیان شناسایی کرده است. این در حالی است که شرکت در مدت مشابه سال قبل به ازای هر سهم ۲۱ ریال زیان شناسایی کرده بود که نشان از رشد زیان این شرکت در بهار امسال نسبت به سه ماهه نخست سال گذشته دارد.

دیگر نماد پرطرفدار خودرویی در میان معامله‌گران بازار خپارس است که این شرکت نیز در صورت‌های مالی تلفیقی سال مالی منتهی به سی‌ام اسفندماه سال ۹۹ زیان شناسایی کرده است. شرکت پارس خودرو در این دوره ۱۲ ماهه به ازای هر سهم ۳۶۰ ریال زیان شناسایی کرده است. این در حالی است که شرکت در مدت مشابه سال مالی قبل از آن، به ازای هر سهم سه ریال سود شناسایی کرده بود! این روند به معنای عقبگرد پارس خودرو در سال ۹۹ است.

خپارس با سرمایه ثبت شده ۲۸۱/۵۶۸/۱۱۳ میلیون ریال طی عملکرد ۱۲ ماهه منتهی به سی‌ام اسفندماه ۹۹ در مجموع مبلغ ۶۴۷/۸۸۹/۴۰ میلیون ریال زیان شناسایی کرده است. بر این اساس زیان انباشته این شرکت در پایان دوره مورد بررسی ۷۶۳/۵۴۱/۶۹ میلیون ریال بوده است. بررسی اطلاعات و صورت‌های مالی میاندوره‌ای دوره سه ماهه منتهی به سی و یکم خردادماه سال ۱۴۰۰ شرکت پارس خودرو نیز نشان می‌دهد که این شرکت طی فصل بهار ضمن ثبت افزایش سرمایه ۴۰۰ درصدی و با لحاظ سرمایه جدید به ازای هر سهم مجددا ۲۶ ریال زیان شناسایی کرده است.

خپارس با سرمایه ثبت‌شده ۲۸۱/۵۶۸/۱۱۳ میلیون ریال طی عملکرد سه ماهه منتهی به سی و یکم خردادماه مبلغ ۹۱۳/۰۰۵/۳ میلیون ریال زیان شناسایی کرده که این زیان نسبت به مدت مشابه سال قبل دو درصد رشد داشته است.

دیگر نماد بارز خودرویی مورد توجه معامله‌گران نیز خکرمان است. صورت‌های مالی سال مالی منتهی به سی‌ام اسفندماه سال ۹۹ گروه اقتصادی کرمان خودرو نشان از سودسازی ۹۷ ریالی این گروه به ازای هر سهم، طی دوره ۱۲ ماهه دارد. با این حال این رقم نسبت به مدت مشابه سال قبل ۷۲ درصد کاهش داشته است.

خکرمان با سرمایه ثبت شده ۰۰۰/۰۰۰/۵ میلیون ریال طی عملکرد ۱۲ ماهه منتهی به بیست و نهم اسفندماه سال ۹۹، مبلغ ۷۰۲/۴۸۳ میلیون ریال سود خالص محقق کرده است که نسبت به مدت مشابه سال قبل ۷۲ درصد افت نشان می‌دهد. اگر چه خکرمان را می‌توان در دسته‌بندی سودساز‌ها نیز قرار داد، اما باید توجه داشت که این گروه نه تنها در سال مالی ۹۹ با کاهش سود نسبت به سال ۹۸ مواجه بوده است بلکه در کنار آن، بررسی اطلاعات و صورت‌های مالی میاندوره‌ای فصل بهار سال جاری این شرکت نیز نشان می‌دهد خکرمان طی سه ماهه نخست امسال به ازای هر سهم سودی محقق نکرده و نسبت به دوره مشابه سال گذشته نیز تغییری نداشته است. گفتنی است این شرکت در دوره سه ماهه منتهی به بیست و نهم اسفندماه ۱۴۰۰ نیز ۵۹۴۷۶ میلیون ریال زیان شناسایی کرده است.

ثبت بازدهی در بهار

اما دیگر نماد خودرویی مورد توجه معامله‌گران بازار نیز خودرو است که مانند دیگر لیدر‌های گروه خودرویی در سال مالی گذشته زیان ساخته است. بررسی صورت‌های مالی تلفیقی سال مالی منتهی به سی‌ام اسفندماه ۹۹ شرکت ایران‌خودرو نشان می‌دهد طی این در دوره ۱۲ ماهه، این خودروساز بزرگ به ازای هر سهم ۶۰۰ ریال زیان شناسایی کرده است که نسبت به مدت مشابه سال قبل ۵۹ درصد افزایش زیان داشته است. خودرو با سرمایه ثبت‌شده ۰۶۸/۶۵۶/۳۰۱ میلیون ریال طی عملکرد ۱۲‌ماهه منتهی به سی‌ام اسفندماه سال ۹۹، در مجموع مبلغ ۸۱۱/۹۴۳/۱۸۰ میلیون ریال زیان شناسایی کرده است.

شرکت ایران‌خودرو همچنین در دوره سه ماهه فصل بهار سال جاری، به ازای هر سهم ۹۱ ریال زیان شناسایی کرده است که نسبت به مدت مشابه سال قبل ۲۶ کاهش زیان داشته است. به نظر می‌رسد خودرو طی سه ماهه نخست در راستای بهبود عملکرد خود گام برداشته است. گفتنی است خودرو برای عملکرد سه ماهه خود در فصل زمستان زیان ۲۷۳۶۷۳۰۹ میلیون ریالی پیش‌بینی کرده است که نسبت به مدت مشابه سال قبل کاهش قابل توجهی نشان می‌دهد.

در این میان، اما گروه بهمن توانسته است در سال جاری پیشگام ورود خودرویی‌ها به روند سوددهی باشد. گفتنی است ارزش روز پرتفوی بورسی خبهمن تا بیست و هشتم تیرماه مبلغ ۱۲۲۷۴ میلیارد تومان و ارزش‌افزوده بورسی شرکت مبلغ ۸۳۳۶ میلیارد تومان بوده است. همچنین اطلاعات و صورت‌های مالی میاندوره‌ای دوره سه ماهه منتهی به سی‌ویکم خردادماه ۱۴۰۰ شرکت گروه بهمن نشان می‌دهد این شرکت توانسته است طی دوره مورد بررسی، ضمن ثبت افزایش سرمایه ۲۴۶/۱ درصدی و با لحاظ سرمایه جدید به ازای هر سهم دو ریال سود محقق کند؛ با این حال این میزان نسبت به مدت مشابه سال قبل ۹۲ درصد کاهش داشته است.

اما از سوی دیگر بررسی صورت‌های مالی سال مالی منتهی به سی‌ام اسفندماه ۹۹ خبهمن حاکی است طی دوره یک ساله، این شرکت توانسته است به ازای هر سهم ۶۱۲/۱ ریال سود محقق کند که نسبت به مدت مشابه سال ۹۸ معادل ۳۹۴ درصد افزایش داشته است.

در این میان این نکته نیز حائز اهمیت است که شرکت‌های زیرمجموعه گروه بهمن نیز عموما سودده ظاهر شده‌اند. به عنوان مثال، شرکت بهمن دیزل به عنوان یکی از مهم‌ترین شرکت‌های بورسی زیرگروه بهمن توانسته است طی فصل بهار سال جاری، به ازای هر سهم ۳۲۵ ریال سود محقق کند که نسبت به مدت مشابه سال قبل ۱۸ درصد افزایش داشته است. همچنین بررسی صورت‌های مالی تلفیقی سال مالی منتهی به سی‌ام اسفندماه سال ۹۹ شرکت بهمن دیزل حاکی از آن است که این شرکت طی دوره ۱۲ ماهه به ازای هر سهم ۰۸۶/۴ ریال سود محقق کرده است که نسبت به مدت مشابه سال قبل ۸۶ درصد افزایش نشان می‌دهد.