آنچه باید درباره واکسن‌های کرونا بدانید

اقتصاد۲۴- در این مطلب سعی شده جدیدترین اطلاعات تخصصی جمع‌آوری شود تا به برخی از شایع‌ترین سؤالات درباره واکسن‌های کرونا پاسخ دهیم. 

واکسن‌های کرونا چگونه عمل می‌کنند؟

واکسن‌ها با تقلید یک عامل عفونی – ویروس، باکتری یا دیگر میکروارگانیسم‌های عامل بیماری – عمل می‌کنند. این کار به سیستم ایمنی ما «یاد می‌دهد» که چگونه به طور سریع و مؤثر به این عامل واکنش نشان دهد.

واکسن‌ها معمولا یک نوع ضعیف‌شده از یک عامل عفونی را ارائه می‌کنند که به سیستم ایمنی ما اجازه می‌دهد تا آن را در حافظه‌اش ضبط کند. بدین ترتیب، قبل از اینکه ویروس ما را بیمار کند، سیستم ایمنی ما می‌تواند سریعا آن را شناسایی کرده و مقابله کند. برخی از واکسن‌های کرونا به این صورت طراحی شده‌اند.

دیگر انواع واکسن‌های کرونا با روش‌های چدیدتر ساخته شده و با نام واکسن‌های پیام‌آور آر‌ان‌ای (RNA) یا ام‌آر‌ان‌ای (mRNA) خوانده می‌شوند. این نوع واکسن‌ها به جای معرفی عامل (ماده‌ای که باعث می‌شود بدن شما آنتی‌بادی تولید کند)، کد ژنتیک لازم را به بدن ارائه می‌کند تا سیستم ایمنی ما بتواند آنتی‌ژن را خودش تولید کند. تکنولوژی این واکسن‌ها برای چندین دهه مورد مطالعه قرار گرفته‌اند. واکسن‌های ام‌اران‌ای حاوی هیچ ویروس زنده‌ای نبوده و تداخلی با دی‌ان‌ای انسان‌ها ندارند.

برای کسب اطلاعات بیشتر درباره نحوه عمل واکسن‌ها وب‌سایت سازمان جهانی بهداشت را ببینید.

آیا واکسن‌های کرونا ایمن هستند؟

بله، حتی واکسن‌هایی که به سرعت تولید می‌شوند نیز باید تحت آزمایش‌های بالینی دقیق قرار بگیرند تا ثابت شود که استاندارد‌های مورد توافق در سطح بین‌المللی برای حفظ ایمنی و اثرگذاری را رعایت می‌کنند. یک واکسن تنها در صورتی که مطابق این استاندارد‌ها باشد می‌تواند اجازه سازمان جهانی بهداشت و سازمان‌های ناظر ملی را دریافت کند.

یونیسف تنها واکسن‌هایی را خریداری و ارائه می‌کند که مطابق معیار‌های ایمنی و اثرگذاری سازمان جهانی بهداشت بوده و تاییدیه‌های نظارتی لازم را اخذ کرده باشند.

چگونه واکسن‌های کرونا به این سرعت تولید شدند؟

دانشمندان به لطف سرمایه‌گذاری بی‌سابقه در بخش تحقیق و توسعه و نیز همکار جهانی توانستند رکورد زمانی جدیدی را در تولید واکسن ایمن و اثرگذار در برابر کرونا ثبت کنند. تمام استاندارد‌های فرآیند‌های ایمنی و نیز استاندارد‌های نظارتی دقیق رعایت شدند.

علاوه بر واکسن‌هایی که هم‌اکنون در بسیاری از کشور‌های جهان در حال استفاده هستند، جای دلگرمی بسیار است که بیش از ۲۰۰ واکسن کاندیدا نیز در مراحل مختلف تولید هستند. برخی از این واکسن‌ها در فاز سوم تحقیقات بالینی – آخرین مرحله قبل از اینکه واکسن تأیید شود – قرار دارند.

بهترین واکسن کرونا برای من کدام است؟

تمام واکسن‌های تأیید شده سازمان جهانی بهداشت نشان داده‌اند که در محافظت از شما در برابر بیماری شدید ناشی از کرونا بسیار اثرگذار هستند. بهترین واکسن برای شما واکسنی است که سریع‌تر به دست شما برسد!

آیا واکسن‌های کرونا دربرابر انواع جدید نیز اثربخشی دارند؟

سازمان جهانی بهداشت می‌گوید که انتظار می‌رود واکسن‌های تأیید شده کنونی حداقل تا حدی حفاظت را در برابر انواع جدید ویروس کرونا فراهم کنند.

کارشناسان در اقصی‌نقاط جهان به طور مداوم در حال مطالعه چگونگی اثرگذاری گونه‌های جدید بر رفتار ویروس، شامل هر گونه تأثیر بالقوه بر اثرگذاری واکسن‌های کرونا، هستند.

اگر ثابت شود هر کدام از این واکسن‌ها در برابر یک یا چند گونه جدید اثرگذاری کمتری دارند، می‌توان ترکیب واکسن را برای حفاظت بیشتر در برابر گونه‌های جدید تغییر داد. در آینده، برخی تغییرات در واکسیناسیون مانند استفاده از دوز اضافه و دیگر بروزرسانی‌ها شاید ضروری باشد.

اما کار مهم در این میان این است که واکسینه شوید و تمهیدات لازم برای کاهش شیوع ویروس را انجام دهید – این امر به کاهش احتمال پرش ژنتیکی در ویروس کمک می‌کند. تمهیدات مورد نظر عبارتند از رعایت فاصله‌گذاری اجتماعی، ماسک زدن، تهویه هوای مطلوب، شستشوی مداوم دست‌ها و دریافت کمک پزشکی در صورت مشاهده علائم بیماری.

چه کسانی باید ابتدا واکسینه شوند؟

از آنجایی که ظرفیت تولید در سال ۲۰۲۱ برای تأمین احتیاج جهانی کافی نیست، همه قادر نخواهند بود که در یک زمان واکسن دریافت کنند. کشور‌ها باید گروه‌های دارای اولویت را مشخص سازند. سازمان بهداشت جهانی توصیه کرده که این گروه‌ها عبارتند از کادر درمان (برای محافظت از نظام بهداشت و درمان) و افرادی که در معرض خطر بیشتر مرگ ناشی از بیماری کرونا قرار دارند به مانند افراد مسن و افرادی که دارای بیماری‌های زمینه‌ای هستند. دیگر کارکنان بخش‌های ضروری به مانند معلم‌ها و مددکاران اجتماعی نیز باید در اولویت بعدی قرار گیرند و پس از آن‌ها و با تأمین واکسن بیشتر دیگر گروه‌ها واکسن دریافت کنند.

چه زمانی باید واکسن کرونا نزنید؟

اگر هر گونه سؤال درباره اینکه آیا باید واکسن کرونا را دریافت کنید دارید با پزشک خود مشورت کنید. در حال حاضر، افرادی که دارای شرایط پزشکی زیر هستند نباید واکسن کرونا را دریافت کنند تا از عوارض جانبی احتمالی در امان باشند:

بیشتر بخوانید: عجیب‌ترین خرافه‌ها در مورد واکسن کرونا؛ از تغییر ژنتیک تا مرگ بعد از واکسیناسیون

اگر سابقه واکنش‌های آلرژیک شدید به هر کدام از محتویات تشکیل‌دهنده واکسن کرونا را دارید.
اگر هم‌اکنون مبتلا به کرونا هستید و یا علائم کرونا را دارید. (البته می‌توانید پس از بهبودی و تأیید پزشک واکسن را دریافت کنید).

اگر قبلا به بیماری کرونا مبتلا شده باشم، آیا باز هم باید واکسینه شوم؟

بله، حتی اگر قبلا دچار بیماری کرونا شده‌اید باید واکسینه شوید. افرادی که به این بیماری دچار می‌شوند احتمالا مقداری ایمنی طبیعی در برابر ویروس تولید کنند، اما هنوز نمی‌دانیم که این ایمنی تا چه زمانی تداوم دارد یا اینکه به چه میزانی محافظت از این بیماری ایجاد می‌کند. واکسن‌ها محافظت قابل اتکای بیشتری ارائه می‌کنند.

اگر کودک شیرخوار دارم می‌توانم واکسینه شوم؟

محققان هم‌اکنون در حال مطالعه واکسیناسیون در مادران با نوزاد شیرخوار هستند، اما تاکنون اطلاعات محدودی به‌دست آمده است. سازمان بهداشت جهانی توصیه می‌کند واکسیناسیون زمانی انجام شود که مادر شیر‌ده بخشی از گروه‌های دارای اولویت باشد برای مثال عضو کادر درمان باشد. تغذیه با شیر مادر می‌تواند بعد از واکسیناسیون ادامه یابد و یکی از بهترین روش‌ها برای حفاظت از کودک در مقابل این بیماری و کمک به آن‌ها برای سالم ماندن است.

در صورت بارداری می‌توانم واکسن کرونا دریافت کنم؟

اگرچه خطر کلی بیماری شدید ناشی از ویروس کرونا پایین است، اما بارداری شما را نسبت به افرادی که باردار نیستند بیشتر در معرض ریسک بیماری شدید قرار می‌دهد.

تحقیقات برای فهم بهتر ایمنی و اثرگذاری واکسیناسیون کرونا در زنان باردار ادامه دارد، اما هیچ دلیل شناخته شده‌ای که مزیت بیشتری نسبت به فواید واکسیناسیون زنان باردار داشته باشد، مشاهده نشده است. به همین دلیل، زنان بارداری که در معرض خطر بالاتر بیماری کرونا هستند (مانند کادر درمان) یا آن‌هایی که سلامتی‌شان دچار مسائلی است که می‌تواند منجر به خطر بیماری شدیدتر شود، می‌توانند در مشورت با پزشک‌شان واکسینه شوند.

آیا ویروس کرونا می‌تواند بر قدرت باروری اثر گذارد؟

خیر، ممکن است ادعا‌های نادرستی در رسانه‌های اجتماعی دیده باشید، اما هیچ شواهدی دال بر اینکه هر نوع واکسنی، شامل واکسن کرونا، می‌تواند بر قدرت باروری در زنان یا مردان تأثیر گذارد مشاهده نشده است. اگر هم‌اکنون سعی دارید که باردار شوید، نیاز نیست که پس از دریافت واکسن کرونا از باروری اجتناب ورزید.

آیا کودک من نیز باید واکسینه شود؟

سیستم ایمنی کودکان از بزرگسالان متفاوت است. این تفاوت می‌تواند بسته به سن آن‌ها بسیار متغیر باشد. هم‌اکنون، توصیه نمی‌شود که از واکسن‌های مورد تأیید سازمان بهداشت جهانی برای گروه سنی پایین‌تر از ۱۶ الی ۱۸ سال (بسته به نوع واکسن مورد اشاره) استفاده شود، حتی اگر آن‌ها در یک گروه با ریسک بالا باشند. کودکان در آزمایش‌های ابتدایی واکسن کرونا حضور نداشتند، بنابراین اکنون اطلاعات درباره ایمنی و یا اثرگذاری واکسن بر کودکان زیر ۱۶ سال ناچیز بوده یا أصلا وجود ندارد. تحقیقات بیشتری مورد نیاز است و ما در حین انجام آزمایشات توصیه‌ها را بروزرسانی می‌کنیم و اطلاعات بیشتری در دسترس خواهد بود.

با این حال، مهم است که اطمینان یابید کودک شما واکسن‌های رایج دوران کودکی را دریافت می‌کند.

چه زمانی واکسن کرونا در کشور من در دسترس خواهد بود؟

توزیع واکسن در گستره جهانی ادامه دارد و دسترسی به واکسن در کشور‌ها متفاوت است. پیشنهاد می‌کنیم آخرین اطلاعات درباره کشورتان را از وزارت بهداشت و درمان دریافت کنید.

یونیسف به نیابت از سازوکار کوواکس، واکسن کرونا را خریداری و به کشور‌های اقصی‌نقاط جهان تحویل می‌دهد تا اطمینان حاصل شود هیچ کشوری بدون واکسن نمی‌ماند. هدف ما این است که تا پایان سال ۲۰۲۱ میلادی ۲ میلیارد دوز واکسن تحویل بدهیم. این دوز‌ها به کشور‌های عضو سازوکار کوواکس بر اساس یک فرمول تخصیص متناسب با جمعیت مجموع آن‌ها ارائه می‌شود.

کوواکس چیست؟

کوواکس (COVAX) بخشی از تلاش‌های جهانی با هدف تسریع توسعه و تولید واکسن کرونا و تضمین دسترسی منصفانه و برابر همه کشور‌ها است. هیچ کشوری از بیماری کرونا در امان نخواهد بود مگر اینکه همه کشور‌ها محافظت شوند.

۱۹۰ کشور و قلمرو در سازوکار کوواکس درگیر هستند که شامل بیش از ۹۰ درصد جمعیت جهانی می‌شود. یونیسف در همکاری با ائتلاف نوآوری‌های آمادگی برای همه‌گیری (CEPI)، ائتلاف واکسن (GAVI)، سازمان جهانی بهداشت و دیگر شرکایش، تلاش‌ها برای خرید و ارائه واکسن کرونا را به نیابت از کوواکس رهبری می‌کند.

من اطلاعات نادرستی را درباره واکسن کرونا در فضای آنلاین مشاهده می‌کنم. چه کاری باید انجام دهم؟

متأسفانه، اطلاعات آنلاین نادرست بسیاری درباره ویروس و واکسن‌های کرونا وجود دارد. اطلاعات نادرست در بحران‌های حوزه سلامت می‌تواند منجر به اشاعه توهم، ترس و انگ‌زنی بشود. این امر همچنین منجر خواهد شد افراد بدون محافظت باقی مانده یا بیشتر در برابر ویروس آسیب‌پذیر باشند. واقعیات و یا توصیه‌های تأیید شده را از منابع مورد اعتماد مثلا مقامات بهداشتی کشور، سازمان ملل، یونیسف یا سازمان جهانی بهداشت دریافت کنید.

اگر در فضای آنلاین مطالبی مشاهده کردید که معتقدید نادرست و گمراه‌کننده است می‌توانید با گزارش آن‌ها به پلت‌فرم رسانه اجتماعی مذکور از اشاعه آن‌ها جلوگیری کنید.

آیا واکسن کرونا می‌تواند بر روی دی‌ان‌ای تأثیر بگذارد؟

خیر، هیچ یک از انواع واکسن کرونا به هیچ وجه بر دی‌ان‌ای تأثیر نگذاشته و کاری با آن ندارند. واکسن پیام‌آور آر‌ان‌ای یا همان ام‌آر‌ان‌ای به سلول‌ها یاد می‌دهد چگونه پروتئینی بسازند که یک واکنش ایمنی در بدن تولید کند. این واکنش آنتی‌بادی‌هایی را تولید می‌کند که از شما در برابر ویروس محافظت می‌کند. ام‌آران‌ای با دی‌ان‌ای فرق دارد و فقط به مدت ۷۲ ساعت داخل سلول باقی مانده و پس از آن نابود می‌شود. با این حال هیچ گاه وارد هسته سلول، جایی که دی‌ان‌ای در آن قرار دارد، نمی‌شود.

آیا واکسن‌های کرونا شامل نوعی محتویات حیوانی هستند؟

خیر، هیچ یکی از واکسن‌های مورد تأیید سازمان جهانی بهداشت دارای محتویات حیوانی نیستند.

چگونه می‌توانم تا زمان واکسینه شدن از خانواده‌ام محافظت کنم؟

واکسن‌های ایمن و اثرگذار دگرگونی بزرگی پدید می‌آورند، اما هنوز مشخص نیست که تا چه میزان می‌توانند از ما در برابر آلودگی و انتقال ویروس محافظت کنند. در حال حاضر، حتی پس از واکسینه شدن باید پیشگیری‌های لازم را به عمل بیاوریم تا از خود و دیگران محافظت کنیم. این اقدامات شامل استفاده از ماسک، فاصله‌گذاری اجتماعی و شستشوی مداوم دست‌ها است.

منبع: یونیسف