در دولت رئیسی اقتصاد آزاد قدرت می‌گیرد یا دولتی؟

اقتصاد۲۴- «انتخاب تیم اقتصادی دولت رییسی، اقتصاد آزاد خواهد بود یا دولتی یا سمت و سوی دیگری غیر از این خواهد داشت؟» این سوالی است که این روز‌ها ذهن محافل اقتصادی را درگیر کرده؛ این در شرایطی است که احتمالا در هفته جاری سید ابراهیم رییسی، از اعضای کابینه خود رونمایی خواهد کرد.

کارشناسان معتقدند در میان سیستم‌های اقتصادی تعریف‌شده در دنیا، یکی از بهترین و ایده‌آل‌ترین سیستم‌ها را می‌توان نظام اقتصاد بازار یا اقتصاد آزاد دانست. نظامی که در آن تمامی تصمیمات اقتصادی توسط فعالان بازار‌های مختلف اتخاذ می‌شود و از تعامل بین افراد و بنگاه‌های اقتصادی در جامعه نحوه تخصیص کالا‌ها و منابع در اقتصاد تعیین می‌شود. در این نظام افراد در مورد نحوه سرمایه‌گذاری و مصرف کالا‌های مختلف تصمیم‌گیری می‌کنند و در واقع این مردم هستند که کلید تمامی فعالیت‌های اقتصادی و موفقیت‌های اقتصادی هستند.

برخی از کارشناسان معتقدند سمت و سوی تیم اقتصادی دولت سیزدهم، اقتصاد دولتی خواهد بود و برخی نیز، عنوان می‌کنند نام‌هایی که شنیده می‌شوند، اقتصاد بازار آزاد را قبول دارند. این در حالی است که صاحب‌نظرانی نیز به قدرت گرفتن شبه‌دولتی‌ها هشدار می‌دهند.

اقتصاد غیرآزاد قدرت می‌گیرد؟

در این خصوص، ابوالفضل روغنی‌گلپایگانی، رییس کمیسیون صنایع اتاق بازرگانی ایران در پاسخ به این پرسش که فکر می‌کنید تفکر اقتصادی دولت آقای رییسی به کدام سمت است؟ اقتصاد دولتی یا آزاد؟ به خبرآنلاین می‌گوید: آنچه که من می‌شنوم، بیشتر تفکر اقتصاد غیرآزاد مطرح می‌شود، یعنی شبه‌دولتی. من اعتقاد دارم که ما تقریبا به سمت اقتصاد شبه‌دولتی داریم حرکت می‌کنیم.

رییس کمیسیون صنایع اتاق بازرگانی ایران توضیح می‌دهد: اولا این‌که ما اقتصاد را خیلی دیگر نمی‌توانیم دولتی کنیم، چون قوانین اجازه این‌که ما بخواهیم دولت را بزرگ کنیم، به ما نمی‌دهد. اما این‌که اقتصاد بازار آزاد را داشته باشیم، من خیلی این تفکر را در تیم آقای رییسی نمی‌بینم.

بیشتر بخوانید: مسئول بعدی حیاط خلوت دولت با چه کسی خواهد بود؟ / سکوت معنی دار تیم رئیسی درباره وزیر احتمالی رفاه

روغنی‌گلپایگانی با اشاره به خطر وجود شبه‌دولتی‌ها در اقتصاد، عنوان می‌کند: ما باید بپذیریم که اقتصاد دولتی در دنیا جواب نداده است. یک‌سری از صنایع و تصمیمات باید در اختیار دولت باشد، مثلا همه دولت‌ها یک ایرلاین دولتی دارند، اما نه به مفهومی که ما در اقتصاد کشور شاهد هستیم. در حال حاضر ۷۰ درصد اقتصاد کشور شبه‌دولتی و تقریبا دولتی است و ۳۰ درصد آزاد است. اما این در دنیا برعکس است. یعنی ۸۵ درصد اقتصاد در اختیار بخش خصوصی و ۱۵ درصد جزو مراکز حساس و امنیتی است که نمی‌شود واگذار کرد.

وی می‌افزاید: در حال حاضر نظارت بخش نفت باید در اختیار دولت باشد، اما تولید و توزیع نفت باید در اختیار بخش خصوصی باشد؛ کاری که دنیا تجربه کرده است. اقتصاد متورم و دیوان‌سالار کشور ما همین الان یک اقتصاد دولتی است و راه برون‌رفت هم این است که فرصت‌ها را در اختیار بخش خصوصی قرار دهیم و دولت نظارت داشته باشد.

رییس کمیسیون صنایع اتاق بازرگانی ایران در پاسخ به این پرسش که کدام تفکر اقتصادی مطلوب شرایط کنونی اقتصاد کشور است؟ عنوان می‌کند: اقتصاد آزاد و شفاف بهترین گزینه است. قوانین جاری کشور نیز این موضوع را تاکید می‌کند.

آب از سرمان گذشته است

مجیدرضا حریری، رییس اتاق بازرگانی ایران و چین نیز در گفتگو با خبرگزاری خبرآنلاین می‌گوید: ما آب از سرمان گذشته که به این فکر کنیم به سمت اقتصاد آزاد می‌رویم یا دولتی.

وی می‌افزاید: در دولت آقای روحانی همه فکر می‌کردند سیاست‌ها به سمت اقتصاد بازار می‌رود، اما در عمل مداخله دولت کمتر از دولت‌هایی نبود که به نهادگرایی اعتقاد داشتند. پس با این عینک نباید نگاه کنیم.

رییس اتاق بازرگانی ایران و چین تصریح می‌کند: مهم نیست که مشرب اقتصادی‌شان بازار است یا نهاد، مهم این است که رفتارشان منجر به کاهش تورم و ایجاد رفاه برای مردم شود.

حریری عنوان می‌کند: اهمیت ندارد چه کسی و با چه طرز فکری تصمیم می‌گیرد. هر طرز فکری که روی کار می‌آید، از نظر سیاسی ناچار است که هر کاری می‌کند، نتیجه‌اش کاهش تورم باشد.

اقتصادی دستوری تشدید می‌شود؟

در این میان، حسین سلاح‌ورزی، نایب‌رئیس اتاق بازرگانی ایران با اشاره به این‌که افراد مطرح برای کابینه اقتصادی دولت سیزدهم به اقتصاد دستوری و برنامه‌ریزی‌شده اعتقاد تام دارند، می‌گوید: افراد مطرح برای کابینه اقتصادی دولت آقای رئیسی جهت‌گیری‌های ضد بین‌المللی و ضد اقتصاد جهانی دارند.

او می‌افزاید: معتقدم این پرسش که دولت آقای رئیسی گرایش به کدام تفکر یا مکتب اقتصادی دارد را کسی نتواند به‌صورت مشخص پاسخ دهد. حتی شخص رییس‌جمهور دولت سیزدهم هم به نظر نمی‌تواند جوابی برای این سؤال داشته باشد.

سلاح‌ورزی تصریح می‌کند: واقعیت این است که ما در بحث حکمرانی اقتصادی این‌قدر درگیر بدیهیات و موضوعات اولیه هستیم که اصلاً پاسخ به این سؤال خیلی درجه اهمیت بالایی ندارد.

وی عنوان می‌کند: اساسا در حال حاضر میان مدیران اقتصادی مطرح کشور و نه حتی در میان کابینه اقتصادی مطرح آقای رئیسی جراحان حاذقی را نداریم که بیاید و بر سر این‌که نیم میلی‌متر کمتر یا بیشتر بافت ناسالم اقتصاد ایران را ببرند باهم بحث‌وجدل کنند. شرایط اقتصاد ایران به‌گونه‌ای است که انگار یک پرستار بیمار دیابتی تابه‌حال روزی پنج وعده به بیمار خود نان خامه‌ای می‌داده‌اند. وی پیش بینی کرد اقتصاد ایران بسته‌تر از گذشته شود.