جنجال ساخت حساب‌های کاربری جعلی در روبیکا

اقتصاد۲۴-در روز‌های اخیر برخی بازیکنان پرسپولیس از وجود اکانتی با تیک آبی به نامشان در اپلیکیشن روبیکا خبر داده اند. این درحالی است که این اشخاص از ساخته شدن چنین حساب‌هایی اظهار بی اطلاعی می‌کنند. گفته می‌شود محتوای درج شده در این اکانت‌ها با عکس‌هایی مشابه آنچه اشخاص در صفحه اینستاگرام خود به اشتراک گذاشته اند پر شده است. فارغ از بی اطلاعی برخی از این سلبریتی‌ها از ساخته شدن چنین اکانتی، این موضوع خصوصا به دلیل آن حساسیت‌های بسیاری را برانگیخته است که بسیاری از سیاستگذاران مدعی وجود پلتفرم‌های داخلی مشابهی برای بسیاری از شبکه‌های اجتماعی از جمله اینستاگرام، واتس اپ و تلگرام هستند و بر مسدودسازی حداکثری این پلتفرم‌های خارجی و جایگزینی آن‌ها با نمونه‌های داخلی پافشاری می‌کنند.

این درحالی است که چندی پیش، در گزارش جامعی که توسط یکی از پلتفرم‌های تحلیل داده‌های شبکه‌های اجتماعی منتشر شد، تعداد کاربران اپلیکیشن ایرانی روبیکا حدود ۲۶ میلیون کاربر اعلام شد. این اپلیکیشن علیرغم تمامی حمایت‌هایی که در رسانه ملی از آن صورت میگیرد، پس از پلتفرم‌هایی مانند واتسپ، تلگرام و اینستاگرام، در رده چهارم پرمخاطب‌ترین اپپلیکیشن‌های شبکه اجتماعی در ایران قرار دارد. واتسپ با داشتن بیش از ۵۰ میلیون کاربر فعال، پرمخاطب‌ترین پیامرسان در ایران است.

آغاز حواشی ساخت اکانت‌های روبینو

روز گذشته، حسین کنعان زادگان، بازیکن تیم فوتبال پرسپولیس در اینستاگرام خود از ساخته شدن حسابی جعلی به نامش در اپلیکیشن روبیکا خبر داد و اظهار کرد درحال پیگیری این موضوع از طریق پلیس فتاست. پس از انتشار این موضوع، ورزشکاران دیگری نیز موضوع مشابهی را مطرح کردند و ادعا کردند هیچ اطلاعی از ساخته شدن این صفحات کاربری ندارند.

میلاد نوری، از فعالان حوزه تکنولوژی با اشاره به تاکید‌های اخیر نمایندگان مدافع طرح صیانت مبنی بر امکان پیگیری تخلفات شبکه‌های اجتماعی پس از ملزم کردن شرکت‌ها خارجی به بازگشایی یک دفتر رسمی در کشور می‌گوید: نمایندگانی که مدعی احقاق حق کاربران و مقابله با تحلفات در شبکه‌های اجتماعی را دارند، بهتر است حسن نیت خود را از رسیدگی به همین تخلف اخیری که در روبیکا رخ داده است ثابت کنند. چطور پلتفرمی که تماما در داخل کشور میزبانی می‌شود می‌تواند به همین راحتی از شهرت افراد، نام و عکس‌های آن‌ها سواستفاده کرده و حقوق معنوی آن‌ها را زیرسوال ببرد.

با اوج گرفتن حواشی پیرامون این موضوع، صفحه رسمی روبیکا در توییتر به جنجال‌ها واکنش نشان داد و در پستی اظهار کرد که صفحات ایجاد شده به نام بازیکنان در در ماه سال ۹۸ و در حاشیه برگزاری دربی ۹۴ ساخته شده است. در این پست اظهار شد که این کار با هماهنگی کامل باشگاه و بازیکنان و در چارچوب کمپین مربوطه صورت گرفته است. این شرکت در ادامه با انتشار مصاحبه‌هایی با چند بازیکن این باشگاه ها، بر اطلاع داشتن آن‌ها از راه اندازی چنین حساب‌هایی تاکید کرد. این شرکت در پایان بیان اینکه امکان حذف این صفحات وجود دارد گفت: چنانچه بازیکنان به صفحات منتسب به آن‌ها دسترسی ندارند و یا مایلند این صفحات حذف شوند می‌توانند با پشتیبانی روبیکا تماس بگیرند.

ساخت اکانت‌های جعلی برای دیگر کاربران

اما حواشی این اپلیکیشن ایرانی به همینجا ختم نشد و به نظر می‌رسد ساخت صفحات کاربری این چنین محدود به بازیکنان تیم‌های فوتبال پایتخت نیست. گفته می‌شود صفحات مشابهی برای برخی حساب‌های کاربری پرمخاطب مانند ورزشکاران دیگر، اینفلوئنسر‌های تکنولوژی و … نیز ساخته شده است. هومن قربان زاده از فعالان حوزه دیجیتال مارکتینگ در پستی توییتری اظهار داشت حتی بدون اجازه وی نیز صفحه‌ای به نامش در اپلیکیشن روبیکا ساخته شده و محتوا‌های اینستاگرامی وی عینا در این پلتفرم کپی شده است.

کاربرانی با متهم کردن این اقدام روبیکا، آن را خلاف قانون و اخلاق خواندند. آن‌ها در پیام‌های خود بر این امر تاکید کردند که ایجاد حساب کاربری با نام دیگران و انتشار محتوای تولید شده آن‌ها از شبکه‌های دیگر و بازنشر آن پروفایلی جعلی، در بسیاری کشور‌های دنیا می‌تواند منجر به اقدام قانونی علیه مجرم شده شود. زیرا چنین اقدامی هم جعل هویت است و هم نقض کپی رایت. کاربران بسیاری پاسخ روبیکا به ادعای مطرح شده را ناکافی دانستند و گفتند اصلا چرا باید حسابی بدون اجازه ایجاد شود که فرد با تماس با پشتیبانی برای حذف آن اقدام کند؟!
با مشخص شدن وسعت دامنه اکانت های جعلی ساخته شده، بسیاری از فعالان فضای مجازی عضویت در پلتفرم روبیکا را رد کردند و از کاربران خواستند برای اطمینان از ساخته نشدن اکانتی جعلی با نام آنها حتما URL این پلتفرم را با نام کاربری خود در یک مرورگر چک کنند. به این صورت: www.rubika.ir/username

پاسخ ناکافی روبیکا به اعتراضات کاربران

پاسخ های جسته گریخته ای که از سوی اکانت رسمی روبیکا برای کاربران شاکی از این موضوع ارسال شده حاکی از آن است این شبکه اجتماعی به راهنمایی کاربران به تماس با پشتیبانی برای حذف این حساب ها بسنده کرده است. کاربران بسیاری پاسخ روبیکا به ادعای مطرح شده را ناکافی دانستند و گفتند اصلا چرا باید حسابی بدون اجازه ایجاد شود که فرد با تماس با پشتیبانی برای حذف آن اقدام کند؟!

در بعضی از پاسخ های روبیکا به کاربران ناراضی نیز، به پابلیک بودن صفحات اینستاگرامی متناظر این اکانتها اشاره شده است. مسئولان روبیکا مدعی هستند با توجه به پابلیک بودن صفحات، این اقدام ممکن است توسط هر کسی صورت گرفته باشد.

با اینحال میلاد نوری، اینفلوئنسر حوزه تکنولوژی در نقد این توضیح روبیکا می گوید: در همین چند ساعتی که از انتشار خبر این موضوع می گذرد، بیش از 100 پیام با مضمون مشابه از کاربران ناراضی دریافت کرده ام. اقدامی در این سطح کمی عجیب به نظر می رسد و بعید است توسط یک شخص انجام شده باشد. وی در ادامه با تاکید بر اینکه در زمان ساخت اکانت نیاز به وارد کردن یک شماره موبایل است تصریح کرده: بهتر است این پلتفرم شماره موبایل هایی که از طریق آنها این صفحات ساخته شده برای کاربران بفرستند تا امکان پیگیری وجود داشته باشد.

ذره بین؛ کپی کاری یا بومی سازی؟

این حواشی در حالی تشدید شده که در روز‌های اخیر احتمال تصویب طرح حمایت از کاربران فضای مجازی که به طرح صیانت معروف است قوت گرفته است. از سوی دیگر مشاهده می‌شود که برخی اپراتورها، همزمان با قوت گرفتن احتمال مسدود شدن پلتفرم‌های خارجی مانند گوگل، اقدام به مانور دادن تبلیغاتی بر سرویس‌های داخلی مشابه داخلی کرده اند. مدتی است همراه اول تبلیغات گسترده‌ای را برای استفاده از موتور جستجوی بومی خود موسوم به ذره بین آغز کرده است. درحالی که بررسی‌های فنی نشان می‌دهد این موتور جستجو صرفا پوسته‌ای از موتورجستجوی گوگل است که از طریق خرید یک API از این شرکت پیاده سازی شده است. تمامی نتایج نمایش داده شده برای کلیدواژه‌های مختلف در موتور جستجوی ذره بین عینا مشابه نتایج گوگل است. با این تفاوت که امکان پیگیری داده‌های کاربران به راحتی برای نهاد‌های داخلی میسر است. ایجاد رانت‌های عظیم برای برخی شرکت‌های داخلی از دیگر انتقادات جدی به طرح صیانت است.

آی تی ایران