دلواپسی تاریخی برای آثار تاریخی افغانستان

اقتصاد ۲۴-نشریه نشنال جئوگرافی گزارش داد همزمان با بازگشت دوباره طالبان به عرصه قدرت سیاسی در افغانستان، موزه‌ها و نهاد‌های هنری از احتمال به خطر افتادن گنجینه غنی آثار باستانی این کشور، به شدت نگران هستند.

طالبان در سال ۲۰۰۱ میلادی مجسمه‌های بودا در بامیان را به علت آنچه «نشانه شرک و بت‌پرستی» می‌خواند، تخریب کرد.

تلاش سراسیمه متولیان حفاظت از آثار باستانی افغانستان برای حفظ این گنجینه ملی با توجه به پیشروی برق‌آسای طالبان دیرهنگام آغاز شد. نور آقانور، رئیس موسسه باستان‌شناسی کابل، مانند دیگران از سرعت فتوحات طالبان شگفت‌زده شده است.

حدود ۸۰۰هزار شی باستانی در موزه ملی افغانستان نگهداری می‌شود. محمد فهیم رحیمی، مدیر این موزه می‌گوید هم برای کارکنان و هم برای آثار تاریخی موزه جدا نگران هستیم. در حال حاضر برنامه‌ای برای خارج کردن اشیاء از موزه نداریم. مساله اینجا است که چگونه می‌توانیم جای امنی پیدا کنیم. واقعیت این است که هیچ راهی برای خروج و کارکنان و اشیاء از کشور نداریم.»

علاوه بر موزه ملی، موزه‌ها در هرات، قندهار، غزنی و بلخ همچنین سایت باستان‌شناسی مس‌عینک، یکی از غنی‌ترین مراکز تاریخی بودائیان در آسیای مرکزی هم در خطر هستند. سایت مس‌عینک در نزدیکی کابل مجموعه پرشماری از بنا‌های بودایی، مجسمه‌ها و بیش از ۱۰هزار اثر فرهنگی را در خود جای داده است.

نمایندگی باستان‌شناسی فرانسه برنامه‌ای را برای انتقال بسیاری از آثار تاریخی به پاریس برای برگزاری یک نمایشگاه دارد. فیلیپ مارکی، مدیر این گروه هم نسبت به ناتوانی نجات آثار و کارکنان مشغول در سایت‌های باستان‌شناسی ابراز نگرانی می‌کند.

طالبان در دوره فتوحات اخیر تاکنون صدمه‌ای به آثار باستانی نزده‌اند. در ماه فوریه، رهبران این گروه اسلام‌گرا به اعضای خود دستور عدم تخریب و حتی حفاظت از آثار تاریخی و سایت‌های باستان‌شناسی را دادند و خرید و فروش عتیقه را برای آنان ممنوع کردند.

نشنال جئوگرافی می‌گوید به کارکنان رده پایین موزه ملی و موسسه باستان‌شناسی افغانستان وعده داده شده که جایگاهشان محفوظ خواهد ماند.

نخستین نشست خبری ذبیح‌الله مجاهد، سخنگوی طالبان با وعده مدارا و انعطاف در برابر تمام شهروندان، البته ضمن رعایت دستورات شرع انور اسلام همراه بود. باید دید که آیا اسلام و شریعت طالبانِ تازه به قدرت رسیده، ۲۰ سال پس از تخریب مجسمه‌های بودا، اجازه ادامه وجود به آثار باستانی را خواهد داد یا دفینه‌ها و زیرخاکی‌ها و بنا‌های گذشتگان بار دیگر نشان شرک و بت پرستی به شمار خواهد رفت.

یورونیوز