حفظ بازار‌های صادراتی بنزین ایران با توسعه صنعت سی. ان. جی

اقتصاد۲۴ - سال ۱۳۵۴ اولین بار از گاز طبیعی به عنوان سوخت خودرو در ایران استفاده شده است. در آن زمان البته خودرو‌های گازسوز بسیار اندک بود و حدود هزار دستگاه خودرو از سی. ان. جی به جای بنزین استفاده می‌کردند.

با این حال حدود ۳۰ سال زمان نیاز بود تا گاز طبیعی به صورت جدی وارد سبد سوخت کشور شود و سهم بالایی را به خود اختصاص دهد.

اوایل دهه ۸۰ شمسی ایران تلاش کرد تا با توجه به جهش تولید خودرو در کشور و افزایش سرانه خودرو، مصرف بنزین را متعادل کند. در این میان، استفاده از سوخت‌های جایگزین مطرح شد. در ابتدا البته گاز مایع در سبد سوخت خودرو‌ها وارد و حتی در برخی از نقاط، جایگاه‌های توزیع سوخت مایع احداث شد.

با گذشت زمان، اما مشخص شد که استفاده از سوخت مایع در سبد سوخت خودرو‌ها نه تنها بسیار خطرناک است بلکه از نظر اقتصادی نیز توجیه ندارد و قیمت آن با بنزین نمی‌تواند رقابت کند.

در مقابل توسعه گازرسانی در کشور و رسیدن خطوط گاز به دورترین شهر‌ها و روستا‌ها این فرصت را ایجاد کرد تا گاز طبیعی دوباره به عنوان سوخت جایگزین بنزین در دستور کار باشد.

مطالعات اولیه نشان می‌داد ایران نیازمند ۲ هزار و ۵۰۰ جایگاه سی. ان. جی است تا ۸.۵ میلیون خودرو به جای بنزین از گاز طبیعی استفاده کنند.

با این حال روند افزایشی مصرف بنزین در کشور ادامه داشت تا آنجا که اواخر دهه ۸۰ این سوخت سهمیه‌بندی شد. سهمیه‌بندی بنزین و اختلاف قیمت آن با سی. ان. جی موتور محرکی برای افزایش اقبال عمومی به گاز طبیعی به عنوان سوخت خودرو بود.

این اقبال باعث شد تا توسعه جایگاه‌‎های سی. ان. جی در کشور شتاب بگیرد و اکنون ۲ هزار و ۴۹۳ جایگاه سی. ان. جی در کشور احداث شده باشد.

در واقع ایران در این مدت توانسته هدف اول یعنی احداث ۲ هزار و ۵۰۰ جایگاه را محقق کند، اما در مصرف سی. ان. جی همچنان حدود ۶۰ درصد از ظرفیت خالی است.

این میزان اگرچه در سال‌های گذشته نوسان داشته و حتی در سال‌هایی به زیر ۲۰ میلیون متر مکعب در روز رسید، اما با سهمیه‌بندی دوباره بنزین در سال ۹۸، اقبال به مصرف سی. ان. جی بیشتر شد.

علاوه بر سهمیه‌بندی بنزین، مصوبه شورای اقتصاد برای تبدیل رایگان یک میلیون و ۴۶۰ هزار خودروی عمومی نیز به کمک رشد مصرف آمد و اکنون مصرف سی. ان. جی حدود ۲۳ میلیون متر مکعب برآورد می‌شود؛ بنابراین حداقل می‌توان مصرف سی. ان. جی را با توجه به ظرفیت‌های نصب شده به ۴۰ میلیون متر مکعب در روز رساند.

این موضوع علاوه بر آنکه در مدیریت مصرف انرژی تاثیر مهمی دارد، مصرف بنزین را نیز کاهش داده و می‌تواند به حفظ بازا‌های صادراتی ایران کمک کند.

بیشتربخوانید:امسال چقدر بنزین صادر کردیم؟

اکنون مصرف بنزین در کشور در مقایسه با سال گذشته افزایش پیدا کرده و حتی در روز‌هایی به بالای ۱۰۰ میلیون لیتر در روز رسید. ادامه این روند ایران را در سال‌های آینده از دایره صادرکنندگان بنزین خارج کرده و به تدریج واردات بنزین دوباره از سر گرفته خواهد شد.

این در حالی است که حدود ۲۰ میلیون لیتر از مصرف فعلی بنزین می‌تواند با سی. ان. جی جایگزین شود که معادل نیمی از تولید پالایشگاه ستاره خلیج فارس خواهد بود.

در واقع با توسعه صنعت سی. ان. جی بدون آنکه هزینه‌های کلان برای پالایشگاه‌سازی انجام شود، می‌توان ظرفیت ۲۰ میلیون لیتری تولید بنزین را آزاد کرد که صادرات آن زمینه را برای کنشگری ایران در منطقه و ارزآوری به همراه داشته باشد.

همچنین قابلیت ایران برای واکنش به نوسانات تولید و قیمت سوخت را افزایش می‌دهد و مدیریت سبد انرژی را آسان‌تر خواهد کرد.

در واقع با افزایش سهم سی. ان. جی در سبد سوخت خودروها، ایران علاوه بر آنکه می‌تواند سهم خود را در بازار‌های صادراتی حفظ کند، همچنین از صد‌ها میلیارد دلار سرمایه‌گذاری در توسعه شبکه گاز استفاده کرده و با استفاده از سوخت پاک، به حفظ محیط‌زیست نیز کمک می‌کند.

همچنین با توسعه سی. ان. جی از هزینه ۱۵ میلیارد دلاری برای ساخت پالایشگاه به منظور تولید ۲۰ میلیون لیتر بنزین جلوگیری شده و به جای آن یک میلیارد دلار برای دوگانه‌سوز کردن خودرو‌ها سرمایه‌گذاری خواهد شد که صرفه‌جویی ۱۴ میلیارد دلاری برای کشور به همراه دارد.

از سوی دیگر، در حالی که هر متر مکعب سی. ان. جی در جایگاه‌ها به قیمتی کمتر از ۵۰۰ تومان به فروش می‌رسد که قیمت هر لیتر بنزین یارانه‌ای یک‌هزار و ۵۰۰ تومان و بنزین آزاد نیز سه هزار تومان است. از همین رو استفاده از سی. ان. جی بین ۶۰ تا ۸۰ درصد کاهش هزینه‌ها را در سبد سوخت خودرو‌ها به دنبال خواهد داشت.