تئاتر در خواب زدگی کرونایی و نفس تنگی ادامه‌دار سینماها/ فروش فیلم‌ها در نیمه اول سال ۱۴۰۰، یک دهم فروش سال ۱۳۹۸ است

اقتصاد ۲۴-  شاید روزگاری کمتر کسی تصور می‌کرد سینمای ایران دو سال را در خاموشی‌های موقت طولانی بگذراند و نتواند خود را از این وضعیت نجات دهد. از همان روز‌های نخست بخشی از سینماگران و سینمادارن، جدل‌های جدی درباره وضعیت سینمای ایران داشتند و حتی در اسفند سال ۱۳۹۸ و در اولین روز‌های پذیرش رسمی ورود کرونا به ایران نیز حاضر به پذیرش تعطیلی نبودند.

تعطیلی گزینه ناگزیز

هر چند که بعدتر، اما مساله چنان حاد شد که ناچار شدند بپذیرند راهی جز تعطیلی نیست و حتی زمانی که دوباره سینما‌ها باز شدند، در میان تعطیلی‌های موقت جامعه ترس خورده از انتشار ویروس کرونا حاضر نبود دیگر به محیط بسته سالن‌ها اعتماد کند. در این میان بخش خصوصی و نیمه خصوصی سینما و تئاتر کشور بیشتر از همیشه آسیب دید و حالا نیز با توجه به گستردگی و طولانی شدن دوره پیک پنجم شیوع ویروس کرونا هیچ دورنمای روشنی پیش روی آنان وجود ندارد. از طرف دیگر فیلم دیدن در خانه که از نوروز ۱۳۹۹ آغاز شد و اکران آنلاین که در مواردی به خاطر گستردگی تکثیر اینترنتی فوری، شکست کامل برای تهیه کنندگان بود در کنار صرف هزینه برای خرید اشتراک پلتفرم‌های نماوا و فیلیمو برای دنبال کردن فیلم‌ها و سریال‌های روز، اثراتی از کرونا شد که آرام آرام برای عمده مردم ترک عادت سینما رفتن را به صورت ناگزیر از خود به جای گذاشت.

آخرین وضعیت اکران در سینمای ایران

در تیرماه امسال و، اما پس از فراز و نشیب بسیار بالاخره سینما‌ها برای بار چندم در دوران شیوع ویروس کرونا باز شدند تا شاید نور امیدی هر چند اندک برایشان باشد. در همین زمان فیلم‌های «دینامیت» از مسعود اطیابی، «خورشید» از مجید مجیدی، «هفته‌ای یک‌بار آدم باش» به کارگردانی شهرام شاه‌حسینی، «تک‌خال» به کارگردانی مجید مافی، «خون شد» به کارگردانی مسعود کیمیایی، «لاله» به کارگردانی اسدالله نیک‌نژاد برای اکران روانه پرده سینما‌ها شد و در این میان دو فیلم خورشید و خون شد، به دلیل آن که همزمان اکران اینترنتی را نیز تجربه می‌کردند به سرعت سر از اینترنت و شبکه‌های ماهواره‌ای درآوردند.
در عین حال فیلم سینمایی «مورچه‌خور» به کارگردانی شاهد احمدلو و تهیه‌کنندگی کیان بابائیان از ۲۳ تیرماه به سینما‌ها آمد و فیلم سینمایی «قصه عشق پدرم» به کارگردانی محمدرضا ورزی و تهیه‌کنندگی محمدرضا شریفی‌نیا از ۳۰ تیرماه به ترکیب اکران اضافه شد. علاوه بر این دو فیلم نیز، فیلم سینمایی «پوست» ساخته برادران ارک و به تهیه‌کنندگی محمدرضا مصباح نیز که در جشنواره فیلم فجر سال ۱۳۹۸ توجه منتقدان را به خود جلب کرده بود از ابتدای ماه محرم به روی پرده رفت.

فروش فیلم‌ها چقدر بوده است؟

البته که در نهایت نیز با اکران فیلم کمدی «دینامیت» گیشه‌های سینما پس از مدت‌ها رکود تا اندازه‌ای رونق گرفتند و به روز‌های آینده امیدوار شدند. هرچند تداوم این امیدواری به اضافه شدن فیلم‌های جدید و اعتماد تماشاگران به حضور در سالن‌ها بستگی دارد.
«دینامیت» تا پایان تیر ماه در ۲۸۳ سالن به نمایش در آمد و توانست با جذب ۱۶۷ هزار مخاطب، سه میلیارد و ۶۹۰ میلیون تومان فروش را تجربه کند. به این ترتیب این فیلم در مدتی کوتاه به پرفروش‌ترین فیلم در حال اکران سینمای ایران بدل شد.
«خورشید» نیز که از بیست و هفتم اسفند ۱۳۹۹ روی پرده رفته است، با ۶۲ هزار مخاطب و یک میلیارد و۴۴۵ میلیون تومان فروش دومین فیلم پرفروش در میان آثار روی پرده تا آخر تیرماه است.
«هفته‌ای یک بار آدم باش» نیز در حال حاضر در ۲۶۱ سالن به نمایش درآمده و با بیش از ۶۲ هزار مخاطب و فروشی معادل یک میلیارد و ۳۳۰ میلیون تومان دومین فیلم جدول اکران است.

بیشتر بخوانید: بلوای وزیر ارشاد پیشنهادی پیش از رسیدن به ایستگاه بهارستان/ محمدمهدی اسماعیلی چطور به جنجالی‌ترین گزینه وزارت تبدیل شد؟

کمدی «تک‌خال» با بازیگرانی همچون پوریا پورسرخ، سحر قریشی، شبنم قلی‌خانی، یوسف تیموری و امیر کربلایی‌زاده در ۲۲۷ سالن روی پرده رفته و تاکنون توانسته ۹۴۱ میلیون تومان فروش کند.
«خون شد» نیز از خرداد سال جاری اکران شد و با در اختیار داشتن ۱۶۵ سالن و ۸ هزار و سیصد مخاطب، ۱۸۸ میلیون تومان فروش را تجربه کرده است.
«لاله» نیز با همه امید‌های بسیاری که به آن بسته شده بود ودر حالی که روزگاری پیش از این گفته بودند از فیلم‌های گران سینما است نیز با گذشت دو ماه از آغاز اکران تنها توانسته ۴ هزار و ۵۰۰ مخاطب را به سالن‌ها آورده و ۹۰میلیون تومان فروش را تا آخر تیر ماه تجربه کند.

البته که همین ارقام فروش نیز در مقایسه با فروش سینمای ایران در سال‌های اخیر و به ویژه سال ۹۷ و ۹۸ نشان از وضعیت به شدت بحرانی سینماداران دارد. وضعیتی که اگر هر چه سریعتر منجر به کمک فوری از سوی دولت نشود می‌تواند حتی وضعیت را از این نیز برای صنف سینمایی‌های کشور سخت‌تر کند.

تئاتر و وضعیتی به مراتب اسفبارتر

این شرایط و میزان فروش نیز البته در حالی بود که در همین زمان نیز اغلب سالن‌های تئاتر در سطح تهران به دلیل شیوع گسترده گونه دلتای ویروس کرونا تعطیل شده‌اند و سالن‌های سینما نیز هر لحظه در معرض تعطیلی دوباره قرار دارند. نباید از یاد برد که تئاتر به حضور تماشاگر و اجرای نفس به نفس بازیگر و تماشاگرش بند است و فشار و گستردگی ویروس کرونا در این دو سال بیش از همه نفس ضعیف تئاتر و نمایش در ایران را بند آورده است و معیشت اهالی تئاتر اکنون به کم رمق‌ترین حالت خود رسیده است.

کافی است برای درک آن چه بر سر تئاتر در سال‌های اخیر آمده است این جملات را بار دیگر بخوانیم؛
«حجم خسارات وارد شده به عرصه فرهنگ و هنر، حتی از عهده وزارت ارشاد خارج است»، «طی پنج سال رقم ۱۱ میلیارد و ۴۰۰ میلیون تومان، طلب معوقه هنرمندان از اداره‌کل هنر‌های نمایشی را پرداخت کردیم»، «بودجه تئاتر کل کشور، ۸۴ میلیارد تومان است، اما پولی که به اداره کل هنر‌های نمایشی اختصاص پیدا می‌کند، فقط بین ۱۸میلیارد تا ۲۴ میلیارد تومان است»!

بیشتر بخوانید: جدیدترین اظهارات وزیر ارشاد دولت رئیسی

این سخنان مهم‌ترین اظهارات مدیر کل هنر‌های نمایشی درباره وضعیت تئاتر کشور طی یک سال اخیر است. در این میان می‌توان گفت یکی از بخش‌هایی که بیشترین آسیب را از دوران تعطیلی اجباری کشید، تماشاخانه‌های خصوصی بودند؛ سالن‌هایی با اجاره‌های قابل توجه که در غیاب درآمدزایی از نمایش، به مالکان زمین بدهکار شده و خواستار کمک فوری اداره کل هنر‌های نمایشی به عنوان نماینده دولت در حوزه تئاتر شده بودند.

بحران معیشت اهالی تئاتر و هم چنین بحران تماشاخانه‌های خصوصی که به نظر می‌رسد در بهترین حالت حداقل تا نوروز سال ۱۴۰۱ و تا واکسینه شدن حداقل ۷۰ درصد جامعه ادامه خواهد یافت، اما حتی پس از این زمان نیز می‌تواند باعث آسیب‌های جدی شود. به خصوص این که بسیاری از تماشاخانه‌های خصوصی با توجه به اجاره بهای زمین و مشکلات دیگر، ممکن است حتی تا پایان دوران واکسیناسیون نیز دوام نیاورند.