تاریخ انتشار: ۱۰:۳۱ - ۲۹ شهريور ۱۴۰۰
ارزیابی اتاق ایران از اهداف دیپلماسی اقتصادی تهران و پکن

حرکت اقتصاد ایران پشت دیوار چین

ایران و چین، دوست‌های قدیمی یا شرکای تجاری؟ رابطه راهبردی یا مصلحت‌های سیاسی؟ کدام گزینه باعث می‌شود تا چشم‌انداز آینده روابط تهران – پکن شفاف‌تر شود و در پس توافق همکاری ۲۵ ساله بین ۲ کشور چه عایدی نصیب ایران خواهد شد؟

تجارت ایران


اقتصاد ۲۴ -  اتاق ایران به تازگی به ارزیابی چشم‌انداز آینده اقتصاد ایران و حرکت پشت دیوار چین پرداخته و فرصت‌ها و تهدید‌های احتمالی را رصد کرده است.

در گزارش اتاق ایران، یکی از مولفه‌های شکل‌دهنده و تقویت‌کننده قدرت ایران در دیپلماسی اقتصادی چین، انرژی فرض شده است. به‌ویژه اینکه ایران همواره ۱۳ درصد از نفت خام مورد‌نیاز چین را تا قبل از تحریم‌ها تامین می‌کرد، اما اکنون میزان صادرات طلای سیاه ایران به این کشور به‌شدت کاهش یافته است.

قرار گرفتن مسیر صادرات نفت ایران در یک تنگنای تحریمی البته باعث برتری و دست بالای چینی‌ها هم شده، زیرا آن‌ها می‌دانند فعلا تنها پالایشگاه‌های چینی نفت ایران را می‌خرند. پس چالش اصلی برقراری موازنه قدرت بین یکی از داراترین کشور‌های دنیا از حیث ذخایر انرژی فسیلی و یکی از پرمصرف‌ترین کشور‌های دنیاست.

البته چین در یک‌دهه گذشته استراتژی امنیت انرژی خود را تغییر داده تا بتواند در پای میز مذاکره با نفت‌فروشان دست بازتری داشته باشد.

روسیه و عراق، به جای ایران

مرکز پژوهش‌های اتاق ایران می‌گوید: تحولات در زمینه تجارت انرژی بین ایران و چین به نفع کشورمان نبوده و نتیجه افزایش تحریم‌ها از یک سو و تغییر استراتژی انرژی چین از سوی دیگر باعث شده تا ایران جایگاه یکی از ۳ کشور اصلی تامین‌کننده نفت مورد‌احتیاج چین را از دست بدهد و به فروشنده فرعی تبدیل شده و جای خود را به روسیه و عراق بدهد. بر اساس روایت‌های مختلف، صادرات نفت ایران به چین در ماه‌های گذشته بین ۱۰۰ تا ۵۰۰ هزار بشکه نوسان داشته و صادرات رسمی صورت نمی‌گیرد و آنچه صادر می‌شود هم غیررسمی است.

نویسندگان این پژوهش نسبت به خطر تداوم تحریم‌ها و ممنوعیت صادرات نفت ایران هشدار داده و می‌گویند: در دیپلماسی اقتصادی بین تهران و پکن این روند به نفع ما تمام نخواهد شد به‌ویژه اینکه نه‌تن‌ها چینی‌ها نفت کمتری از ایران می‌خرند بلکه سرمایه‌گذاری خود در طرح‌های نفت و گاز ایران را هم متوقف کرده‌اند. تا جایی که پس از خروج توتال فرانسه از کنسرسیوم توسعه فاز ۱۱ پارس‌جنوبی، شرکت سی‌ان‌پی‌سی چین هم کناره‌گیری خود را اعلام کرد.

این در حالی است که چین در صنعت نفت عراق یک قرارداد سرمایه‌گذاری ۲۰ میلیارد دلاری دارد و با روسیه هم قراردادی به ارزش ۴۰۰ میلیارد دلار در حوزه صادرات گاز امضا و اجرا کرده و جمع سرمایه‌گذاری چینی‌ها در کشور‌های حاشیه خلیج‌فارس هم ۳۰ میلیارد دلار برآورد شده است.

آینده تجارت و سرمایه‌گذاری

غرب آسیا در اولویت چهارم تجارت خارجی چین قرار دارد و بالاترین سطح روابط تجاری چین به کشور‌های عضو شورای همکاری خلیج‌فارس اختصاص دارد و روابط این کشور با قزاقستان، پاکستان و ترکیه هم پرشتاب شده است.

این گزارش می‌گوید: ایران هرچند در کانون دیپلماسی چین قرار دارد، اما در یک‌دهه گذشته شرایط به‌گونه‌ای پیش رفته که موقعیت ایران در این حوزه تقویت نشده و حتی تضعیف هم شده است، تا جایی که حجم مبادلات تجاری بین ایران و چین فقط ۲۸ صدم درصد از کل تجارت چین را شامل می‌شود، درحالی‌که قزاقستان به هاب‌لجستیک و انرژی در دیپلماسی اقتصادی چین در آسیای‌میانه و امارات هم به هاب‌لجستیک چین در خاورمیانه بدل شده است.

در مسیر جاده ابریشم

ایده و استراتژی چین اکنون بر ایده بلندپروازانه «یک کمربند یک جاده» قرار گرفته و هنوز مشخص نیست ایران در این زمینه چه جایگاهی برای خود تعریف کرده و آیا می‌تواند در نهایت با چین به توافق برسد؟ از ابتدا قرار بود ایران به‌عنوان تنها کریدور این جاده خاکی، قلب راه ابریشم باشد، اما بعدا چین ۴ کریدور را برای خود تعریف کرد که یکی از آن‌ها یعنی کریدور چین - آسیای مرکزی - غرب آسیا - دریای مدیترانه از ایران عبور می‌کند.

گفتگو‌های تهران و پکن به‌ویژه پس از عضویت ایران در پیمان امنیتی و دفاعی شانگ‌های به‌عنوان عضو دائم در ماه‌های آینده تعیین‌کننده است و از این منظر ایران می‌تواند دست برتر را داشته باشد. چین طرح کمربند یک جاده را به نماد دیپلماسی اقتصادی خود تبدیل کرده و با هر کشوری متفاوت عمل می‌کند.

اتاق ایران در گزارش خود با بررسی رفتار مقامات پکن با کشور‌های مختلف به‌ویژه کشور‌هایی که دارای اختلافات جدی با آمریکا هستند، می‌گوید: متغیر سیاسی در روابط ایران و چین در تداوم روابط تجاری حداقلی و بازبودن حاشیه اقتصاد چین به روی ایران مؤثر بوده، اما زمینه را برای کنش سرمایه‌گذارانه در اقتصاد ایران فراهم نیاورده است.


بیشتربخوانید:تجارت ۵.۵ میلیارد دلاری ایران و چین در ۵ ماه


با این حال امضای سند همکاری جامع راهبردی ایران و چین شرایط را تغییر داده و می‌توان امضای این سند را نماد ارتقای موقعیت چین از «فشارشکن تحریم» به «کلیدی‌ترین شریک توسعه‌ای» قلمداد کرد؛ البته توافق هسته‌ای مهم‌ترین متغیری است که می‌تواند چشم‌انداز روابط ایران و چین را تحت‌تأثیر قرار دهد.

۳ سناریو پیش‌روی اقتصاد ایران و چین

سناریوی نخست احیای توافق هسته‌ای است که در این صورت چین به‌عنوان شریک اول تجاری، اقتصادی و فناورانه ایران یکی از برندگان کلیدی خواهد بود؛ زیرا در شرایط جدید اهرم سیاسی شرکت‌های چینی در ایران بسیار قوی‌تر از همتایان غربی است. افزون بر این صادرات رسمی نفت بیشتر خواهد شد و انرژی در کانون روابط ۲ کشور نقش برجسته‌ای خواهد داشت، ولی این احتمال هم وجود دارد که شرکت‌های چینی کوچک و متوسط آرام و به‌تدریج وارد سرمایه‌گذاری در ایران شوند، ولی احتمالا شرکت‌های بزرگ با تأخیر تصمیم خواهند گرفت.

سناریوی دوم شکست یا به بن‌بست کشیده‌شدن مذاکرات هسته‌ای است، پیش‌بینی رفتار چین در چنین شرایطی دشوار است. گزارش اتاق ایران این احتمال را مطرح کرده که درصورت فروپاشی برجام، روابط تهران و پکن دستخوش نوسان شود و شاید استراتژی چینی‌ها به الگوی تعادل گزینشی، نظیر مدل رابطه با کره‌شمالی تغییر یابد؛ یعنی خرید حداقلی نفت از ایران و حمایت سیاسی از تهران در نهاد‌های بین‌المللی. در چنین شرایطی احتمال دارد که سند همکاری راهبردی اجرایی هم نشود.

سناریوی سوم معطوف به شکل‌گیری توافق جدید خواهد بود. چین تاکنون از احیای برجام و نه توافق جدید، حمایت کرده، اما اگر سناریوی توافق جدید هم مطرح شود، چین خود را در کانون مذاکرات قرار نخواهد داد و در سیاست با هماهنگی روسیه و در اقتصاد به راهبرد تعامل گزینشی روی خواهد آورد.

منبع: همشهری آنلاین
ارسال نظر
قوانین ارسال نظر
لطفا از نوشتن با حروف لاتین (فینگلیش) خودداری نمایید.
از ارسال دیدگاه های نا مرتبط با متن خبر، تکرار نظر دیگران، توهین به سایر کاربران و ارسال متن های طولانی خودداری نمایید.
لطفا نظرات بدون بی احترامی، افترا و توهین به مسئولان، اقلیت ها، قومیت ها و ... باشد و به طور کلی مغایرتی با اصول اخلاقی و قوانین کشور نداشته باشد.
در غیر این صورت، «اقتصاد24» مطلب مورد نظر را رد یا بنا به تشخیص خود با ممیزی منتشر خواهد کرد.

صفحه اول روزنامه‌های سیاسی امروز

پیش‌بینی هواشناسی تهران و ایران امروز + جدول

قیمت لیر ترکیه امروز در بازار + جزئیات

قیمت پسته، تخمه، آجیل و خشکبار + جدول

وضعیت هواشناسی امروز

قیمت دینار عراق امروز در بازار + جزئیات

قیمت انواع دوربین‌های عکاسی + جدول

قیمت تبلت اپل امروز + جدول

قیمت سکه و طلا امروز سه‌شنبه ۷ اسفند ۱۴۰۳ + جدول

قیمت سکه و طلا امروز دوشنبه ۶ اسفند ۱۴۰۳ + جدول

قیمت دلار و یورو امروز دوشنبه ۶ اسفند ۱۴۰۳ + جدول

جزییات تازه از تعطیلی مدارس و ادارات تهران در روز چهارشنبه ۸ اسفند

تعطیلی گسترده مدارس و ادارات استان‌های کشور در روز سه‌شنبه ۷ اسفند

عکس/ روحانی افغان: افغان‌ها در ایران حق مالکیت دارند!

عکس/ شباهت شوکه کننده امین حیایی به مادرش

قیمت دلار و یورو امروز سه‌شنبه ۷ اسفند ۱۴۰۳ + جدول

عکس/ استایل متفاوت مازیار لرستانی و خسرو شکیبایی ۳۳ سال پیش با اکسسوری و عینک لاکچری

اینفوگرافی/ تنها ۴ عضو کمیسیون اقتصادی مجلس حامی استیضاح همتی

عکس/ نقشه با جزییات ایران ۲۷۸ سال پیش در زمان سلسله افشاری

عکس/ لامبورگینی میورا ۵۳ سال پیش در خیابان فردوسی تهران

خواندنی‌ها
خودرو
فناوری
آخرین اخبار

چرا خواب‌هایمان را فراموش می‌کنیم؟

کنترل کلسترول با مصرف این نوشیدنی پرطرفدار ایرانی

جایزه تمشک طلایی به این سریال صداوسیما رسید!

عاملان انفجار ساختمان بنیاد، اتباع بودند

عکس/جمله عجیب عراقچی درباره مذاکره با آمریکا سوژه شد

اعلام وضع هوای تهران در روز چهارشنبه ۸ اسفند

پزشکیان: دولت چهاردهم عمیقا باور دارد که توسعه پایدار فقط در وضعیت صلح و آرامش ممکن است

شرایط پیش‌فروش مرحله دوم سکه اعلام شد

تصویب نقشه جامع دفاعی امنیتی ایران

توضیح استقلال درباره وضعیت مذاکره با ماتزاری؛ پیام‌هایی که دردسرساز شدند!

خانواده‌ای در زعفرانیه ۳۴۴ میلیون تومان قبض گاز دریافت کرد

ممنوعیت ازدواج مهاجران فاقد مدرک

تک و پاتک رسایی و قالیباف در جلسه علنی

تعداد تماشاگران دربی مشخص شد

اعتراض جامعه صنفی تهیه کنندگان سینما به توقیف تاسیان

یاوه گویی جدید نتانیاهو علیه ایران

هاشمی‌نسب قید حضور در استقلال را زد!

بررسی بخش دوم لایحه بودجه ۱۴۰۴ کل کشور به پایان رسید

عکس/ تجلیل از پیشکسوتان ورزشی خراسان رضوی

مدارس و ادارات این استان‌ها فردا (۸ اسفند) تعطیل شد/ اسامی در حال تکمیل است

مرد دندان‌پزشک چطور پسر ۲۹ ساله‌اش را به قتل رساند؟

وزارت بهداشت هشدار داد

پیش بینی بورس فردا چهارشنبه ۸ اسفند ۱۴۰۳

طرز تهیه حلوای به؛ حلوای خوشمزه و سنتی گیلانی

دستگیری زوج سارق در ماه عسل

ادعای قاتل دو زن مسافرکش: از زن‌ها کینه به دل داشتم

طرز تهیه مرغ لبویی؛ مرغ خوشرنگ و خوشمزه

گره گشایی تجاری از مسیر چابهار

اینفوگرافی/ ۱۰ شغل پردرآمد آینده که جهان را تسخیر می‌کند

زمان جدید دور دوم پیش فروش سکه+شرایط

معرفی هواپیمای نظامی سی-۲۷جی اسپارتان

عکس/ نمایی بی نظیر از حرم امام رضا ۶۳ سال پیش از فراز آسمان

عکس/ ساختمان موج؛ نمادی از معماری فرانسه در شهرک اکباتان

معرفی جاذبه های گردشگری برج میلاد تهران

لاوروف: به همکاری با ایران ادامه می‌دهیم

اینفوگرافی/ رکورد دو ساله تورم خوراکی‌ها شکست

با بیماری جنون دزدی بیشتر آشنا شوید

روش محاسبه حقوق کارگران ۱۴۰۴ تغییر کرد

عکس/ زیبایی خیره کننده یک روز برفی در دالاهوی کرمانشاه

عجیب‌ترین خواص ازگیل که باید بدانید

استقلال وکلا؛ سنگ بنایی که عدالت را زنده نگه می‌دارد

درخواست افزایش قیمت خودرو روی میز شورای رقابت

مرگ ۱۵ نفر بر اثر مسمومیت با الکل در آذربایجان

ارزش سهام عدالت امروز ۷ اسفند ۱۴۰۳ + جدول

عکس/ تیپ گنگ شهرام صولتی ۵۳ سال پیش در پارک ملت

بازگشت امید عالیشاه به تمرین پرسپولیس

سال ۱۴۰۴ چند روز تعطیلی داریم؟ + عکس و جزییات

عکس/ ژست صمیمی عمو پورنگ و نعیمه نظام دوست با سفیر ژاپن

عکس/ اتوبوس‌های برقی زاکانی دود می‌کند

لاوروف و عراقچی دیدار کردند