صادرات آب سد‌های تهران به کشور‌های همسایه!

اقتصاد ۲۴-آب یکی از مشکلاتی است که ایران یا بهتر بگوییم کل فلات ایران با آن مواجه است. کشور ما جز کشور‌هایی است که به عنوان کشور نیمه خشک و خشک در نظر گرفته می‌شود. این مسئله سبب شده از گذشته‌های دور مصرف آب در کشور بسیار مهم باشد و نیاکان ما برای استفاده از آب برنامه خاص و مدونی داشته باشند. احداث قنات در نواحی خشک کشور یکی از این برنامه‌ها برای مقابله با کم آبی بوده است. اما به نظر می‌رسد هر چه قدر ما در گذشته در مصرف آب نهایت تدبیر و دقت را به خرج می‌دادیم در دوره کنونی چندان دغدغه آب نداریم و درنتیجه برنامه و هدف خاصی را هم برای آن دنبال نمی‌کنیم. صنایع آب‌بر را در دل کویر احداث می‌کنیم، مطالعات درست زمین شناسی برای احداث سد‌ها نداریم و علاقه خاصی داریم که آب را از این سوی کشور به آن‌سو انتقال دهیم. از خوزستان به اصفهان، از دریای مازندران به سمنان، از خلیج فارس به کرمان و ...

البته وقتی امسال صدای هم‌وطنانمان در خوزستان به دلیل کمبود آب بلند شد تازه متوجه شدیم که چه مسیر پر اشتباهی را طی کردیم و به چه میزان بی‌برنامه و باری به هر جهت پیش رفتیم.

نمونه عینی این بی‌برنامه‌گی در تولید محصولات کشاورزی است که هنوز نتوانستیم نقشه جامعی برای تولید این محصولات داشته باشیم. در واقع عمده مصرف آب کشوردر بخش کشاورزی است و گفته می‌شود تا حدود ۹۰ درصد مصرف آب کشور در بخش کشاورزی صورت می‌گیرد، اما هنوز کشاورزی ما در استفاده از آب به سنتی‌ترین روش‌های آبیاری متکی است که سبب شده راندمان استفاده از آب در کشور ما بسیار پایین باشد. همچنین از سویی می‌بینیم گیاهان و محصولاتی با مصرف بالای آب در نقاط خشک کشور کاشت می‌شود مانند کشت برنج در اصفهان و هرمزگان و از طرف دیگر محصولات کشاورزی ما بدون در نظر گرفتن هزینه و فایده آن صادر می‌شود.

بیشتر بخوانید: وضعیت حق‌آبه ایران از رودخانه مرزی ارس و سدسازی کشور‌های همسایه/ هیچ مذاکره و پروتکل آبی بین ایران، آذربایجان و ترکیه وجود ندارد

با این حال و با آغاز سال آبی جدید که از مهرماه هر سال شروع می‌شود خبر‌های چندان خوبی از وضعیت بار‌ش‌ها به گوش نمی‌رسد و متاسفانه خبر از پاییز کم بارش در کشور به گوش می‌رسد. در این زمینه لزوم استفاده درست از منابع آبی موجود بسیار حائز اهمیت است. با این حال نکته‌ای که باید به آن توجه داشت میزان کشت و صادرات برخی محصولات کشاورزی است که مصرف آب بالایی دارند.

سالانه هزاران تن محصولات کشاورزی از کشور صادر می‌شود بدون اینکه بفهمیم در حقیقت برای تولید این محصولات و کسب درآمد ناچیز صادراتی آن دشت‌ها و رود‌های کشور را خشکاندیم. در این بین یکی از محصولات کشاورزی که بیشترین انگشت اتهام به سوی آن نشانه رفته است هندوانه است. کالایی که مصرف آب بالایی دارد و بازار صادراتی خوبی در کشور‌های همسایه دارد و جز میوه‌های صادراتی است که در بالای جدول صادرات محصولات کشاورزی قرار دارد و ما سومین صادر کننده آن در دنیا به حساب می‌آییم.

بیشتر بخوانید: دو سوم دشت‌های کشور در وضعیت بحرانی به سر می‌برند

گفته می‌شود برای تولید هر کیلوگرم هندوانه ۵۰۰ لیتر آب مصرف می‌شود. همچنین دیگر محصول عمده صادراتی کشور سیب است که باز ما ششمین کشور صادر کننده آن در دنیا هستیم و رقم بالایی از صادرات کشور را این محصول به خود اختصاص داده است.

باید گفت این محصول حتی بیشتر از هندوانه آب مصرف می‌کند و برای تولید هر کیلوگرم سیب در حدود ۷۰۰ لیتر آب مصرف می‌شود. حال اگر به آخرین آمار گمرک ایران که مربوط به ۵ ماه ابتدای سال ۱۴۰۰ است نگاهی بیندازیم مشاهده می‌کنیم که هندوانه در ۵ ماهه نخست امسال در حدود ۶۸۴ هزار تن و به ارزش ۱۵۸ میلیون دلار صادرات داشته است که با یک ضرب تقسیم ساده می‌توان فهمید هر کیلو هندوانه به قیمت ۲۳ سنت فروش رفته که با دلار ۲۸ هزار تومانی در حدود کیلویی ۶ هزار و ۵۰۰ تومان می‌شود.

از طرف دیگر اگر بگوییم برای هندوانه در حدود ۵۰۰ لیتر به ازای هر کیلو آب مصرف شده آن وقت مجموعه آب مصرفی برای هندوانه‌های صادراتی چیزی در حدود ۵۰۶ میلیارد لیتر آب برای آن‌ها صرف شده یا به عبارت دیگر ۵۰۶ میلیون مترمکعب آب.

بیشتر بخوانید: بحران آب در تهران جدی شد

به همین صورت در ۵ ماهه اول امسال نیز ۲۳۵ هزار تن سیب تازه به ارزش ۷۲ میلیون دلار صادرات داشتیم که قیمت هرکیلو تقریبا معادل ۳۱ سنت است که با دلار ۲۸ هزار تومانی می‌شود ۸۶۰۰ تومان. مصرف آب نیز برای این محصول را اگر ۷۰۰ لیتر در نظر بگیریم چیزی حدود ۱۶۴ میلیارد لیتر آب برای این سیب‌های صادراتی مصرف شده یا به عبارت بهتر ۱۶۴ میلیون لیتر.

مجموع آب مصرف شده برای هندوانه و سیب صادراتی در حدود ۶۷۰ میلیون متر مکعب آب می‌باشد در حالیکه موجودی سد‌های پنج‌گانه تهران در تیرماه امسال حدود ۷۱۷ میلیون متر مکعب بوده است. یعنی در ۵ ماهه نخست امسال بابت صادرات هندوانه و سیب در حدود موجودی سد‌های پنج‌گانه تهران را به ارزش ۲۳۰ میلیون دلار صادر کردیم؟! آیا این را چیزی به جز تاراج سرمایه ملی نام نهاد.

شاید برایتان جالب اگر این حجم آب را به صورت بطری آب معدنی صادر می‌کردیم سود بیشتری داشت یعنی در ۵ ماهه نخست ما ۱۶۵۲ تن آب معدنی را به ارزش ۳۶۷ هزار دلار صادر کردیم یعنی هرکیلوگرم آب معدنی ۲۲ سنت برای ما درآمد داشته است یعنی تقریبا معادل یک کیلو هندوانه با مصرف ۵۰۰ لیتر آب؟!
امیدواریم در سال جدید برنامه مدونی برای صادرات و همچنین تولید محصولات کشاورزی داشته باشیم.

فراز