تبعات سخت درگیری نظامی ایران و آذربایجان

اقتصاد ۲۴- تنش در روابط میان ایران و آذربایجان به برگزاری مانور‌های نظامی در مرز‌های مشترک و دعوت به خویشتن داری طرفین منتهی شده است. حالا، اما نظم جدید منطقه‌ای در مقابل ایران خودنمایی می‌کند. ایران در حالی که خود را حامی جمهوری آذربایجان در مناقشه قره باغ معرفی می‌کرد اکنون پهپاد‌های اسرائیل را در مرز‌های مشترک ایران و آذربایجان به صف شده در مقابل خود می‌بیند.

میدل ایست آی از تقابل دو گروه در منطقه می‌گوید، ایران و ارمنستان و روسیه در یک طرف و پاکستان و ترکیه و آذربایجان در سوی دیگر قرار دارند. به نوشته میدل ایست آی، روی کار آمدن ابراهیم رئیسی در ایران تنش میان این دو گروه را تشدید خواهد کرد.

میدل ایست آی در گزارش خود با تشریح آخرین وضعیت مرز‌های ایران و آذربایجان نوشت که ایران در حالی بزرگترین مانور نظامی خود طی سه دهه گذشته را در مرز‌های مشترک با آذربایجان برگزار می‌کند که شاهد تشدید لفاظی‌های نظامی تهران علیه باکو هستیم. در این گزارش به اوضاع در آذربایجان نیز اشاره شده و ادعا می‌کند که میهن پرستی در آذربایجان که پس از پیروزی اخیر این کشور در جنگ دوم قره باغ افزایش پیدا کرده بود، برای مقابله با تهدید ایران بسیج شده است.

درگیری نظامی میان ایران و آذربایجان منجر به به آتش کشیدن منطقه خواهد شد. با توجه به اینکه ترکیه به تازگی بیانیه شوشا در ژوئن گذشته که یک پیمان امنیتی بود را با باکو امضا کرد، ترکیه قطعا از آذربایجان در هرگونه درگیری احتمالی حمایت خواهد کرد. پاکستان، متحد آذربایجان و ترکیه نیز در صورت بروز هرگونه درگیری میان تهران و باکو، فشار‌های نظامی بر مرز‌های شرقی ایران را افزایش خواهد داد. در همین حال، ارمنستان که تمایلی به پذیرش شکست خود در جنگ اخیر قره‌باغ مقابل آذربایجان ندارد، ممکن است وسوسه شود تا از بحبوهه جنگ ایران و آذربایجان برای بازپس گیری آنچه ملی گرایان ارمنی شرق ارمنستان می‌خوانند، استفاده کند که خود به بروز جنگ دیگری بر سر قره باغ منجر خواهد شد.

بیشتر بخوانید: تکذیب توقف ترانزیت کالا‌های ایرانی به روسیه از مسیر جمهوری آذربایجان

در ادامه این گزارش آمده است: به آتش کشیده شدن منطقه برای سیاست خارجی روسیه در قفقاز شمالی خسارت بار خواهد بود چرا که این موضوع می‌تواند عملیات صلح روسیه در منطقه قره باغ را با خطر مواجه کند. کرملین در صورت آنکه متحدان منطقه‌ای آن یعنی ایران و ارمنستان وارد عملیات نظامی شوند دیگر نمی‌تواند تظاهر به بی طرفی کند.

تنش‌های جدید در منطقه و تهدید به بروز جنگ میان ایران و آذربایجان پس از آن مطرح می‌شود که ابراهیم رئیسی رئیس جمهور جدید ایران به تازگی کار خود را در این کشور آغاز کرده است، وی وارث یک نظم ژئوپلیتیک منطقه‌ای است که در تقابل با ایران قرار دارد. بخشی از این نظم ژئوپلیتیک که گروهی نظامی و امنیتی حامی غرب محسوب می‌شوند شامل ترکیه، آذربایجان و پاکستان است.

در ۲۷ ژولای ترکیه، آذربایجان و پاکستان توافق باکو را امضا کردند، این توافق یک شراکت استراتژیک است که شکل جدیدی برای همکاری‌های نظامی و سایسی میان این سه کشور ایجاد می‌کند. بیانیه باکو حمایت خود را از بازگشت مناطق اشغالی آذربایجان در ارمنستان اعلام و همبستگی خود را با پاکستان بر سر منطقه مورد مناقشه جامو و کشمیر ابراز می‌کند. در اوایل سپتامبر گذشته، ترکیه آذربایجان و پاکستان یک مانور نظامی مشترک سه گانه در باکو برگزار کردند. در این مانور نظامی رهبران نظامی آذربایجان از دو متحد دیگر این کشور در جریان جنگ ۲۰۲۰ قره باغ تشکر کردند.

از سوی دیگر، اسرائیل که همکاری امنیتی با آذربایجان و از اوایل سال ۲۰۰۰ دارد نیز به این گروه ژئوپولیتیکال تعلق دارد. در دوم آگوست گذشته در جریان روابط گرم میان ترکیه و اسرائیل، آذربایجان دفتری را با هدف توسعه تجارت و توریسم در اسرائیل تاسیس کرد که می‌تواند مقدمه‌ای برای گشایش سفارت رسمی آذربایجان در اسرائیل باشد. اسرائیل از اوایل سال ۱۹۹۳ در باکو سفارتخانه دارد.

گروهی که در مقابل این نظم ژئوپلیتیکالی قرار دارد، اما شامل روسیه، ارمنستان و ایران است. در حالی که نیکول پاشینیان نخست وزیر ارمنستان در مراسم تحلیف ابراهیم رئیسی شرکت کرد، الهام علی اف در این مراسم حضور پیدا نکرد. علاوه بر آن، ارمنستان در مناقشه ارزی هند با پاکستان از دهلی نو حمایت کرد.

عجیب نیست که روی کار آمدن ابراهیم رئیسی در ایران منجر به وخامت روابط میان دو گروه ژئوپلتیکال در منطقه خواهد شد.