آغاز طرح ویژه وزارت صمت برای مدیریت هوشمند بازار از مسیر بورس کالا

اقتصاد ۲۴- با تدبیر وزارت صمت و در راستای استفاده این وزارتخانه از ابزار‌های نوین مالی بازار سرمایه در تامین مالی، پوشش ریسک تولید و همینطور مدیریت هوشمند بازار‌های کالایی، از هفته آینده شاهد آغاز طرح ویژه وزارت صمت از طریق قرارداد‌های کشف پریمیوم محصولاتی همچون مس کاتد، شمش فولاد، تختال و در ادامه آلومینیوم و آهن اسفنجی در بورس کالا هستیم؛ با این رویداد ضمن اینکه خریداران از رسیدن به کالا و تامین به موقع خوراک مورد نیازشان اطمینان حاصل می‌کنند، فروشندگان نیز از فروش محصولات خود در تاریخ سررسید مطمئن می‌شوند.

تلاش فاطمی امین برای رفع دغدغه تولیدکنندگان

یکی از دغدغه‌های سید رضا فاطمی امین وزیر صنعت، معدن و تجارت، تغییر در وضعیت بازار و مدیریت بازار داخل با استفاده از مولفه‌هایی بود که بتواند بازار را به صورت هوشمندانه مدیریت کند. وزارت صمت علاوه بر مدیریت هوشمندانه بازار به دنبال کاهش مداخلات نیروی انسانی نظیر سهمیه بهین یاب و تیک‌های صادراتی در فرآیند‌ها است. وزیر صمت به دنبال الگوی هوشمند مدیریت بازار به کمک استفاده از قرارداد‌های بلندمدت است به گونه‌ای که هم بالادست از فروش محصول خود مطمئن شود و هم پایین دست بداند که چه مقدار محصول در آینده تحویل خواهد گرفت و منتظر عرضه‌های هفتگی و گا‌ها مدیریت عرضه از سوی بخشی از عرضه کنندگان نباشد.

همین امر سبب شد تا استفاده از قرارداد‌های کشف پریمیوم در قالب معاملات بورسی برای قرارداد‌های بلندمدت در نظر گرفته شود. فاز اول این قرارداد‌ها برای برخی محصولات و در دوره سه ماهه دی تا اسفند ماه سال جاری انجام می‌شود و در صورتی که بررسی‌های کارشناسی بر روی آن‌ها انجام شده و نتیجه این معاملات مشخص شود، قراداد‌های سال ۱۴۰۱ می‌تواند برای دوره یک ساله منعقد شود لذا این موضوع جزو اولویت‌هایی است که فاطمی امین در دستور کار خود قرار داده است.

مزایای قرارداد‌های کشف پریمیوم و صادرات

یکی از محاسن قرارداد‌های کشف پریمیوم علاوه بر اینکه طرفین را از تامین و فروش مواد اولیه خود مطمئن می‌کند، بحث صادرات شرکت‌ها را نیز حل می‌کند. طبق اعلام وزارت صمت اگر محصولات عرضه شده به فروش نرسند و در بازار داخل در قالب قرارداد‌های کشف پریمیوم معامله نشوند، سهمیه صادراتی شرکت‌ها در ماه‌های عرضه شده لحاظ خواهند شد و لذا امکان برنامه ریزی صادراتی را برای شرکت‌ها از هم اکنون فراهم خواهد کرد.

مزیت کشف پریمیوم نسبت به معاملات سلف

حسن قرارداد‌های کشف پریمیوم نسبت به معاملات سلف این است که در معاملات سلف، تمام مبلغ قرارداد در زمان معامله پرداخت می‌شود هر چند که کالا در زمان دیگری تحویل می‌گردد که در حالت کاهش یا افزایش قیمت در زمان تحویل یکی از طرفین به نوعی متضرر می‌شود درحالی که در قرارداد‌های کشف پریمیوم قیمت‌ها در زمان تحویل تعیین می‌شود و عمدتا به دلیل ماهیت بلند مدت این قراردادها، تولیدکنندگان اصلی و واقعی وارد بازار می‌شوند و آن‌هایی که به دنبال نوسانات مقطعی بازار هستند و تقاضای آن‌ها مقطعی است، احتمالا در این بازار ورود نخواهند کرد.

بیشتر بخوانید: ۷۹ درصد از اقلام خوراکی فراتر از حد بحرانی قیمت‌ها

عرضه کدام کالا‌ها در قالب کشف پریمیوم؟

در حال حاضر اطلاعیه عرضه تختال، شمش بلوم و مس کاتد روی سایت بورس کالا قرار گرفته است و در چهارشنبه هفته آینده معاملات انجام خواهد گرفت. برخی محصولات نظیر آهن اسفنجی و آلومینیوم نیز در نوبت هستند و طی روز‌های آتی اطلاعیه عرضه آن‌ها منتشر شده و روی سایت قرار خواهد گرفت.

مروری بر تاریخچه کشف پریمیوم در بورس کالا

قرارداد‌های کشف پریمیوم در بورس کالا طی ۵ سال گذشته در حوزه وکیوم باتوم مورد استفاده قرار گرفته که تجربیات آن در حال تسری به سایر بازار‌ها است. بعد از آنکه دوره آزمایشی برای محصولات اعلام شده اجرا شد سایر محصولات و تولیدات هم در قالب قرارداد کشف پریمیوم عرضه خواهند شد تا معاملات آن‌ها به صورت بلندمدت در بورس کالا شکل بگیرد. گفتنی است در این قرارداد قیمتی که در روز معاملات پیشنهاد می‌شود در نهایت در سررسید لحاظ می‌گردد که بر این اساس ممکن است این پرمیوم صفر باشد یا ممکن است رقابتی در آن‌ها نیز صورت گیرد.

جزئیات قرارداد‌ها

چهارشنبه هفته آینده ۲۶ آبان ماه ۱۲۰ هزار تن مس کاتد از سوی شرکت ملی صنایع مس ایران در قالب ۱۲ قرارداد کشف پریمیوم روی تابلوی معاملات بورس کالا می‌رود و تاریخ معامله نهایی قرارداد‌ها از ۶ دی ماه تا ۲۳ اسفندماه سال ۱۴۰۰ ادامه دارد.

براساس اطلاعیه عرضه کشف پریمیوم مس کاتد در هر ماه از دی تا اسفند، ۴ قرارداد ۲۵۰۰ تنی نهایی و تحویل می‌شود.

همچنین تاریخ تحویل اولین قرارداد کشف پریمیوم مس کاتد، ۱۴ دی ماه سال جاری اعلام شده و تحویل در سایر قرارداد‌ها به ترتیب تا ۲۸ اسفند ماه امسال ادامه می‌یابد.

همچنین در این روز ۱۲۰ هزار تن شمش بلوم شرکت معدنی و صنعتی چادرملو و ۴۸ هزار تن شمش بلوم شرکت جهان فولاد سیرجان هر یک در قالب ۱۲ قرارداد کشف پریمیوم در بورس کالای ایران عرضه می‌شود و تاریخ معامله نهایی این قرارداد‌ها نیز همچون مس کاتد از ۶ دی ماه تا ۲۳ اسفند ماه سال ۱۴۰۰ ادامه دارد.
براساس اطلاعیه عرضه کشف پریمیوم شمش بلوم، در هر ماه از دی تا اسفند، ۴ قرارداد ۱۰ هزار تنی مربوط به شرکت معدنی و صنعتی چادرملو و ۴ قرارداد ۴ هزار تنی متعلق به شرکت جهان فولاد سیرجان نهایی و تحویل می‌شود.

همچنین تاریخ تحویل اولین قرارداد کشف پریمیوم شمش فولاد شرکت جهان فولاد سیرجان، ۱۱ دی ماه سال جاری اعلام شده و تحویل در سایر قرارداد‌ها به ترتیب تا ۲۸ اسفند ماه امسال ادامه می‌یابد. در معاملات چادرملو تاریخ تحویل اولین قرارداد کشف پریمیوم ۱۴ دی ماه و تحویل در سایر قرارداد‌ها به ترتیب تا ۲۸ اسفند ماه ادامه می‌یابد.

همچنین ۶۰ هزار تن تختال C شرکت فولاد هرمزگان در قالب ۳ قرارداد کشف پریمیوم روی تابلوی معاملات بورس کالا می‌رود و تاریخ معامله نهایی قرارداد‌ها ۲۱ دی ماه، ۱۲ بهمن ماه و ۱۷ اسفندماه سال ۱۴۰۰ است.

براساس اطلاعیه عرضه کشف پریمیوم تختال، در هر ماه از دی تا اسفند، یک قرارداد ۲۰ هزار تنی نهایی و تحویل می‌شود.

همچنین تاریخ تحویل اولین قرارداد کشف پریمیوم تختال، ۲۱ بهمن ماه سال جاری اعلام شده و تحویل در سایر قرارداد‌ها به ترتیب ۱۲ اسفند ماه امسال و ۱۷ فروردین ماه سال ۱۴۰۴ خواهد بود.

نوع تسویه معاملات به دو صورت نقدی و اعتباری بوده و مهلت تسویه کشف پریمیوم ۳ روز کاری بعد از معامله نهایی اعلام شده است. فرمول محاسبه قیمت پایانی، قیمت مبنا به اضافه پریمیوم خواهد بود. مرجع قیمت مبنا در معاملات مس کاتد میانگین موزون هفتگی معاملات ۳ هفته آخر مس کاتد در بورس کالا قبل از معامله نهایی در نظر گرفته شده است. همچنین مرجع قیمت مبنا در معاملات شمش بلوم، میانگین موزون هفتگی معاملات سه هفته آخر شمش بلوم در بورس کالا قبل از معامله نهایی در نظر گرفته شده است. علاوه بر این مرجع قیمت مبنا در معاملات تختال میانگین موزون معاملات ۳ هفته آخر گروه تختال در بورس کالا قبل از معامله نهایی در نظر گرفته شده است.

شرایط پیش پرداخت خریداران

گفتنی است، در این معاملات خریداران ۶ درصد ارزش علی الحساب تقریبی بهای تقریبی قرارداد کشف پریمیوم را به عنوان پیش پرداخت باید نزد اتاق پایاپای به عنوان تضمین تودیع کنند. تودیع این تضمین یا به صورت وجه نقد و از طریق حساب وکالتی بوده یا از طریق واریز وجه نقد به حساب تضامین اتاق پایاپای است و یا اینکه از طریق ارائه ضمانت نامه حسن انجام تعهدات به میزان همان ۶ درصد به ذی نفعی شرکت بورس کالای ایران خواهد بود.
علاوه بر این اشاره به این نکته ضروری است که عرضه کنندگانی که قبلا جهت عرضه تضامینی را به اتاق پایاپای ارائه کرده باشند از مانده تضامین آزاد میتوانند جهت این پیش پرداخت استفاده کنند.