آلودگی هوا؛ قاتل ده‌ها هزار ایرانی

جامعه ۲۴- چند سالی است که هرگاه فصل سرما در ایران به ویژه شهر‌های بزرگ آغاز می‌شود روزانه بر غلظت آلاینده‌های تهران و دیگر شهر‌های بزرگ افزوده می‌شود و سینه‌های تازه التیام از کرونا باید ذرات ۲.۵ pm و ۱۰pm را نیز تحمل کنند.

۱۲۵۱ مرگ تنها در تهران

در این ۸۲ روز که از پاییز می‌گذرد تا امروز تهران هوای سالمی نداشته است. این را عباس شاهسونی رئیس کارگروه سلامت هوا و تغییر اقلیم وزارت بهداشت اعلام کرده و به گفته وی تنها در سال گذشته در تهران هزار و ۲۵۱ نفر به دلیل سکته‌های قلبی ایسکمیک منتسب به ذرات معلق در هوا جان خود را از دست داده‌اند این در حالیست که به گفته برخی از مقامات شورای شهر پایتخت از جمله محسن پیرهادی سالانه حدود چهار هزار نفر تنها در پایتخت جان خود را بر اثر آلودگی هوا از دست می‌دهند.

میزان مرگ و میر ناشی از آلودگی هوا

آمار مرگ و میر به دلیل آلودگی هوا در پایتخت در حالیست که بر اساس اعلام سازمان جهانی بهداشت سالیانه حدود ۷ میلیون نفر نیز به دلیل مواجهه با هوای آلوده جان خود را از دست می‌دهند. بر اساس گفته‌های مقامات پژوهشکده محیط زیست دانشگاه علوم پزشکی ایران این آمار در ایران بین ۴۰ تا ۵۰ هزار بوده و برآورد می‌شود سالیانه ۴۱ هزار نفر جان خود را از دست بدهند، در عین حال تقریبا ۶۰ تا ۷۰ درصد از مرگ‌های منتسب به آلودگی هوا در ایران در گروه سنی بالای ۶۵ سال رخ می‌دهد و در گروه‌های سنی پایین‌تر تعداد این مرگ‌ومیر‌ها کمتر است.

بیشتر بخوانید: در خانه چگونه اثرات آلودگی هوا را از بین ببریم؟

به گفته کاظم نداف، رئیس پژوهشکده محیط زیست دانشگاه علوم پزشکی تهران آلودگی‌های محیطی در ایران ۲۰ درصد بار بیماری‌ها را به خود اختصاص داده و در این میان آلودگی هوا در صدر این عوامل قرار دارند.

رشد مرگ‌های ناشی از آلودگی هوا

با این حال صادق حسنوند، رئیس مرکز تحقیقات آلودگی هوای دانشگاه علوم پزشکی تهران در وبیناری که هفته گذشته در رابطه با آلودگی هوا برگزار شد گفت: در سال ۱۹۹۰ در ایران حدود ۲۵ هزار مرگ روزانه به آلودگی هوا منتسب شده است این آمار در سال ۲۰۱۹ به ۴۱ هزار نفر رسیده است. به گفته وی با توجه به روند سالمندی در ایران و افزایش این جمعیت در سال‌های آینده اگر وضعیت آلاینده‌ها بهبود پیدا نکند این تعداد مرگ‌ومیر‌ها بسیار بیشتر خواهد شد. ضمن اینکه سالانه حدود ۲۰ میلیارد دلار در کشور خسارات اقتصادی منتسب به آلودگی هوا داریم که عدد بسیار بالایی است.

بیماری‌های ناشی از آلودگی هوا

بر پایه برخی از مطالعات ۱۹ درصد از دلایل مرگ مبتلایان به دیابت و سرطان ریه و ۲۶ درصد از مرگ و میر ناشی از سکته قلبی به دلیل آلودگی هوا است. ۳۰ درصد از مرگ‌های ناشی از عفونت‌های تحتانی دستگاه تنفسی و ۴۰ درصد از مرگ‌های ناشی از بیماری‌های مزمن انسداد ریوی منتسب به مواجهه طولانی مدت با آلودگی هوای آزاد است.

به گفته حسنوند، آلودگی هوا موجب ناباروری و باعث آسیب به نوزادان در زمان جنینی می‌شود، ضمن آنکه کودکان کمتر از ۵ سال نیز جزو گروه‌های آسیب پذیر در مواجهه با هوای آلوده هستند. ضمن اینکه آلودگی هوا عامل تشدید بیماری‌های قلبی و عروقی بوده و سهم بالایی را در بروز بیماری‌های قلبی و عروقی به خود اختصاص می‌دهد، به گونه‌ای که به هر میزانی که فرد در مواجهه با آلودگی هوا در هر دوره سنی قرار گیرد، بیماری‌های قلبی در وی تشدید می‌شود.

در همین حال نتایج یک مطالعه در دانشگاه هاروارد آمریکا در سال ۲۰۱۶ نشان داد که با هر افزایش غلظت ذرات ریز معلق در هوا، ریسک ابتلا به بیماری‌های مرتبط با بازسازی سلول‌های عصبی افزایش پیدا می‌کند. این افزایش ۸ درصد برای بیماری پارکینسون و ۱۵ درصد برای بیماری آلزایمر برآورد شده است. مطالعات سم شناسی ارتباط بین آلودگی هوا و اختلالات عصبی را نیز تایید می‌کند.

وضعیت بیماری زایی آلودگی هوا و ذرات معلق در هوا در حالیست که سازمان جهانی بهداشت، استاندارد غلظت ذرات معلق در هوا را از ده میکروگرم به پنج میکروگرم کاهش داده است، این در حالی است که بر اساس این مقیاس، میانگین غلظت این ذرات در تهران ۶ برابر استاندارد جهانی است.

هزینه‌های اقتصادی مرگ و میر‌های ناشی از آلودگی هوا

آخرین گزارش بانک جهانی حاکی از آن است که در سال ۲۰۱۸، هزینه‌های سلامت (مرگ و بیماری) آلاینده ذرات معلق در شهر تهران سالیانه، ۲.۶ میلیارد دلار است. بر اساس این گزارش در صورتی که غلظت ذرات معلق ذرات معلق pm ۲.۵ در شهر تهران از ۳۵ میکروگرم در متر مکعب به ۱۰ میکروگرم در متر مکعب کاهش پیدا کند، سالیانه هزینه‌های سلامت (مرگ و بیماری) ناشی از آلاینده ذرات معلق به میزان ۱.۶ میلیارد دلار کاهش می‌یابد.

با این حال به گفته شاهسونی مواجهه با ذرات معلق بطور میانگین باعث کاهش ۱.۸ سال از امید به زندگی در مردم دنیا می‌شود. آلودگی هوا در سطح جهان، به عنوان چهارمین علت مرگ زودرس پس از فشار خون بالا، مصرف دخانیات و سوء تغذیه و دومین علت اصلی مرگ و میر ناشی از بیماری‌های غیرواگیر پس از استعمال دخانیات شناخته شده است.

همچنین بر اساس نتایج مطالعه مشترک دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی و گروه سلامت هوا و تغییر اقلیم وزارت بهداشت، مجموع سال‌های عمر از دست رفته به علت مواجهه طولانی مدت با ذرات معلق در ۲۵ شهر منتخب کشور، به‌طور میانگین برابر با ۴۸۶ هزار و ۲۸۹ سال و هزینه اقتصادی مرگ‌های منتسب به آلودگی هوا ۵ هزار و۷۸۰ میلیون دلار است.

مازوت و هشدار سازمان جهانی بهداشت

این اعداد و ارقام در حالیست که روزانه هشدار‌های مختلفی از سوی هواشناسی، شرکت کنترل و کیفیت هوای تهران، مرکز پایش هوای سازمان محیط زیست در ایران صادر می‌شود با این حال روزی نیست که حداقل یک شهر از کشور در وضعیت قرمز آلودگی قرار نگیرد. این وضعیت به گونه‌ای است که حتی در روز‌های تعطیل مانند جمعه که خیابان‌های شهر‌ها از خودرو‌ها خالی می‌شود آلودگی به وضوح قابل مشاهده است که بسیاری از کارشناسان و ناظران دلیل آن را استفاده از سوخت‌های غیر استاندارد مانند مازوت یا نفت کوره در نیروگاه‌‎ها و صنایع سنگین می‌دانند.

این موضوع اگرچه از سال گذشته مطرح بود و حتی کار به شکایت سازمان حفاظت محیط زیست در قوه قضاییه رسید با این حال امسال نیز این وضعیت بازگشته و همچون سال گذشته با تکذیب مسئولان وزارت نیرو مواجه شده است.

استفاده گسترده از سوخت‌های فسیلی مانند مازوت در حالی است که سازمان جهانی بهداشت استفاده از این سوخت‌ها را خطری بزرگ برای بشریت در بیست سال آینده دانسته و خواستار استفاده از انرژی‌های پاک توسط همه کشور‌ها شد.