رتبه‌بندی معلمان در دست‌انداز جناحی

اقتصاد ۲۴- لایحه رتبه‌بندی معلمان پس از بار‌ها رفت و برگشت میان دولت و مجلس و بعد از یک دهه جار و جنجال و فراز و فرود دیروز بالاخره درحالی به تصویب صحن علنی مجلس یکدست اصولگرای یازدهم رسید که بسیاری از مفاد مصوبات مجلس یازدهمی‌ها عینا مشابه همان مواردی است که در زمان تقدیم لایحه رتبه‌بندی به مجلس ازسوی دولت روحانی، در این لایحه مطرح بود.

به‌خصوص بحث تامین اعتبارات و میزان بودجه‌ای که به‌منظور اجرای رتبه‌بندی معلمان لحاظ شده و به باور بسیاری از ناظران، درواقع مهم‌ترین معضل و مانع تصویب این لایحه در حدود یک دهه گذشته بود، حالا بدون تغییر به تصویب رسیده و درحالی قرار است رتبه‌بندی معلمان با اعتبار ۱۲ هزار و ۵۰۰ میلیارد تومانی در ۶ ماهه دوم سال ۱۴۰۰ به اجرا دربیاید که دولت روحانی برای اجرای این مهم، اعتبار ۲۵ هزار میلیارد تومانی را در لایحه بودجه سال ۱۴۰۰ کل کشور درنظر گرفته بود تا در ۱۲ ماه تخصیص یابد.

به هر تفسیر در حالی که لایحه رتبه‌بندی معلمان فارغ از سال‌ها بلاتکلیفی تا پیش از آغاز به کار مجلس یکدست اصولگرای یازدهم، در دوران فعالیت کمتر از ۲ ساله مجلس نیز چند نوبت به صحن آمده و بی‌نتیجه مانده، نمایندگان دیروز گزارش شور دوم کمیسیون آموزش و تحقیقات در خصوص لایحه رتبه‌بندی معلمان را بررسی کرده و ازجمله در بخشی از این نشست شاخص‌ها و امتیازات موثر در فرآیند رتبه‌بندی معلمان را تعیین کردند. نمایندگان همچنین در ادامه بررسی لایحه رتبه‌بندی معلمان، مواد دیگری از این لایحه را نیز تصویب کردند که بر اساس آن از جمله چگونگی ارتقای رتبه‌های معلمان و میزان افزایش حقوق و مزایای معلمان تعیین‌تکلیف شد.

مجلس دیروز همچنین با ایجاد محدودیت در تخصیص رتبه‌های پنج‌گانه به معلمان مخالفت کرد و این تکلیف را برای وزارت آموزش و پرورش تعیین کرد که به همراه هیاتی از مجلس و سازمان برنامه و سازمان استخدامی یک ماه پس از ابلاغ قانون رتبه‌بندی معلمان، آیین‌نامه اجرایی آن را تهیه کند. مصوبه‌ای که این امید را ایجاد می‌کند که باتوجه به زمان قانونی اعلام‌نظر شورای نگهبان، نهایتا از حدود ۲ ماه دیگر شاهد اجرای رتبه‌بندی معلمان باشیم.

روندی که اگر در موعد مقرر آغاز شود، بالاخره یک دهه انتظار معلمان و جامعه فرهنگیان کشور به پایان رسیده و اگرچه منجر به حل و فصل تمامی مشکلات ریز و درشت این گروه از شهروندان ایرانی نخواهد شد، اما دست‌کم این امید را در میان فرهنگیان ایجاد می‌کند که بالاخره عزم و اراده‌ای از جانب حاکمیت برای رسیدگی به مطالبات معلمان وجود دارد. با این همه، اما در شرایطی که معلمان طی ماه‌ها و به‌خصوص هفته‌های گذشته در بسیاری از نقاط کشور دست به تجمع اعتراضی زدند تا مگر به این شیوه صدای‌شان را به گوش مسوولان برسانند، دبیرکل مجمع فرهنگیان ایران اسلامی می‌گوید بحث رتبه‌بندی تنها یکی از ده‌ها مطالبه معلمان است و مهم‌تر از آن، مشکلات معیشتی فرهنگیان ارتباطی مستقیم به این لایحه ندارد.

فرج کمیجانی که معتقد است کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس با ادعای افزایش اعتبارات رتبه‌بندی مانع از تصویب این لایحه در دولت روحانی شد، در عین حال تاکید دارد که باید همین را که یک گام در مسیر تحقق مطالبات پرتعداد فرهنگیان برداشته شد، به فال نیک گرفت و پیش رفت.

*لایحه رتبه‌بندی معلمان پس از چندین بار رفت و برگشت میان دولت و مجلس، بالاخره دیروز پس از یک دهه به تصویب صحن علنی مجلس رسید؛ آن‌هم درحالی‌که طی روز‌های گذشته بار دیگر شاهد تجمع معلمان در اعتراض به بی‌توجهی نسبت به مطالبات‌شان بودیم که همزمان با بسیاری از شهر‌های کشور، در تهران نیز روبروی ساختمان مجلس انجام شد؛ نظرتان درباره مصوبات مجلس در این لایحه چیست؟ آیا می‌توان تصویب این لایحه را به معنای پاسخگویی دست‌کم بخشی از مطالبات معیشتی فرهنگیان دانست؟

-نکته اتفاقا همین است؛ رتبه‌بندی معلمان و مطالبات معیشتی و اوضاع دشواری که فرهنگیان از این حیث با آن سروکار دارند، دو مقوله جدا و متفاوت است. درواقع معیشت معلمان و اصولا مباحث آموزش‌و‌پرورش و فرهنگیان به‌دلیل کم‌کاری دولت‌های گذشته در این ۴۳ سال در اولویت نبوده و همین باعث شده که حقوق معلمان کمترین حقوق در میان کارکنان دولت باشد. اما رتبه‌بندی بحثی متفاوت و ناظر بر کیفیت آموزشی و تلاش برای ارتقای سطح کیفی آموزش‌وپرورش است.

به این ترتیب این لایحه با در نظر گرفتن امتیاز‌هایی برای فرهنگیان و معلمان در پی آن است که ازسویی انگیزه عموم شهروندان برای ورود به آموزش‌وپرورش و انتخاب شغل معلمی افزایش یابد و از دیگر سو، انگیزه معلمان و فرهنگیان برای تدریس بهتر و ارایه خدمات با کیفیت‌تر آموزشی ارتقا یابد. درواقع رتبه‌بندی با این هدف در دستورکار قرار گرفته که با ایجاد انگیزه برای معلمان، زمینه‌ساز بهبود کیفی نظام آموزشی کشور شده و معلمان سعی کنند با رویکردی خلاق‌تر و با کوشش بیشتر نسبت به انتقال دانش و آموزش اقدام کنند.

این درحالی است که معلمان به موجب قوانین موضوعه مستحق دریافت دو نوع حقوق و دریافتی هستند؛ یک دریافتی، حقوق معمول معلمان است که باید همچون سایر کارکنان دولت مطابق قانون خدمات کشوری به آن‌ها پرداخت شود، یک دریافتی هم بحث رتبه‌بندی است که ۱۰ سال به تعویق افتاد و بالاخره امروز به تصویب رسید. البته حتما باید بگوییم که آنچه بالاخره به تصویب مجلس رسید، حداقلی بوده و درواقع این لایحه به بدترین شکل ممکن به تصویب رسید و نسبت به آنچه در ذهن فرهنگیان بود، متفاوت است، اما به‌هرحال در همین حد هم یک گام به جلو است و تحقق همین میزان از مطالبات پرتعداد فرهنگیان قابل‌تقدیر و باعث خوشحالی است.

منتها لازم است در ادامه اصلاحاتی درخصوص مواردی که دیروز به تصویب رسید، انجام شده و با تکمیل این قانون، رتبه‌بندی بتواند ارتقای سطح کیفی آموزش‌وپرورش را به آن میزان که سند تحول بنیادین آموزش‌وپرورش وعده داده، محقق کند. فارغ از این، نکته حائز اهمیت این است که ما باید بحث معیشت عمومی فرهنگیان را ازطریق قانون خدمات کشوری دنبال کنیم چرا که در این قانون، مزایای مختلفی لحاظ شده که دیگر کارکنان دریافت می‌کنند، اما ما معلمان بی‌بهره‌ایم. به عنوان مثال فوق‌العاده خاص یا فوق‌العاده بهره‌وری که باقی کارکنان دولت از آن برخوردار می‌شوند، به معلمان تعلق نمی‌گیرد.

همین‌طور در بحث فوق‌العاده ویژه در قانون خدمات کشوری، درحالی امسال بالاخره به میزان ۲۱ درصد به معلمان تعلق گرفت که کارکنان دیگر ارگان‌های دولت از حدود ۱۰ سال پیش تاکنون همواره دریافت کرده و بعضا تا سقف ۵۰ درصد بهره برده‌اند. درواقع می‌خواهم بگویم اگر دولت مطابق قانون به وضعیت معیشتی و دریافتی معلمان توجه داشته باشد و پرداخت به فرهنگیان را همچون دیگر کارکنان دولت مدنظر داشته باشد و منبطق بر وظایفی که قانون خدمات کشوری برعهده دولت گذاشته، عمل کند، بخش قابل‌توجهی از مشکلات معیشتی فرهنگیان مرتفع خواهد شد، اما متاسفانه دولت‌ها در تمام این سال‌ها به خوبی وظایف اصلی‌شان را در قبال فرهنگیان انجام نداده‌اند، این دردسر‌ها را برای ما فرهنگیان ایجاد کرده و موجب شده که فرهنگیان به خیابان آمده و دست به اعتراض بزنند.

بیشتر بخوانید: مجلس لایحه رتبه‌بندی را از سر خود باز کرد/ تجمع سراسری روز دوشنبه معلمان موثر بود؟

*اما آیا به این تجمع‌های اعتراضی معلمان در این سال‌ها توجه می‌شود؟

-بگذارید به صراحت بگویم؛ به سرانجام رسیدن روند تصویب لایحه رتبه‌بندی هیچ ارتباطی به تجمع‌های اخیر نداشته است چراکه دولت روحانی پیش‌تر همین لایحه را با همین میزان اعتبارات به منظور بررسی و تصویب تقدیم مجلس کرده بود و اگر مجلس یازدهم همکاری می‌کرد، امکان تصویب آن به‌راحتی و همچون آنچه دیروز رقم خورد، وجود داشت و درنتیجه بسیاری از مشکلاتی که امروز شاهدیم، وجود نداشت.

اما متاسفانه کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس ابتدا سنگی بزرگ برداشت و اعداد و ارقام لایحه دولت را افزایش داد و پس از آنکه به‌دلیل بار مالی شدید ناکام ماند، اکنون دوباره به همان اعداد و ارقامی که در لایحه اولیه بود، بازگشت و بدون آنکه عملا تغییری در مجلس رخ دهد و بدون افزایش سقف اعتبارات به تصویب رسید.

درنتیجه معلمان به‌رغم تصویب لایحه رتبه‌بندی همچنان نسبت به بسیاری از مسائل معترضند و حتی می‌توان گفت که مصوبه دیروز مجلس عملا منجر به جلب رضایت معلمان نشده است چراکه مجلس در کمیسیون آموزش و تحقیقات با تصمیماتی که در زمان دولت روحانی گرفت و اعداد و ارقام را افزایش داد و ازجمله گفتند که می‌خواهند ۸۰ درصد حقوق اعضای هیات علمی هم‌تراز را به هر معلم پرداخت کنند و درنتیجه سقف انتظارات فرهنگیان را بالا بردند و درنهایت چنین نشد و یک نارضایتی عمومی در جامعه فرهنگیان کشور ایجاد شده است.

*در این چندماه مباحثی همچون موضوع واردات واکسن یا ازسرگیری مذاکرات احیای برجام که در زمان دولت روحانی با موانع و سنگ‌اندازی‌هایی روبرو بود، به اصطلاح مانع‌زدایی شده است. باتوجه به نکته‌ای که درباره عملکرد کمیسیون آموزش و تحقیقات فرمودید، احیانا منظورتان این است که در بحث تصویب لایحه رتبه‌بندی هم روندی مشابه طی شده است؟

-ببینید، زمانی که در دولت روحانی این لایحه به مجلس رفت، از آنجا که مجلس یازدهم نگاه مثبتی به دولت روحانی نداشت، کمیسیون آموزش مجلس دست به اقداماتی زد و ازجمله سقف اعتبارات را افزایش داد و نمایندگان هم اینجا و آنجا مصاحبه و اظهارنظر کردند که مثلا می‌خواهیم دریافتی معلمان را تا ۸۰ درصد اعضای هیات‌علمی دانشگاه‌ها ارتقا دهیم و به قول معروف بازارگرمی کردند، اما درنهایت آنچه اتفاق افتاد و دیروز نیز رسما به تصویب صحن علنی مجلس رسید، همان بود که در دولت روحانی پیش‌بینی شده بود. به این ترتیب مجلس با سیاسی‌کاری و کار جناحی باعث شد که تصویب این لایحه در زمان دولت روحانی رقم نخورد. حال آنکه درنهایت همان لایحه با همان شکل تصویب شد.

*باتوجه به این تاکید شما درخصوص رویکرد جناحی و کار سیاسی مجلس در قبال لایحه رتبه‌بندی معلمان، احیانا ارتباطی میان برگزاری تجمع‌های اخیر و نوع مواجهه مجلس با لایحه رتبه‌بندی در این مدت می‌بینید؟

-ما نامه کتبی از آقای نوبخت، رییس سازمان برنامه و بودجه دولت دوازدهم گرفته بودیم که با تخصیص اعتبار ۲۵ هزار میلیارد تومانی، رتبه‌بندی معلمان تامین اعتبار شده و به سرانجام برسد. حال آنکه بنابر مصوبه دیروز مجلس این رقم ۱۲ هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان لحاظ شده که البته قرار است برای شش‌ماهه دوم سال جاری تخصیص یابد. به این ترتیب می‌بینیم که عملا همان میزان اعتبار تخصیص یافته و تغییری در این موضوع نسبت به آنچه در دولت روحانی موردنظر بود، صورت نگرفته است. بنابراین معتقدم این‌طور نبوده که مجلس تحت فشار ناشی از تجمع اعتراضی معلمان و فرهنگیان این لایحه را تصویب کرده است.

*فارغ از تاثیر تجمع اعتراضی معلمان بر عملکرد مجلس، آیا تاخیر مجلس و تعویق روند تصویب این لایحه بر تجمع‌ها اثرگذار نبوده است؟ احیانا اگر این لایحه در همان زمان ریاست‌جمهوری حسن روحانی به شکل کنونی تصویب می‌شد، آیا در این مدت همچنان شاهد تجمع اعتراضی معلمان بودیم؟

-نکته اصلی این است که کمیسیون آموزش و تحقیقات انتظارات فرهنگیان را افزایش داد و از آنجا که درنهایت شاهد این بودیم که مجلس ناگهان عقب‌نشینی کرد و به همان عدد و ارقام اولیه بازگشت، منجر به عصبانیت و نارضایتی معلمان شد. بنابراین نمایندگان مجلس سبب شدند که معلمان به خیابان کشیده شوند.

درواقع از آنجا که پس از وعده‌های بزرگی که مطرح کرده، ناگهان عقب‌نشینی کردند منجر به نارضایتی و عصبانیت معلمان شده و به این ترتیب آنان را به خیابان کشاندند؛ وگرنه معلمان و فرهنگیان که اهل نبودند به خیابان بیایند. حال آنکه این تجمع‌ها و اعتراض‌ها هم هیچ اثری بر محتوای لایحه نداشت.

*اما در این مدت برخی از دیگر مشکلات و مطالبات معلمان مطرح شد. آیا نسبت به تحقق دیگر مطالبات فرهنگیان امید دارید؟

-فرهنگیان ده‌ها مشکل و گرفتاری دارند و بحث رتبه‌بندی تنها یکی از مطالبات فرهنگیان را پوشش می‌دهد. حال آنکه فرهنگیان نسبت‎ به عدالت آموزشی، نبود سرانه آموزشی در مدارس، کاهش کیفیت سطح آموزش اعتراض دارند. همچنین نسبت به نبود امکانات آموزشی در مدارس دولتی به‌خصوص در دورانی که با همه‌گیری کرونا سروکار داریم و هیچ‌گونه امکانات آموزشی الکترونیکی در اختیار معلمان قرار نگرفته و آنان ناگزیر به استفاده از وسایل شخصی تدریس کنند، معترضند. منتها به هر حال یکی از این مطالبات به سرانجام رسیده و امیدواریم به زودی به اجرا درآید تا دست‌کم یک گام به سوی تحقق مطالبات‌مان برداریم.

*احیانا نسبت به تایید مصوبات مجلس در شورای نگهبان، نگرانی ندارید؟ فکر می‌کنید ممکن است مشکلی در این مسیر رقم بخورد؟

-فکر نمی‌کنم مشکلی پیش بیاید؛ چراکه در جزو ۲ بند «و» تبصره ۲ قانون بودجه ۱۴۰۰ کل‌کشور اعتبارات رتبه‌بندی معلمان دقیقا پیش‌بینی شده است؛ بنابراین منطقا نباید مشکلی در مسیر تایید مصوبات مجلس در شورای نگهبان وجود داشته باشد.

*نکته دیگر وضعیت معلمان بازداشتی است که در جریان برگزاری تجمع‌های اعتراضی اخیر رقم خورد.

متاسفانه اکنون که معلمان ناراحت و دلخورند و برای رساندن صدای‌شان به گوش مسوولان به خیابان آمده‌اند، به جای اینکه از معلمانی که می‌توانند بر دیگر اعضای جامعه فرهنگیان اثرگذار باشند، دعوت به عمل آورده و با تشکیل جلسه مطالبات‌شان را مورد پیگیری قرار دهند، با نگاهی امنیتی با این مساله مواجه شده و تعدادی از معلمان را دستگیر و اتهام‌هایی را مطرح می‌کنند که معلمان به‌واقع فرسنگ‌ها با آن فاصله دارند و هرگز به معلمان نمی‌چسبد که همین مشکل‌ساز می‌شود. در حال حاضر تعدادی از معلمان در بازداشت به سر می‌برند و برای برخی از آنان پرونده‌هایی درست شده که نباید چنین می‌شد. معلمان کلیت نظام را قبول دارند و اساسا بحث‌شان ربطی به مسائل امنیتی و سیاسی مملکت ندارد. بلکه دنبال مطالبات قانونی معیشتی و صنفی‌شان هستند.

*احیانا اطلاعی از تعداد معلمان بازداشتی و وضعیت سلامت و همچنین وضعیت پرونده‌های‌شان دارید؟

-در حال حاضر حدود ۱۴، ۱۵ نفر از معلمان در تجمع‌های یکی، دو هفته گذشته در سراسر کشور بازداشت شده‌اند که برای تعدادی از آنان پرونده‌هایی هم باز شده است. اما امیدواریم که هرچه زودتر آزاد شده و به آغوش خانواده‌های‌شان بازگردند. درنهایت امیدوارم کل جامعه نسبت به مشکلات و مطالبات فرهنگیان حساس باشند و به زودی شاهد بهبود اوضاع و حل گام به گام این مشکلات باشیم.

این لایحه به بدترین شکل ممکن به تصویب رسید و نسبت به آنچه در ذهن فرهنگیان بود، متفاوت است
لازم است با اصلاح و تکمیل مصوبه اخیر، رتبه‌بندی بتواند ارتقای سطح کیفی آموزش و پرورش را به آن میزان که سند تحول بنیادین آموزش و پرورش وعده داده، محقق کند
هدف از رتبه‌بندی معلمان ارتقای سطح کیفی نظام آموزشی است و بحث معیشت عمومی فرهنگیان را باید از طریق قانون خدمات کشوری دنبال کنیم
اگر دولت‌ها مطابق قانون پرداخت به فرهنگیان را همچون دیگر کارکنان دولت مدنظر داشته باشند، بخش قابل‌توجهی از مشکلات معیشتی فرهنگیان مرتفع خواهد شد
از آنجا که مجلس پس از وعده‌های بزرگی که مطرح کرد، ناگهان عقب نشست، منجر به نارضایتی و عصبانیت معلمان شده و آنان را به خیابان کشاندند؛ وگرنه معلمان و فرهنگیان که اهل نبودند
منطقا نباید مشکلی در مسیر تایید مصوبات مجلس در شورای نگهبان وجود داشته باشد