کرونا؛ علیه فقرا و به نفع اغنیا

اقتصاد۲۴- تازه‌ترین گزارش بانک جهانی نشان می‌دهد شیوع کرونا به افزایش فقر شدید در دنیا منجر شده است به‌طوری که تحت‌تأثیر شیوع کرونا، ۱۰۰ میلیون نفر از جمعیت دنیا، به دره فقر شدید سقوط کرده‌اند و درآمد روزانه‌شان به کمتر از ۱.۹ دلار در روز رسیده است. بانک جهانی هشدار داده تداوم همه‌گیری کرونا می‌تواند به معکوس‌شدن روند توسعه در کشور‌ها منجر شود و به تلاش‌ها برای پایان دادن به فقر شدید و کاهش نابرابری ضربه اساسی وارد کند.

 بانک جهانی در تازه‌ترین گزارش خود به آثار اقتصادی شیوع کرونا در سطح جهان پرداخته و ابعاد تازه‌ای از تبعات اقتصادی شیوع این ویروس را در اقتصاد کشور‌ها تشریح کرده است. طبق گزارش بانک جهانی کرونا تأثیر بسیار نامطلوبی بر فقرا داشته و باعث شده برای نخستین بار در ۲۰ سال گذشته، جمعیت افرادی که در فقر شدید زندگی می‌کنند، افزایش یابد. کرونا به کاهش درآمد ۱۰۰ میلیون نفر از جمعیت جهان و سقوط آنان به دره فقر شدید منجر شده است.

طبق استاندارد‌ها افرادی که با درآمد کمتر از ۱.۹ دلار در روز زندگی می‌کنند در طیف افراد مواجه با فقر شدید دسته بندی می‌شوند. بانک جهانی هشدار داده این موضوع می‌تواند به معکوس شدن روند توسعه اقتصادی در کشور‌ها منجر شود و به تلاش‌ها برای پایان دادن به فقر شدید و کاهش نابرابری ضربه بزرگی وارد کند.

تفاوت آثار کرونا بین فقرا و ثروتمندان

داده‌های بانک جهانی نشان می‌دهد با وجود آنکه کرونا سطح درآمد همه مشاغل را تحت‌تأثیر قرار داده، با این حال ثروتمندان به سرعت روند مهار آثار زیانبار کرونا بر درآمد هایشان را شروع کرده‌اند، اما فقرا که ۴۰ درصد از جمعیت جهان را تشکیل می‌دهند هنوز نتوانسته‌اند بر زیان‌های درآمدی خود، ناشی از کرونا، فائق آیند.
یکی دیگر از آثارکرونا تبعاتی است که شیوع این ویروس بر سطح آموزش افراد فقیر داشته است. به زعم بانک جهانی، کرونا ضربه شدیدی به زندگی کودکان خردسال، دانش‌آموزان و جوانان در طبقه افراد فقیر واردکرده و نابرابری‌ها را درآموزش تشدید کرده است. به‌طوری که طبق تخمین‌های اولیه ۷۰ درصد کودکان ۱۰ ساله، در میان طبقات اجتماعی بسیار فقیر، در سطح جهان، هم‌اکنون نمی‌توانند یک متن را به زبان مادری خود بخوانند که این امر ناشی از قطع دسترسی به دوره‌های آموزشی، ناشی از شیوع کروناست.

این موضوع می‌تواند در آینده تأثیر زیادی بر درآمد این نسل و افزایش نابرابری در سطح جهان داشته باشد و به قطع دسترسی این افراد به ۱۷ هزار میلیارد دلار درآمد منجر خواهد شد و شکاف طبقاتی را در دنیا در آینده افزایش خواهد داد. آمار‌ها همچنین نشان می‌دهد تحت‌تأثیر شیوع کرونا، زنان بیش از مردان، از نظر شغل، درآمد و امنیت، آسیب دیده‌اند.

افزایش سطح بدهی دنیا

بانک جهانی در ادامه گزارش خود درباره آثار اقتصادی شیوع کرونا درجهان تأکید می‌کند بعد‌از یک دهه، به‌دلیل وقوع کرونا، شاهد سریع‌ترین، بزرگ‌ترین و گسترده‌ترین رشد بدهی در سراسر جهان بوده‌ایم، به‌طوری‌که نسبت بدهی کشور‌های در حال توسعه و حتی برخی بازار‌های نوظهور، به تولید ناخالص داخلی، به وضع حادی رسیده است. به‌ویژه آنکه نیمی از این کشور‌ها حتی قبل از شیوع کرونا در جهان هم با مشکل افزایش بدهی‌ها مواجه بوده‌اند.

این مؤسسه اقتصادی به سیاستگذاران، در کشور‌هایی که بدهی هایشان در حال افزایش است، پیشنهاد می‌کند جلوی رشد بیشتر بدهی را بگیرند یا آن‌ها را ثابت نگه دارند و در عین حال تلاش کنند کارایی مخارج عمومی دولت را افزایش دهند. بانک جهانی می‌گوید سیاستگذاران نباید حمایت‌های مالی‌شان را از اقتصاد، پیش از موعد مقرر، حذف کنند. طبق اطلاعات موجود چنانچه کشور‌ها نتوانند در میزان بدهی هایشان ثبات یا پایداری ایجاد کنند هزینه ارائه خدمات افزایش می‌یابد و این موضوع جلوی بهبود رشد اقتصادی را می‌گیرد و در عین حال به مانعی برای حل سایر چالش‌های اقتصادی ازجمله چالش‌های مرتبط با تغییرات اقلیمی یا آب و هوایی تبدیل می‌شود.

اثر نامطلوب قیمت انرژی

آمار‌های بانک جهانی نشان می‌دهد قیمت انرژی در سال‌جاری میلادی به‌طور میانگین ۸۰ درصد از سال قبل بالاتر است و این موضوع اثر خود را در افزایش قیمت سایر کالا‌ها برجای گذاشته است. از آنجا که انرژی یک کالای حیاتی برای تولید غذا و گرمایش است، افزایش قیمت انرژی می‌تواند به رشد قیمت سایرکالا‌ها منجر شود. به‌طور مثال افزایش قیمت انرژی به رشد قیمت کود‌هایی منجر شده است که در صنایع کشاورزی کاربرد دارد و این موضوع هزینه تولید مواد غذایی را در سطح جهان افزایش داده است.

بیشتربخوانید:بازهم فشار مالیاتی بر گرده‌ی مزدبگیران

هرچند قیمت محصولات غذایی در نیمه دوم سال‌جاری میلادی در واکنش به چشم‌انداز مطلوب اقتصادی جهان بعد از پایان کرونا تثبیت شده است، اما قیمت مواد خوراکی در جهان همچنان بالاتر از دوره‌ای است که کرونا هنوز شیوع پیدا نکرده بود. علاوه بر این، تورم داخلی قیمت مواد غذایی در بیشتر کشور‌ها در حال افزایش است و توانایی افراد فقیر را برای تهیه غذای سالم کاهش داده است. این موضوع می‌تواند ناامنی غذایی در کشور‌های در حال توسعه را تشدید کند.

اثر تغییرات اقلیمی

بانک جهانی تأکید می‌کند: از آنجاکه کووید-۱۹ باعث کاهش سریع ثروت افراد فقیر و آسیب پذیر شده است، نمی‌توان چالش تغییرات آب و هوایی و اثرات فوری آن را نادیده گرفت. داده‌های آماری نشان می‌دهد درصورتی که تغییرات آب و هوایی کنترل نشود، تا سال ۲۰۳۰ میلادی ۱۳۲ میلیون نفر به دره فقر شدید سقوط خواهند کرد و این موضوع به افزایش درگیری و خشونت منجر خواهد شد.

چنانچه کشور‌های مختلف فکری به حال تغییرات آب و هوایی و اقلیمی نکنند با توجه به سایر چالش‌هایی که فقرا با آن دست به گریبان هستند موضوعات زیست‌محیطی به یک مانع بزرگ در برابر کاهش فقر تبدیل خواهند شد. تغییرات اقلیمی علاوه بر آنکه به افزایش فقر شدید منجر می‌شود، می‌تواند محرک قدرتمندی برای افزایش مهاجرت باشد. برآورد‌های فعلی نشان می‌دهد تا سال ۲۰۵۰ میلادی تغییرات آب و هوایی می‌تواند به مهاجرت ۲۱۶ میلیون نفر منجر شود.

رشد اقتصادی کشور‌ها

به‌زعم بانک جهانی، سریع‌ترین راه برای بهبود اقتصادی افزایش سرعت در واکسیناسیون است با این حال با توجه به اینکه میزان واکسیناسیون در کشور‌های کم درآمد نسبت به کشور توسعه‌یافته کمتر است همین موضوع موجب خواهد شد در آینده شکاف بین کشور‌های فقیر و ثروتمند بیشتر شود.

درحال حاضر به‌دلیل نابرابر بودن سطح دسترسی کشور‌ها به واکسن، روند بهبوداقتصادی کشور‌ها هم نا متعادل است و این موضوع در آینده شکاف بین کشور‌های فقیر و غنی را بیشتر خواهد کرد. طبق داده‌های موجود رشد اقتصاد جهان در سال‌جاری میلادی ۵.۶ درصد ثبت خواهد شد با این حال اقتصاد کشور‌های کم درآمد فقط ۲.۹ درصد رشد خواهد کرد، این کندترین رشد در ۲۰ سال گذشته (به‌غیر از سال ۲۰۲۰ میلادی) است.

نسخه‌ای برای کاهش شکاف بین کشور‌های فقیر و غنی

بانک جهانی برای کاهش شکاف بین کشور‌های فقیر و غنی یک راه‌حل ارائه می‌دهد و اعلام می‌کند این کشور‌ها باید به‌سمت توسعه تجارت با سایر کشور‌ها و افزایش صادرات حرکت کنند. این مؤسسه بین‌المللی با بیان اینکه این تصادفی نیست که افزایش شدید فقر زمانی اتفاق افتاده است که تجارت جهانی تحت‌تأثیر کرونا دچار اختلال شده است تأکید می‌کند:یکی از دلایل گسترش فقر شدید در دوره کرونا این بوده است که این بیماری، تجارت جهانی را به‌شدت مختل کرد. از لحاظ تاریخی، ارتباط تنگاتنگی بین تجارت و کاهش فقر وجود دارد به‌طوری که افزایش تجارت جهانی منجر به کاهش فقرشدید می‌شود.

شاهد این مدعا این است که بین سال‌های ۱۹۹۰ تا ۲۰۱۷ کشور‌های با درآمد پایین و متوسط ​​سهم خود را از صادرات ۲ برابر کردند، در این دوره سطح فقر شدید در دنیا به‌شدت کاهش یافت. بر همین اساس بانک جهانی پیشنهاد می‌کند کشور‌های در حال توسعه به سمت افزایش تجارت‌شان با سایر کشور‌ها حرکت کنند، زیرا این کار موجب می‌شود سرعت رشد اقتصادی‌شان افزایش یابد. افزایش تجارت با سایر کشور‌ها همچنین بهترین راه‌حل برای کشور‌های کمتر توسعه یافته است، زیرا سطح دسترسی این کشور‌ها به منابع مالی برای اجرای بسته‌های محرک مالی رشد اقتصادی را بیشتر می‌کند؛ بنابراین بهبود تجارت خارجی برای این کشور‌ها که منابع کمتری برای اجرای بسته‌های محرک مالی دارند یک موضوع حیاتی است.