دانشمندان در اقدامی تقریبا ناممکن، یک ابرنواختر را شناسایی کردند

اقتصاد ۲۴-دانشمندان مؤسسه علوم وایزمن در اسرائیل موفق شدند انفجار یک ستاره عظیم ولف–رایه را شناسایی کنند. ستاره‌های ولف–رایه که بسیار پرجرم هستند و به دلیل نور زیاد از گونه‌های فراغول محسوب می‌شوند، زندگی خود را با انفجاری بزرگ پایان می‌دهند که ابرنواختر (supernova) نامیده می‌شود.
مشاهدۀ این پدیدۀ ابرنواختر که شرح کامل آن در گزارشی در مجله Nature آمده است، در حالی ممکن شده که اثبات آن تا کنون تنها به صورت نظری ممکن بود و قبلا هرگز دیده نشده بود.
همه انواع ستارگان از منبع انرژی تغذیه می‌کنند که در هسته خود دارند. همین انرژی به کمک فرایند همجوشی هسته‌ای، باعث درآمیختن عناصر سبکتر در یکدیگر و تشکیل عناصر سنگین‌تر می‌شود. این فرآیند، ستاره را نیز داغ نگه می‌دارد و به گاز‌ها اجازه انبساط می‌دهد و همزمان جرم آن را به کمک نیروی گرانش به سمت هسته می‌کشاند.

به این ترتیب زمانی که یک ستاره دیگر قادر به تولید انرژی در هسته‌اش نباشد، پایان عمرش فرا می‌رسد. البته رسیدن به این مرحلۀ پایانی نیز میلیون‌ها و میلیارد‌ها سال طول می‌کشد.

هنگامی که یک ستاره درنهایت به لحظه انفجار برسد، دوحالت بوجود می‌آید: اگر به اندازه خورشید یا کوچکتر از آن باشد، ستاره نابود و تبدیل به یک جرم سفیدرنگ می‌شود. اما اگر بسیار بزرگ باشد و جرمی ۸ تا ۱۵ برابر خورشید داشته باشد، آنگاه انفجاری عظیم موسوم به «ابرنواختر» روی می‌دهد و عناصر سنگینی را در سراسر فضا پخش می‌کند و در برخی موارد تنها اثری که از آن ستاره بزرگ باقی می‌ماند، یک سیاهچاله است.

بیشتر بخوانید: اقدام عجیب ناسا برای تماس با فرازمینی‌ها

اگرچه سیاهچاله‌ها به خودی خود یک پدیده نجومی گیج کننده هستند، اما وقوع پدیدۀ ابرنواختر نیز یک اتفاق بسیار نادر است. دانشمندان تا کنون مکان ستاره‌های در حال نابودی بسیاری را شناسایی کرده بودند؛ از جمله در میان ستاره‌های عظیم ولف–رایه. اما تا کنون حتی برای یک بار هم شانس مشاهدۀ تبدیل یک ستاره ولف–رایه به ابرنواختر را نداشته‌اند.
این مساله تا به آنجا دست‌نیافتنی محسوب می‌شد که برخی این گمان را مطرح کرده بودند که شاید اصلا چنین پدیده‌ای در ستاره‌های ولف–رایه روی نمی‌دهد و آن‌ها درنهایت و بدون سرو صدا در یک سیاهچاله فرو می‌ریزند؛ بدون آنکه انفجار قابل مشاهده‌ای ایجاد کنند.
اما پروفسور آویشای گال-یام، رئیس دانشکده فیزیک ذرات وایزمن و رهبر این تیم تحقیق به این حدس و گمان‌ها پایان داد؛ او و تیمش در واقع یک ابرنواختر یافتند که از یک ستاره ولف-رایت سرچشمه می‌گیرد.

آن‌ها این کار را با استفاده از تجزیه و تحلیل نور ساطع شده از انفجار ابرنواختر انجام دادند و توانستند عناصری مانند کربن و اکسیژن و نئون را نیز در این ابرنواختر شناسایی کنند.
پروفسور آویشای گال-یام در بیانیه‌ای ضمن شرح یافته‌های خود از این مشاهدات، اعلام کرد که تخمین می‌زنند ستاره‌ای که منفجر شده، جرمی دست‌کم ۱۰ برابر جرم خورشید داشته باشد که مقداری از آن (معادل جرم خورشید) را به فضا پرتاب کرده است. اما از آنجا که از بخش اعظم توده این ستاره نشانی در دست نیست، او احتمال می‌دهد که مابقی ستاره یک سیاهچاله تشکیل داده باشد.

بیشتر بخوانید: فضاپیما شن جوئو-۱۳ به ایستگاه فضایی چین متصل شد

در بیانیه آمده است که در این مرحله، تشکیل سیاهچاله را نمی‌توان تایید کرد، اما وقوع ابرنواختر قابل تایید است.
پروفسور آویشای گال-یام اعلام کرد: «یک چیز که مسلم است اینکه فروپاشی "بی‌صدایی" که در گذشته به آن اشاره می‌شد، روی نداده است.»
مطالعه این موضوع از آن رو اهمیت دارد که ابرنواختر‌ها صرفا انفجار یک ستاره نیستند؛ آن‌ها تاثیرات حیاتی بر جهان می‌گذارند و نقشی اساسی در عملکرد کیهان دارند. پخش مواد در پی ابرنواخترها، عامل تولد ستارگان و سیارات جدید هستند و منظومه شمسی ما، سیاره ما و تمام اشکال حیاتی که روی آن شکل گرفته نیز به گونه‌ای به همین انفجارات ستاره‌ای مربوط هستند.

یورونیوز