تاریخ انتشار: ۰۸:۲۸ - ۱۷ بهمن ۱۴۰۰

ارزیابی تحلیلی رتبه ایران در گزارش رقابت‌پذیری اقتصاد جهانی

با مشاهده وضعیت رتبه کل رقابت‌پذیری اقتصاد ایران در دهه گذشته، این نکته به دست می‌آید که رتبه جهانی ایران در رده متوسط رو به پایین است. اما رتبه ایران در شاخص‌های ورودی، در رده متوسط رو به بالاست و رتبه ایران در شاخص‌های پردازشی و سپس خروجی وضعیت نامناسبی دارد و در رده پایین ارزیابی می‌شود.

ارزیابی تحلیلی رتبه ایران در گزارش رقابت‌پذیری اقتصاد جهانی

اقتصاد۲۴- مجمع جهانی اقتصاد، در هر سال گزارشی از وضعیت رقابت‌پذیری اقتصادی کشور‌ها ارائه می‌کند که فوق‌العاده با‌اهمیت است. شاخص‌های دوازده‌گانه رقابت‌پذیری در جدول ذیل آمده است. معیار‌ها و شاخص‌های مربوطه را می‌توان از منظر سیستمیک، در سه قلمرو ورودی، پردازشی و خروجی دسته‌بندی کرد. شاخص‌های ردیف ۱، ۲ و ۳، به‌عنوان ورودی‌ها، شاخص‌های ردیف ۴، ۵، ۶، ۷، ۸، ۹ و ۱۰ به‌عنوان پردازشی‌ها و شاخص‌های ردیف ۱۱ و ۱۲ به‌عنوان خروجی‌ها مطرح هستند.

با مشاهده وضعیت رتبه کل رقابت‌پذیری اقتصاد ایران در دهه گذشته، این نکته به دست می‌آید که رتبه جهانی ایران در رده متوسط رو به پایین است. اما رتبه ایران در شاخص‌های ورودی، در رده متوسط رو به بالاست و رتبه ایران در شاخص‌های پردازشی و سپس خروجی وضعیت نامناسبی دارد و در رده پایین ارزیابی می‌شود. این امر نشان از چالش مدیریت در کشور دارد. به این معنی که مدیریت کشور در ناحیه پردازشی دچار چالش‌های اساسی است و ازاین‌رو نه‌تن‌ها نمی‌تواند از شاخص‌های ورودی (داده‌ها) برای بهبود وضعیت بهره‌گیری کند بلکه موجب کاهش رتبه در خروجی‌ها (ستانده‌ها) است. عدم توازن و تناسب میان ستانده و داده، گویای ضعف بهره‌وری و کارایی در نظام اقتصادی کشور است.

رفع ضعف و کاستی بنیادی مزبور، مربوط به کیفیت سیاست‌گذاری‌های نخبگان سیاسی است که تبیین آن‌ها مباحث جداگانه‌ای را طلب می‌کند. لازم به ذکر است که در سال‌های اخیر، گزارش رقابت‌پذیری جهانی با رویکرد جدید تهیه شده است. در رویکرد جدید وضعیت مواجهه و انطباق کشور‌ها با روند انقلاب صنعتی چهارم مورد ارزیابی واقع شده است. این امر موجب شده رتبه کلی ایران دچار تنزل شدید شود. در این راستا باید افزود که وضعیت اقتصاد رقابتی ایران در سال ۲۰۱۶، رتبه ۷۴ از میان ۱۴۰ کشور بوده است.

متأسفانه رتبه ایران در گزارش رقابت‌پذیری سال ۲۰۱۸ مجمع جهانی اقتصاد براساس رویکرد جدید، به رتبه ۸۹ تنزل پیدا کرده است و در ادامه نیز در گزارش سال ۲۰۱۹، به رتبه ۹۹ کاهش یافته است. تنزل ۲۵ رتبه‌ای ایران در سال‌های ۲۰۱۶ - ۲۰۱۹، گویای عدم انعطاف‌پذیری اقتصاد ایران برای تطبیق با تغییرات ناشی از انقلاب صنعتی چهارم است. جداول ذیل، رتبه کل جمهوری اسلامی ایران را با رویکرد‌های پیشین و جدید نشان می‌دهد.

همان‌گونه که گفته شد، کاهش رتبه رقابت‌پذیری اقتصاد ایران، عمدتا به ناحیه پردازشی مربوط می‌شود. از میان شاخص‌های هفت‌گانه این ناحیه، وضعیت رتبه‌ها در شاخص‌هایی مانند «ثبات اقتصاد کلان»، «نهادها»، «مهارت‌ها» و «پویایی کسب‌وکار» نامناسب‌تر شده است. در ادامه مطالب به شرح اجمالی شاخص‌هایی که تنزل قابل‌توجه رتبه داشته‌اند، اشاره می‌شود.


بیشتر بخوانید: تهران ناامن‌ترین شهر برای سرمایه‌گذاران


شاخص وضعیت ثبات اقتصاد کلان بدترین رتبه را دارد. کانون اصلی این شاخص، به دو مؤلفه (تورم و بدهی دولت) بازگشت دارد. با توجه به افزایش نرخ تورم در سال‌های اخیر، شاخص ثبات اقتصاد کلان، بدترین رتبه را پیدا کرده و رتبه ۱۳۴ را از میان ۱۴۰ کشور کسب کرده است. رتبه نامناسب اقتصادی در این شاخص، نشان‌دهنده وجود فضای نااطمینانی و همچنین پیش‌بینی‌ناپذیری سرمایه‌گذاری‌ها و فعالیت‌های مولد اقتصادی است.

شاخص نهاد نیز دلالت بر وضعیت قواعد، مقررات، سازمان‌ها و دستگاه‌های اجرائی دارد که بر رفتار بازیگران، انگیزه‌های سرمایه‌گذاری و تولید برای فعالان اقتصادی اثرگذار است. متأسفانه به سبب زمینه‌های ضدانگیزشی و نااطمینانی در حوزه سرمایه‌گذاری و تولید، ایران در رکن نهاد‌ها تنزل رتبه داشته است. رکن مهارت‌ها، در رویکرد جدید، جایگزین رکن «آموزش عالی و حرفه‌ای» شده است. در رویکرد جدید، بیش از آنکه کمیت آموزش و تحصیلات تکمیلی مورد توجه باشد، به کیفیت مهارت نیروی انسانی تأکید می‌شود؛ بنابراین رتبه این شاخص نیز یکی از نقاط ضعف اساسی کشور را با وجود سطح بسیار بالای آموزش تکمیلی نمایان می‌سازد. وضعیت رتبه شاخص پویایی کسب‌وکار نیز گویای عدم فضای رقابتی در کسب‌وکارهاست.

رتبه ایران در این قسمت نیز تنزل پیدا کرده است. برای بهبود توانایی رقابت‌پذیری اقتصادی کشور براساس رویکرد جدید، باید در جهت ایجاد ثبات اقتصاد کلان و تقویت نهادها، به‌ویژه جهت ایجاد انگیزه برای سرمایه‌گذاران، رفع موانع فعالیت‌های اقتصادی، بهبود پاسخ‌گویی و تقویت توانایی دولت، مواجهه فعالانه با روند تغییرات آینده (خصوصا در عرصه فناوری)، افزایش مهارت‌های نیروی کار و کاهش موانع ورود و خروج کسب‌وکار‌ها تلاش کرد. کانون تمامی اقدامات بهبود، مربوط به اتخاذ تدابیر مناسب مربوط به کاهش نرخ تورم می‌شود.

این امر موجب ارتقای رتبه در شاخص‌های مربوط به قلمرو «پردازش» خصوصا در ثبات اقتصاد کلان و وضعیت نهاد‌ها خواهد بود. از دیگر شاخص‌های مهم در رویکرد جدید رقابت‌پذیری کشورها، وضعیت فناوری است. کاهش رتبه ایران در این شاخص نیز گویای عقب‌افتادگی اقتصاد ملی از زنجیره ارزش تولید جهانی است. نماد عقب‌ماندگی از زنجیره ارزش تولید جهانی خود را در کاهش رتبه نوآوری کشور نشان داده است.

کاهش تدریجی شاخص نوآوری در سال‌های مورد مطالعه، گویای چالش‌های اقتصاد ملی در‌خصوص مواجهه با انقلاب صنعتی چهارم است. لازم به ذکر است ایران در منطقه، رتبه هفدهم نوآوری را دارد، حال آنکه طبق ماده ۲۲ قانون برنامه ششم توسعه مصوب ۱۳۹۵، دولت مکلف است رتبه ایران را در شاخص رقابت‌پذیری جهانی به جایگاه سوم در میان کشور‌های منطقه ارتقا دهد؛ بنابراین از این بابت شکاف درخورتوجهی بین اهداف و عملکرد‌ها وجود دارد.

در‌مجموع می‌توان گفت در چارچوب و رویکرد جدیدی که مجمع جهانی اقتصاد برای سنجش رقابت‌پذیری اقتصادی کشور‌ها ارائه کرده، ایران توانایی کمتری برای رقابت‌پذیری اقتصادی با سایر کشور‌ها دارد که رفع آن‌ها محتاج اتخاذ تصمیمات سخت و سیاست‌گذاری‌های درست است که در مقالات بعدی به تبیین ابعادی از آن‌ها پرداخته می‌شود.

ارزیابی تحلیلی رتبه ایران در گزارش رقابت‌پذیری اقتصاد جهانی

منبع: روزنامه شرق
ارسال نظر
قوانین ارسال نظر
لطفا از نوشتن با حروف لاتین (فینگلیش) خودداری نمایید.
از ارسال دیدگاه های نا مرتبط با متن خبر، تکرار نظر دیگران، توهین به سایر کاربران و ارسال متن های طولانی خودداری نمایید.
لطفا نظرات بدون بی احترامی، افترا و توهین به مسئولان، اقلیت ها، قومیت ها و ... باشد و به طور کلی مغایرتی با اصول اخلاقی و قوانین کشور نداشته باشد.
در غیر این صورت، «اقتصاد24» مطلب مورد نظر را رد یا بنا به تشخیص خود با ممیزی منتشر خواهد کرد.

پیش‌بینی هواشناسی تهران و ایران امروز + جدول

وضعیت هواشناسی امروز

قیمت سکه و طلا امروز جمعه ۲۴ اسفند ۱۴۰۳ + جدول

قیمت دلار و یورو امروز جمعه ۲۴ اسفند ۱۴۰۳ + جدول

قیمت خودرو‌های سایپا امروز جمعه ۲۴ اسفند ۱۴۰۳ + جدول

عکس/ پمپ گازوییل اتوبوس‌های دوطبقه تهران حدود ۶۰ سال پیش

عکس/ آخرین تصویر از صادق هدایت در فرودگاه مهرآباد ۷۵ سال پیش

عکس/ کلاهخود خاص و زیبای بازمانده از ۲۲۰۰ سال پیش و دوره اشکانیان

عکس/ فرح دیبا ۵۴ سال پیش در دفتر کار اختصاصی‌اش

عکس/ ایرج قادری و بهمن مفید ۵۰ سال پیش در فیلم رفیق

عکس/ نمایی از آرامگاه ابن سینا ۷۰ سال پیش در همدان

عکس/ صندلی‌های طبقه دوم آزادی هم کنده شد!

عکس/ زیبایی دریاچه سد سردشت در ابتدای بهار

عکس/ استایل ساحلی فرشته حسینی در خارج از کشور

عکس/ کافه نادری ۷۰ سال پیش قرارگاه عشاق جوان

عکس/ نمایی دیدنی از مقبره کوروش کبیر در دهه ۵۰

عکس/ شورانگیز و بیک ایمانوردی ۵۰ سال پیش کنار هم

عکس/ زیبایی دروازه برفی تهران ۱۵۰ سال پیش و دوره ناصرالدین شاه

عکسی کمیاب از یک کتابفروشی قاجاری حدود ۱۰۵ سال پیش

عکس/ صف یک فروشگاه پوشاک ۹۹۵ تومنی حدود ۳۵ سال پیش

خواندنی‌ها
خودرو
فناوری
آخرین اخبار

رفع بوی بد دهان با مصرف این ماده غذایی

طرز تهیه فرنی سیب

دعای روز چهاردهم ماه مبارک رمضان + معنی و تفسیر

وضعیت هواشناسی امروز

پیش‌بینی هواشناسی تهران و ایران امروز + جدول

راز عمرِ ۱۱۷ ساله پیرترین زن جهان

رفع نفخ شکم با مصرف این ماده غذایی

این میوه برای سلامت دندان ضرر دارد

آیا سرمایه گذاری در ارزهای دیجیتال خطرناک است؟

این میوه‌ها سرشار از شکر هستند

پیش بینی قیمت دلار امروز ۲۵ اسفند ۱۴۰۳/ خریداران دلار سردرگم شدند

پیش بینی قیمت طلا و سکه امروز ۲۵ اسفند ۱۴۰۳/ قیمت طلا در سقف تاریخی

شیرینی هلال پسته شیک و خوشمزه

نقشه راه اقتصادی بلندپروازانه چین برای سال ۲۰۲۵/ وعده ایجاد بازار بازتر برای سرمایه گذاری 

کشف جسد مثله شده‌ مردی در یک بزرگراه تهران

فیلم/واکنش وزیر نفت به تحریم شدنش

جزئیات موافقت حماس برای آزاد کردن گروه جدیدی از اسرا

فیلم/ آیا کار‌های میلاد کرمی، بلاگر ارتفاع، واقعا خطرناک است؟

مازیار زارع: پرسپولیس برخلاف قبل چندان موقعیت نداشت

جدول لیگ برتر بعد از برد پرسپولیس مقابل ملوان

عکس/لاریجانی و سردار قاآنی در مراسم گرامیداشت شهیدان باکری

فیلم/گل دوم پرسپولیس به ملوان توسط دورسون دقیقه ۶۶

علت زلزله امروز تهران مشخص شد

کارشناسی داوری پرسپولیس-ملوان؛ اخراج یا پنالتی؟

اختتامیه شیرین پرسپولیس در ۱۴۰۳؛ موقتا در صدر

جواد یحیوی: خودم را تسلیم پلیس کردم

ناگفته‌های روحانی از ماجرای خرید اس ۳۰۰ از روسیه

پیش بینی بورس فردا شنبه ۲۵ اسفند ۱۴۰۳

چرا هر روز روی اعصاب مردم می‌روید؟

جمله مشترک دو امام جمعه درباره امکان دستیابی به سلاح هسته‌ای

ترکیه مدعی بازداشت ۵ مظنون به جاسوسی برای ایران شد

حسین موسویان: قرار بود به اقتصاد اول منطقه تبدیل شویم

عکس/آلودگی هوای تهران از ارتفاعات توچال

فیلم/گل اول پرسپولیس توسط علیپور در دقیقه ۱۶

فیلم/ضیافت افطار زلنسکی

انتقاد شدید آیت الله نوری همدانی از صداوسیما

مرد شماره ۲ داعش در عراق به هلاکت رسید

آیت الله محقق داماد: مگر هر واجبی باید در قانون بیاید؟

قالیباف: کالابرگ هر ماه پرداخت خواهد شد

عکس/ آهو خردمند در جوانی و تغییر چهره اش در ۸۲ سالگی

مقصد ثروتمندان برای زندگی ابدی کجاست؟

سقوط پاراگلایدر تفریحی در دریاچه مهارلو شیراز

احتمال بالای خداحافظی زودهنگام با طارمی در اینتر

حمایت علم الهدی از تجمعات مقابل مجلس

آمار پرسپولیس در بازی‌های خانگی این فصل

کانال‌های ایتا برای تجمع غیرقانونی مسدود شد

غایبان قطعی استقلال مقابل ذوب آهن در اصفهان

اسامی محصولات آرایشی غیرمجاز اعلام شد

تهرانی‌ها منتظر هوای گرم