تاریخ انتشار: ۰۸:۲۸ - ۱۷ بهمن ۱۴۰۰

ارزیابی تحلیلی رتبه ایران در گزارش رقابت‌پذیری اقتصاد جهانی

با مشاهده وضعیت رتبه کل رقابت‌پذیری اقتصاد ایران در دهه گذشته، این نکته به دست می‌آید که رتبه جهانی ایران در رده متوسط رو به پایین است. اما رتبه ایران در شاخص‌های ورودی، در رده متوسط رو به بالاست و رتبه ایران در شاخص‌های پردازشی و سپس خروجی وضعیت نامناسبی دارد و در رده پایین ارزیابی می‌شود.

ارزیابی تحلیلی رتبه ایران در گزارش رقابت‌پذیری اقتصاد جهانی

اقتصاد۲۴- مجمع جهانی اقتصاد، در هر سال گزارشی از وضعیت رقابت‌پذیری اقتصادی کشور‌ها ارائه می‌کند که فوق‌العاده با‌اهمیت است. شاخص‌های دوازده‌گانه رقابت‌پذیری در جدول ذیل آمده است. معیار‌ها و شاخص‌های مربوطه را می‌توان از منظر سیستمیک، در سه قلمرو ورودی، پردازشی و خروجی دسته‌بندی کرد. شاخص‌های ردیف ۱، ۲ و ۳، به‌عنوان ورودی‌ها، شاخص‌های ردیف ۴، ۵، ۶، ۷، ۸، ۹ و ۱۰ به‌عنوان پردازشی‌ها و شاخص‌های ردیف ۱۱ و ۱۲ به‌عنوان خروجی‌ها مطرح هستند.

با مشاهده وضعیت رتبه کل رقابت‌پذیری اقتصاد ایران در دهه گذشته، این نکته به دست می‌آید که رتبه جهانی ایران در رده متوسط رو به پایین است. اما رتبه ایران در شاخص‌های ورودی، در رده متوسط رو به بالاست و رتبه ایران در شاخص‌های پردازشی و سپس خروجی وضعیت نامناسبی دارد و در رده پایین ارزیابی می‌شود. این امر نشان از چالش مدیریت در کشور دارد. به این معنی که مدیریت کشور در ناحیه پردازشی دچار چالش‌های اساسی است و ازاین‌رو نه‌تن‌ها نمی‌تواند از شاخص‌های ورودی (داده‌ها) برای بهبود وضعیت بهره‌گیری کند بلکه موجب کاهش رتبه در خروجی‌ها (ستانده‌ها) است. عدم توازن و تناسب میان ستانده و داده، گویای ضعف بهره‌وری و کارایی در نظام اقتصادی کشور است.

رفع ضعف و کاستی بنیادی مزبور، مربوط به کیفیت سیاست‌گذاری‌های نخبگان سیاسی است که تبیین آن‌ها مباحث جداگانه‌ای را طلب می‌کند. لازم به ذکر است که در سال‌های اخیر، گزارش رقابت‌پذیری جهانی با رویکرد جدید تهیه شده است. در رویکرد جدید وضعیت مواجهه و انطباق کشور‌ها با روند انقلاب صنعتی چهارم مورد ارزیابی واقع شده است. این امر موجب شده رتبه کلی ایران دچار تنزل شدید شود. در این راستا باید افزود که وضعیت اقتصاد رقابتی ایران در سال ۲۰۱۶، رتبه ۷۴ از میان ۱۴۰ کشور بوده است.

متأسفانه رتبه ایران در گزارش رقابت‌پذیری سال ۲۰۱۸ مجمع جهانی اقتصاد براساس رویکرد جدید، به رتبه ۸۹ تنزل پیدا کرده است و در ادامه نیز در گزارش سال ۲۰۱۹، به رتبه ۹۹ کاهش یافته است. تنزل ۲۵ رتبه‌ای ایران در سال‌های ۲۰۱۶ - ۲۰۱۹، گویای عدم انعطاف‌پذیری اقتصاد ایران برای تطبیق با تغییرات ناشی از انقلاب صنعتی چهارم است. جداول ذیل، رتبه کل جمهوری اسلامی ایران را با رویکرد‌های پیشین و جدید نشان می‌دهد.

همان‌گونه که گفته شد، کاهش رتبه رقابت‌پذیری اقتصاد ایران، عمدتا به ناحیه پردازشی مربوط می‌شود. از میان شاخص‌های هفت‌گانه این ناحیه، وضعیت رتبه‌ها در شاخص‌هایی مانند «ثبات اقتصاد کلان»، «نهادها»، «مهارت‌ها» و «پویایی کسب‌وکار» نامناسب‌تر شده است. در ادامه مطالب به شرح اجمالی شاخص‌هایی که تنزل قابل‌توجه رتبه داشته‌اند، اشاره می‌شود.


بیشتر بخوانید: تهران ناامن‌ترین شهر برای سرمایه‌گذاران


شاخص وضعیت ثبات اقتصاد کلان بدترین رتبه را دارد. کانون اصلی این شاخص، به دو مؤلفه (تورم و بدهی دولت) بازگشت دارد. با توجه به افزایش نرخ تورم در سال‌های اخیر، شاخص ثبات اقتصاد کلان، بدترین رتبه را پیدا کرده و رتبه ۱۳۴ را از میان ۱۴۰ کشور کسب کرده است. رتبه نامناسب اقتصادی در این شاخص، نشان‌دهنده وجود فضای نااطمینانی و همچنین پیش‌بینی‌ناپذیری سرمایه‌گذاری‌ها و فعالیت‌های مولد اقتصادی است.

شاخص نهاد نیز دلالت بر وضعیت قواعد، مقررات، سازمان‌ها و دستگاه‌های اجرائی دارد که بر رفتار بازیگران، انگیزه‌های سرمایه‌گذاری و تولید برای فعالان اقتصادی اثرگذار است. متأسفانه به سبب زمینه‌های ضدانگیزشی و نااطمینانی در حوزه سرمایه‌گذاری و تولید، ایران در رکن نهاد‌ها تنزل رتبه داشته است. رکن مهارت‌ها، در رویکرد جدید، جایگزین رکن «آموزش عالی و حرفه‌ای» شده است. در رویکرد جدید، بیش از آنکه کمیت آموزش و تحصیلات تکمیلی مورد توجه باشد، به کیفیت مهارت نیروی انسانی تأکید می‌شود؛ بنابراین رتبه این شاخص نیز یکی از نقاط ضعف اساسی کشور را با وجود سطح بسیار بالای آموزش تکمیلی نمایان می‌سازد. وضعیت رتبه شاخص پویایی کسب‌وکار نیز گویای عدم فضای رقابتی در کسب‌وکارهاست.

رتبه ایران در این قسمت نیز تنزل پیدا کرده است. برای بهبود توانایی رقابت‌پذیری اقتصادی کشور براساس رویکرد جدید، باید در جهت ایجاد ثبات اقتصاد کلان و تقویت نهادها، به‌ویژه جهت ایجاد انگیزه برای سرمایه‌گذاران، رفع موانع فعالیت‌های اقتصادی، بهبود پاسخ‌گویی و تقویت توانایی دولت، مواجهه فعالانه با روند تغییرات آینده (خصوصا در عرصه فناوری)، افزایش مهارت‌های نیروی کار و کاهش موانع ورود و خروج کسب‌وکار‌ها تلاش کرد. کانون تمامی اقدامات بهبود، مربوط به اتخاذ تدابیر مناسب مربوط به کاهش نرخ تورم می‌شود.

این امر موجب ارتقای رتبه در شاخص‌های مربوط به قلمرو «پردازش» خصوصا در ثبات اقتصاد کلان و وضعیت نهاد‌ها خواهد بود. از دیگر شاخص‌های مهم در رویکرد جدید رقابت‌پذیری کشورها، وضعیت فناوری است. کاهش رتبه ایران در این شاخص نیز گویای عقب‌افتادگی اقتصاد ملی از زنجیره ارزش تولید جهانی است. نماد عقب‌ماندگی از زنجیره ارزش تولید جهانی خود را در کاهش رتبه نوآوری کشور نشان داده است.

کاهش تدریجی شاخص نوآوری در سال‌های مورد مطالعه، گویای چالش‌های اقتصاد ملی در‌خصوص مواجهه با انقلاب صنعتی چهارم است. لازم به ذکر است ایران در منطقه، رتبه هفدهم نوآوری را دارد، حال آنکه طبق ماده ۲۲ قانون برنامه ششم توسعه مصوب ۱۳۹۵، دولت مکلف است رتبه ایران را در شاخص رقابت‌پذیری جهانی به جایگاه سوم در میان کشور‌های منطقه ارتقا دهد؛ بنابراین از این بابت شکاف درخورتوجهی بین اهداف و عملکرد‌ها وجود دارد.

در‌مجموع می‌توان گفت در چارچوب و رویکرد جدیدی که مجمع جهانی اقتصاد برای سنجش رقابت‌پذیری اقتصادی کشور‌ها ارائه کرده، ایران توانایی کمتری برای رقابت‌پذیری اقتصادی با سایر کشور‌ها دارد که رفع آن‌ها محتاج اتخاذ تصمیمات سخت و سیاست‌گذاری‌های درست است که در مقالات بعدی به تبیین ابعادی از آن‌ها پرداخته می‌شود.

ارزیابی تحلیلی رتبه ایران در گزارش رقابت‌پذیری اقتصاد جهانی

منبع: روزنامه شرق
ارسال نظر
قوانین ارسال نظر
لطفا از نوشتن با حروف لاتین (فینگلیش) خودداری نمایید.
از ارسال دیدگاه های نا مرتبط با متن خبر، تکرار نظر دیگران، توهین به سایر کاربران و ارسال متن های طولانی خودداری نمایید.
لطفا نظرات بدون بی احترامی، افترا و توهین به مسئولان، اقلیت ها، قومیت ها و ... باشد و به طور کلی مغایرتی با اصول اخلاقی و قوانین کشور نداشته باشد.
در غیر این صورت، «اقتصاد24» مطلب مورد نظر را رد یا بنا به تشخیص خود با ممیزی منتشر خواهد کرد.

پیش‌بینی هواشناسی تهران و ایران امروز + جدول

وضعیت هواشناسی امروز

قیمت سکه و طلا امروز جمعه ۱ فروردین ۱۴۰۴ + جدول

عکس/ اولین تصاویر از جنگنده F-۴۷ ساخت شرکت بوئینگ

قیمت خودرو‌های ایران خودرو امروز جمعه ۱ فروردین ۱۴۰۴ + جدول

قیمت دلار و یورو امروز جمعه ۱ فروردین ۱۴۰۴ + جدول

قیمت خودرو‌های سایپا امروز جمعه ۱ فروردین ۱۴۰۴ + جدول

آوارگی دوباره ساکنان غزه با از سرگیری جنگ

عکس/ ژست خاص مظفرالدین شاه ۱۲۷ سال پیش با لاشۀ پلنگِ شکارشده

عکس/ ژست جالب فوزیه و همسر دوم اش ۷۴ سال پیش در یک باغ

عکس/ محدودیت شدید در اینترنت و شبکه‌های اجتماعی ترکیه

عکس/ عروسی سام درخشانی ۱۰ سال پیش با حضور همایون شجریان، امیرآقایی و نوید محمدزاده

اینفوگرافی/ خرید خانه در عراق و ترکیه راحت‌تر از ایران

عکس/ بورس استانبول سرخ و تعطیل شد

عکس/ زلزله دوم در نطنز با قدرت ۳.۴ ریشتر

عکس/ برگزاری جشن نوروز تاجیکستان در کنار ماکت تخت جمشید

عکس/ زیبایی حیرت انگیز پرواز هما بر فراز کوه‌ها

عکس/ متن پیام تبریک عید نوروز هیتلر به ایرانیان ۸۷ سال پیش

عکس/ جشن نوروز در سیستان و بلوچستان زیبا

عکس/ فوزیه در کنار همسر دومش حدود ۷۵ سال پیش

خواندنی‌ها
خودرو
فناوری
آخرین اخبار

معرفی ۵ ماده غذایی خوشمزه و مفید بهاری

مسیر اقتصادی استارت‌آپ‌های ایران در سال ۱۴۰۳ چگونه رقم خورد؟/ روایتی تراژیک از غول‌های فناور ایرانی

چرا برخی زنان مکرر دچار عفونت قارچی می‌شوند؟

همه آ‌ن‌چه باید درباره سریال پایتخت ۷ بدانید

عکس/ تتوی تازه سردار آزمون غوغا کرد

پیشگیری از بیماری‌های گوارشی در سفرهای نوروزی

اظهارات تندوتیز مهدی طارمی درباره قیمت دلار

رونق دوباره نوروز پس از ظهور ابومسلم خراسانی

پیشنهاد ۲ میلیون دلاری پرسپولیس به مهاجم سابق الهلال

عکس/ ادعای خبرنگار ایتالیایی درباره مشتریان مهدی طارمی

ماجرای بازگشت مهدی ترابی به پرسپولیس

عکس/ معماری بی‌نظیر خانه قاجاری سریال بانوی عمارت و قبله عالم

عکس/ برداشت ریالی از صرافی‌های ارز دیجیتال مسدود شد

فیلم/ مبارزه مدنی معترضان در استانبول

مصرف‌کنندگان بازندگان اصلی بازار خودرو در سال ۱۴۰۳

رکوردداران نوسان قیمت خودرو در سال ۱۴۰۳

عکس/ عذرخواهی بیرانوند از میلاد محمدی

عکس/ اولین تصاویر از جنگنده F-۴۷ ساخت شرکت بوئینگ

فیلم/ جان اف کندی چگونه ترور شد؟

عکس/ دستخط پزشکیان در بازدید سرزده از پلیس راهور

عکس/ علی دایی در سفر نوروزی به آمریکا

عکس/ موزه زمان قصری در زعفرانیه تهران!

عکس/ آرامگاه فردوسی در طوس مشهد تعطیل شد

افشاگری مطهری علیه کوچک زاده: روس‌تبار است

عکس/ مسیر رویایی و بهاری پیاده‌روی زنجان به گیلان

آمار تصادفات جاده‌ای در نوروز خونین شد

فیلم/ فروریختن سردر کاروانسرای تاریخی نطنز بر اثر زلزله

محلات قطب تولید گل در ایران

قیمت دلار برای بانک‌ها اعلام شد

بارندگی تهران و شهر‌های شمالی تا کی ادامه دارد؟

نخستین سهمیه بنزین سال جدید قابل برداشت شد

نرخ بیکاری ترکیه رکورد ۱۲ ساله را شکست

درآمد ۲۰۰۰ میلیارد تومانی سینما‌ها در سال ۱۴۰۳

وام جدید مسکن در سال ۱۴۰۴ با اقساط عجیب

نحوه محاسبه اضافه کاری کارگران در سال ۱۴۰۴

تعیین تکلیف برای افزایش قیمت بنزین در سال آینده

عکس/ تصویری هوایی از زیبایی خاص خشک کردن انگور در ملایر

آیا خرید طلا از دوبی امارات منطقی است؟

عکس/ زیبایی مه صبحگاهی بهاری در جهان‌نما گلستان

عکس مظفرالدین شاه قاجار ۱۳۸ سال پیش بر روی پوستر ماشین تحریر آمریکایی

عکس/ بهرام بیضایی جوان در میانه دهه ۶۰

عکس/ کارت پستال تحریم نوروز ۷۱ سال پیش با تصویر محمد مصدق

عکس/ آتش بازی محمدرضا شجریان و اکبر عبدی ۴۰ سال پیش همراه با همایون

عکس/ تغییر چهره جذاب امیرحسین آرمان پای سفره هفت سین

عکس/ استوری جالب ستاره ترکیه‌ای تیم پرسپولیس از سفره هفت سین

عکس/ عروسی سام درخشانی ۱۰ سال پیش با حضور همایون شجریان، امیرآقایی و نوید محمدزاده

عکس/ فوزیه در کنار همسر دومش حدود ۷۵ سال پیش

عکس/ بهرام رادان و همسر و پسرش پای سفره هفت سین

عکس/ محمدرضا گلزار هم استوری با هفت سین منتشر کرد

عکس/ نرخ تورم سالانه ۳۲.۵ درصد اعلام شد