پرونده ویژه گوزن‌های گمشده قرمز در جنگل قرق

اقتصاد۲۴- وضعیت گوزن‌های قرمز جنگل قرق برای یک بار دیگر طی ۲۰ سال گذشته به رسانه‌ها کشیده شد. حدود نیم قرن پیش نخستین مرکز تکثیر و نگه‌داری مرال در کشور با هدف بقای نسل این گونه کمیاب در پارک جنگلی قرق در شهر گرگان تاسیس شد. هر ساله جمعیت گوزن‌های نگهداری شده در محدوده فنس‌کشی این منطقه به دلیل مرگ و میر، پارگی فنس‌ها و گم شدن کوچک‌تر شده، تا جایی که اکنون از جمعیت ۳۵ عددی این گونه در این منطقه کمتر از انگشتان یک دست باقی مانده است. گرچه در سال‌های گذشته سازمان حفاظت محیط زیست و منابع طبیعی در استان گلستان رسما اعلام کرده بودند که گوزن‌های قرمز قرق بر اثر بیماری «یون» از بین می‌روند، اما مفقودی بدون پیدا شدن لاشه‌های آن‌ها موضوع را به دادستانی گلستان کشاند. حالا دادستان مرکز استان گلستان در مورد پیگیری مسئله گم شدن این گونه‌های جانوری در قرق می‌گوید: «بررسی‌های میدانی نماینده ویژه دادستانی از محل نگهداری گوزن‌های قرمز در پارک جنگلی قرق حاکی از وضعیت نامناسب نگهداری این گونه جانوری است.»

به گفته محمد سپانلو، دادستان مرکز استان گلستان شرایط نگهداری و تغذیه این گوزن‌ها به گونه‌ای است که جمعیت این جانوران از ۳۶ راس در سال‌های گذشته به هفت راس در حال حاضر رسیده است. روز دوشنبه، نهم خرداد، مدیران منابع طبیعی و محیط زیست استان به دادستانی فراخوانده و مکلف شدند در نخستین گام حداکثر تا ۵ روز آینده برای تعمیر فنس‌های محل نگهداری این گوزن‌ها اقدام کنند.

مسئله زیست گوزن‌های قرق در حالی در سیستم قضایی استان گلستان دنبال می‌شود که هیچ سازمانی تولیت مستقیم آن را برعهده خویش نمی‌داند. در این منطقه، شهرداری مدیریت پارک جنگلی، اداره منابع طبیعی تولیت غذادهی به گوزن‌ها و اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی با ساخت موزه روستایی که البته نیمه‌کاره مانده است، مسئولیت حوزه گردشگری این پارک را بر عهده دارد

او توضیح می‌دهد: «همچنین برای تامین علوفه مورد نیاز این حیوانات بین منابع طبیعی و محیط زیست اختلاف وجود داشت که مقرر شد زمین ۲۰ هکتاری که برای کشت علوفه این گوزن‌ها اختصاص یافته بود، زودتر تعیین تکلیف شود. همچنین پرونده ویژه‌ای از باب حقوق عامه برای پیگیری وضعیت این گونه جانوری ارزشمند و در معرض خطر در دادسرای مرکز استان تشکیل شده است و پیگیری و رصد دادستانی تا زمان اطمینان از بهبود وضعیت این جانوران ادامه دارد.»

مسئله زیست گوزن‌های قرق در حالی در سیستم قضایی استان گلستان دنبال می‌شود که هیچ سازمانی تولیت مستقیم آن را برعهده خویش نمی‌داند. در این منطقه، شهرداری مدیریت پارک جنگلی، اداره منابع طبیعی تولیت غذادهی به گوزن‌ها و اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی با ساخت موزه روستایی که البته نیمه‌کاره مانده است، مسئولیت حوزه گردشگری این پارک را بر عهده دارد. اما آنچه حقیقت ماجراست این است که در طول سا‌ل‌های اخیر تنها نهادی که مسئولیت نگهداری از گوزن‌ها را پذیرفته است شهرداری قرق بوده است که تا پیش از تبدیل این منطقه به شهر در اواسط دهه ۹۰ به عنوان دهیاری این مسئولیت را برعهده داشته است. این موضوع در حالی است که در زمینی که به گفته دادستان گلستان محل اختلاف دو دستگاه متولی بود به جای علوفه، گندم کشت می‌شود.

بیشتر بخوانید: دره‌باغ سیاه پوشید/ چگونگی قتل یک محیط بان و همیار محیط‌بان در فارس

با وجود تماس‌های مکرر «پیام ما» با مدیرکل منابع طبیعی گلستان و سازمان حفاظت محیط زیست هیچ یک از این دو سازمان پاسخی نمی‌دهند. عباس عنایت، شهردار قرق به عنوان مسئولی که بیشترین عملکرد کیفی و کمی در پارک جنگلی قرق را داراست معتقد است که گوزن‌ها تنها برای ستاندن مدیریت پارک جنگلی از شهرداری قربانی می‌شوند. او می‌گوید: «تا به حال همه هزینه‌ها برای نگهداری گوزن‌ها از سوی شهرداری انجام شده است. چون مدیریت پارک جنگلی عملا بر عهده شهرداری قرق بود. این طبیعی است شهرداری بخواهد درآمد حاصل از گردشگری این منطقه به شهرداری و در حقیقت به شهر قرق برسد.»
او ادامه می‌دهد: «انگار فنس‌های محوطه عامدانه باز می‌شود و گوزن‌ها را فراری می‌دهند. موضوع این است که از بین رفتن گوزن‌ها راه را برای امکان واگذاری‌های دیگری باز می‌کند و این همان اتفاقی است که شهرداری نمی‌خواهد رخ دهد.» به گفته شهردار قرق، گوزن‌ها نماد این شهر هستند و همه شهروندان از فارس تا ارامنه به این نماد علاقه دارند. او همچنین می‌گوید: «ما به عنوان شهرداری مانند گذشته اعلام آمادگی می‌کنیم که می‌توانیم از پارک جنگلی و گوزن‌ها نگهداری کنیم مشروط به اینکه کارشکنی‌های عمدانه اتفاق نیفتد.»
شهردار قرق می‌گوید: «شهرداری اعلام آمادگی کرده و درخواست داده که به جای برگزاری مزایده، مدیریت پارک جنگلی مستقیما از سوی منابع طبیعی اعطا شود. آنچه برای شهرداری قرق اهمیت دارد این است که بتواند مدیریت شهر را با حفظ منابع ملی و محیط زیست آن رقم بزند. تا به حال هم درباره گوزن‌های قرمز قرق شرایط به گونه‌ای بوده است که گویی شهروندان قرق برای علوفه این حیوانات هزینه کرده‌اند.»

در طول سا‌ل‌های اخیر تنها نهادی که مسئولیت نگهداری از گوزن‌ها را پذیرفته است شهرداری قرق بوده است که تا پیش از تبدیل این منطقه به شهر در اواسط دهه ۹۰ به عنوان دهیاری این مسئولیت را برعهده داشته است

بر اساس آخرین اظهار نظر رسمی اداره کل حفاظت محیط زیست گلستان درباره گوزن‌های قرمز قرق، در طول ۵۰ سالی که از تاسیس این مرکز نگهداری می‌گذرد، ۱۱۰ راس مرال از اینجا به نقاط دیگر منتقل شده و در حال حاضر به لحاظ حفاظتی فنس دور این منطقه مستهلک شده و به دلیل خروج احتمالی مرال‌ها نیاز به تعویض دارد. بنا بر اعلام این سازمان این عرصه در اختیار منابع طبیعی است و اعتبار لازم را برای نگهداری را ندارد. در همین حال گفته شده که برخی از این گوزن‌های قرمز بیماری یون دارند و امکان انتقال آن‌ها وجود ندارد و آن‌هایی که سالم هستند به مراکزی که شرایط نگهداری مناسبی دارند فرستاده می‌شوند. محمدرضا کنعانی، مدیر کل محیط زیست استان گلستان در این ارتباط گفته بود: «هدف از تاسیس این مرکز نگهداری گوزن قرمز، بازسازی جمعیت‌های گوزن‌های در اسارت بوده و این مرکز به اهداف خود دست یافته و تاکنون به مراکزی در ساری، ارسباران، زاهدان و… گوزن انتقال داده شده است. شهرداری قرق و میراث فرهنگی قول‌هایی داده‌اند تا وضعیت این سایت نگهداری بهبود پیدا کند و به عنوان جاذبه گردشگری در این منطقه باقی بماند.»
تا پایان سال ۱۴۰۰، ۱۱ راس مرال در این مرکز نگهداری می‌شدند و یک مورد زادآوری نیز در این مجموعه گزارش شد، اما حالا جمعیت این گوزن‌های قرمز به ۶ فرد کاهش پیدا کرده است.

منبع:پیام ما