رقابت نفتی ایران و روسیه برای دسترسی به بازار‌های آسیا

اقتصاد۲۴- خریداران به سوی تخفیف‌های قابل توجهی در مواد اولیه ارائه شده توسط مسکو جذب می‌شوند که باعث کاهش تقاضا برای محصولات ایرانی می‌شود.

به نقل از تی ار تی، تامین کنندگان انرژی روسیه در مقابل تحریم‌های غرب فرصت‌هایی را در آسیا پیدا کرده اند و مواد خام را با قیمت بسیار پایین تری عرضه می‌کنند. با این وجود، این امر بر دیگر "اقتصاد مقاومتی" یعنی ایران تاثیر منفی می‌گذارد.

تحلیلگران صنعت نفت اعلام کرده بودند که صادرات نفت ایران به چین که در ماه مارس به ۷۰۰ تا ۹۰۰ هزار بشکه در روز رسیده بود در آوریل بین ۲۰۰ تا ۲۵۰ هزار بشکه کاهش یافت. در همین حال، عرضه نفت خام به چین از سوی روسیه در ماه آوریل در مقایسه با ماه مارس ۱۶ درصد افزایش یافت. بر اساس مشاهدات، در اواسط ماه جاری حدود ۲۰ نفتکش با نفت خام ایران که خریدار پیدا نکرده بودند در سنگاپور پهلو گرفتند. برخی از آنان از فوریه لنگر انداخته اند، اما تعداد کشتی‌ها در طول فصل بهار شروع به رشد کردند.

شرکت تحلیلی "کپلر" خاطر نشان می‌کند که حجم نفت در انتظار حمل ایران در بندر سنگاپور از ۲۲ میلیون بشکه در اوایل آوریل به ۳۷ میلیون بشکه در اواسط ماه مه افزایش یافته است. به گفته تحلیلگران این وضعیت نشان دهنده رقابت در بازار است. به گفته "حمید حسینی" یکی از اعضای هیئت مدیره اتحادیه صادرکنندگان نفت، گاز و پتروشیمی ایران ممکن است نزدیک به نیمی از صادرات روسیه به جنوب شرق آسیا به ویژه چین هدایت شود. او اذعان کرده است که این موضوع "یک تهدید بالقوه بزرگ برای نفت ایران" است.

قابل ذکر است که فروش گاز مایع (LPG) با همین مشکلات مواجه است. منابع آگاه در حوزه انرژی می‌گویند که عرضه ارزان مواد اولیه و انرژی از روسیه بر بازیگران آسیای جنوبی تاثیر گذاشته و تقاضا برای محصولات ایرانی کاهش یافته است. حسینی گفته که تهران پیش‌تر گاز مایع را به افغانستان و پاکستان به قیمت حدود ۶۰۰ تا ۷۰۰ دلار در هر تن می‌فروخت، اما اخیرا مشتریان بار‌ها گفته اند که آن را تنها به قیمت ۴۵۰ دلار خریداری می‌کنند. تحلیلگران می‌گویند دلیل این موضوع تغییرات ایجاد شده در عرضه روسیه بوده است.

کیفیت بهتر

صنعت نفت و گاز ایران که در سالیان اخیر روش‌های مختلفی را برای غلبه بر تحریم‌های فرا سرزمینی آمریکا در پیش گرفته فروش هیدروکربن‌ها به چین را که یکی از مهم‌ترین عناصر مبارزه آن کشور برای بقا بوده در نظر گرفته است. ایران و چین حتی یک توافق راهبردی بلندمدت امضا کردند.

سپس در پس زمینه مذاکرات وین برای احیای برجام و آغاز جنگ در اوکراین، ایران به خروج سریع از تحریم‌ها امیدوار بود. دلیل چنین انتظاراتی علاقه شدید سرمایه‌های غربی به رد منابع انرژی روسیه و جستجوی جایگزین بود.

با این وجود، مذاکرات هسته‌ای در نهایت به دلیل افزایش بی پایان درخواست‌های سیاسی که نمایندگان آمریکایی را از مدت‌ها قبل برای مانور دادن محدود کرده بود به یک بن بست مطلق وارد کرد و مذاکرات به مدت ۹ هفته متوقف شد. در نتیجه، مقام‌های ایرانی برای مدتی مجبور شدند این نظریه را در رسانه‌های غربی مطرح کنند که تاخیر گفتگو در وین به تهران کمک می‌کند، زیرا ظاهرا اقتصاد ملی آن کشور چندان وابسته به بازگرداندن توافق اتمی نیست. در چنین شرایطی روسیه و ایران سعی کرده اند به شکلی نمایشی به کیفیت بالای روابط در اتحاد تاکتیکی دوجانبه خود متوسل شوند.

بیشتر بخوانید: دومشتری نفت ایران به سراغ مسکو رفتند

سفر "الکساندر نواک" معاون نخست وزیر روسیه به تهران به موضوعات مرتبط با تعمیق همکاری‌های اقتصادی اختصاص داشت. به گفته منابع آگاه "رویترز" دو کشور تلاش کردند تا بر سر شرایط تجارت نفت اضطراری و فوری به توافق برسند. با این وجود، تحلیلگران در این مورد تردید دارند، زیرا این گفتگو رقابت بین تامین کنندگان نفت روسیه و ایران را تضعیف می‌کند. نمایندگان صنعت نفت می‌گویند به ویژه از آنجایی که پالایش نفت خام ایران هزینه بیشتری دارد اگر جایگزینی وجود داشته باشد خریداران آسیایی خیال شان راحت خواهد بود که به مسکو مراجعه خواهند کرد. یک تاجر چینی به رسانه‌های غربی گفته است: "دیگر کسی به نفت ایران علاقه ندارد، زیرا گِرِید‌های روسی کیفیت بهتر و قیمت پایین تری دارند. فروشندگان نفت ایران تحت فشار زیادی هستند".

تضمین به جای بیمه

با این وجود، خطر تغییر جهت صادرات روسیه به دلیل قصد اتحادیه اروپا برای تمدید تحریم‌ها علیه کرملین با ممنوعیت پوشش بیمه‌ای نفتکش‌های حامل نفت روسیه همراه است. روزنامه "وال استریت ژورنال" تخمین می‌زند که این اقدام برای قطع ارتباط روسیه با خریداران در آسیا و احتمالا سایر مناطق طراحی شده است، زیرا شرکت‌های غربی بخش اعظم بازار جهانی را بیمه می‌کنند. این یک مانع بسیار قوی برای صادرات نفت روسیه خواهد بود. به گفته منابع آگاه برخی از شرکت‌ها پیش‌تر از پوشش بیمه نفتکش‌های روسیه امتناع ورزیده اند. علیرغم آن که محدودیت‌ها هنوز اعمال نشده اند شرکت تلاش می‌کنند یک رژیم خود تنظیمی ایجاد کنند و روند‌ها را پیش بینی نمایند. به گفته "ماریا برسلتو" تحلیلگر شرکت خدمات دریایی سیگنال رهبران بیمه ریسک دریایی در چند ماه گذشته به دلیل جنگ تحت فشار اخلاقی قرار گرفته اند. او می‌افزاید:"اختلال یا وقفه کوتاه مدت در بیمه دریایی را نمی‌توان رد کرد".

روسیه در ماه‌های آینده از پیامد‌های اقدامات بیمه گر‌ها متحمل آسیب خواهد شد. طبق پیش بینی‌های منابع غربی موفقیت آشکار مسکو در جهت گیری مجدد مواد خام به سمت بازار‌های آسیایی می‌تواند با یک شکست بزرگ در ژوئن و جولای سال جاری جایگزین شود. در چنین شرایطی بیمه گران کشور‌هایی که در ماه‌های اخیر به خریداران هیدروکربن‌های روسیه تبدیل شده اند می‌توانند خدمات خود را ارائه دهند، اما توانایی آنان برای پوشش ریسک‌های بزرگ احتمالا زیاد نیست. در چنین شرایطی یک گزینه باقی می‌ماند: بیمه گذاران محلی روسی که نیاز به صدور ضمانت نامه دولتی دارند و بدون شک برای شرایط بهتر چانه زنی خواهند کرد. این وضعیت لزوما هزینه‌های بیشتری را برای مدیریت روسیه به همراه خواهد داشت که همراه با سایر مشکلات مرتبط در بخش ملی دریایی ممکن است دسترسی صادرکنندگان روسی به خریداران را پیچیده‌تر سازد.

منبع: تی آر تی ترکیه