خواب آشفته روسیه، عربستان و آمریکا علیه ایران

اقتصاد۲۴- در همین رابطه روزنامه اینترنتی «فراز» در گزارشی تحت عنوان «توافق عربستان و آمریکا، حضور ایران را در بازار انرژی منتفی می‌کند؟» نوشت:

پس از گفت‌وگوی میان دو کشور، ایالات متحده از تعهد ریاض برای حمایت از بازارهای متعادل جهانی نفت برای دستیابی به رشد اقتصادی پایدار استقبال کرد. بر اساس این بیانیه، دو کشور توافق کرده‌اند که به طور منظم در مورد بازارهای جهانی انرژی در کوتاه مدت و بلند مدت مشورت کنند و به عنوان شرکای استراتژیک در انتقال تکنولوژی‌های اقلیمی و انرژی با یکدیگر همکاری کنند.

کارشناسان می‌گویند دلیل سفر بایدن به پادشاهی عربستان منافع مشترک در بازار انرژی بوده است. این اولین سفر او به خاورمیانه از زمان ریاست او بر کاخ سفید است. ایالات متحده تمایل دارد که عربستان سعودی و شرکای آن در اوپک، نفت بیشتری تولید کنند تا به کاهش قیمت بالای بنزین و کاهش بالاترین نرخ تورم ایالات متحده در ۴۰ سال گذشته کمک کند.

 مشاور امنیت ملی آمریکا انتظارات پیش از این نشست را کم اهمیت جلوه داد و گفت که انتظار ندارد عربستان سعودی فورا تولید نفت خود را افزایش دهد و ترجیح می‌دهد منتظر نتیجه نشست اوپک پلاس در سوم ماه آگوست بماند. «جیک سالیوان» گفت: «ما معتقدیم هر اقدام دیگری که برای اطمینان از وجود انرژی کافی برای محافظت از سلامت اقتصاد جهانی انجام شود، در چارچوب اوپک پلاس انجام خواهد شد».

 بایدن در کنفرانس خبری کوتاه به کاهش قیمت نفت پیش از سفرش به خاورمیانه اشاره کرد و گفت که اثرات بالقوه سفر او به عربستان سعودی بر بازار انرژی «تا چند هفته دیگر» قابل مشاهده نخواهد بود. ظرفیت اضافی در اوپک رو به اتمام است و اکثر تولیدکنندگان با حداکثر ظرفیت پمپاژ می‌کنند. توانایی عربستان سعودی در مقدار و سرعت عرضه اضافی هنوز مشخص نیست. اوپک پلاس نیز ماه گذشته تصمیم گرفت که اهداف تولید خود را به میزان ۶۴۸هزار بشکه در روز افزایش دهد و اینگونه به کاهش تولید بی‌سابقه‌ای که در اوج پاندمی کووید۱۹ برای مقابله با کاهش تقاضا به وجود آورده بود، پایان داد.

تلویزیون دولتی الاخباریه عربستان گزارش داد که سفر بایدن به امضای ۱۸ توافقنامه مشارکتی در زمینه‌های انرژی، ارتباطات، هوا و فضا و مراقبت‌های بهداشتی منجر شد. بر اساس گزارش خبرگزاری دولتی عربستان، این توافق‌نامه‌ها در پروژه‌های انرژی پاک، انرژی هسته‌ای و اورانیوم، و همچنین قراردادهایی با شرکت‌های هوافضا و دفاعی آمریکا، بوئینگ و ریتون و چند شرکت مراقبت‌های بهداشتی بود. کشورهای حاشیه خلیج فارس عضو اوپک، در حوزه انرژی‌های تجدیدپذیر و پاک سرمایه‌گذاری می‌کنند و در عین حال بر اهمیت تداوم انرژی‌های هیدروکربنی برای امنیت انرژی جهانی در زمان افزایش تقاضا تأکیددارند.

واشنگتن و ریاض همچنین بر اهمیت توقف رقیب مشترک خود، ایران از دستیابی به سلاح هسته‌ای برای جلوگیری از دخالت بیشتر این کشور در «امور داخلی سایر کشورها» توافق کردند. در این بیانیه آمده است که جو بایدن بر تعهد مستمر ایالات متحده به حمایت از «امنیت ارضی عربستان سعودی و تقویت توانایی سعودی‌ها در به دست آوردن قابلیت‌های لازم برای دفاع از مردم و سرزمین خود در برابر تهدیدهای خارجی» تاکید کرده است.

در سال ۲۰۱۵، ایران قراردادی را با شش قدرت بزرگ جهان امضا کرد تا برنامه هسته‌ای خود را در ازای رهایی از تحریم‌های شدید اقتصادی غرب محدود کند. ایران اما می‌گوید تنها به دنبال انرژی اتمی صلح‌آمیز بوده‌است. در سال ۲۰۱۸ اما دونالد ترامپ، رییس جمهوری وقت آمریکا، به طور یک‌طرفه ایالات متحده را از برجام خارج کرد و گفت که این توافق برای جلوگیری از دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای کافی نیست.

ایران از آن زمان برخی از فعالیت های هسته ای خود را افزایش داده است و تلاش خود را برای بازگشت به توافق در مذاکرات بین قدرت های غربی و تهران در وین به نمایش گذاشته است. حالا با توافق مشترک بین بایدن و بن‌سلمان، و با کاهش قیمت نفت در هفته‌های آتی، نفت ایران عملا از لیست اهداف احتمالی بازار انرژی خارج خواهد شد.

پرسش این‌جا است که آیا در روزهای آتی و با آینده‌ای که در انتظار مذاکرات هسته‌ای ایران و همچنین مراودات عربستان و آمریکا است، باید منتظر اتفاق بزرگی در بازار انرژی باشیم؟

روسیه بازارهای ایران در آسیا را نابود می‌کند؟!

ایران و روسیه در عین اینکه در اردوگاهی مشترک علیه غرب گرد آمده‌اند، در زمینه اقتصادی بر سر بازارهای آسیایی در رقابتی شدیدند؛ این لب کلام گزارشی است که روزنامه وال‌استریت ژورنال، به قلم بنوا فاسون منتشر کرد.

بیشتر بخوانید:خبرهای جدید از مذاکرات بین ایران و عربستان

در این گزارش آمده است با وجود اینکه ایران از معدود حامیان روسیه در جریان حمله این کشور به اوکراین بوده است، روسیه همچنان در زمینه فروش نفت، محصولات نفتی و فلزات در هند، چین و سایر کشورهای آسیا، با ایران رقابت می‌کند و این محصولات را به قیمت‌هایی می‌فروشد که باعث شده است ایران به‌شدت ضربه بخورد.

هند و چین از بزرگ‌ترین مصرف‌کنندگان کالاهای اساسی در جهان‌اند و هر دو کشور در جنگ اوکراین موضعی بی‌طرف اتخاذ کرده‌اند و حاضر به پیوستن به تحریم‌های غرب نیستند. اما اگر پکن و دهلی نو پیش‌تر از ایرانِ تحت تحریم، نفت و فلزات ارزان می‌خریدند، حالا به روسیه روی آورده‌اند، که خسارتی است برای ایران و راهی برای کنار آمدن روسیه با تحریم‌های غرب.

این رقابت البته در بازارهای کوچک‌تر آسیا نیز در جریان است، حتی در کشورهای همسایه زمینی و دریایی ایران مثل ترکیه، افغانستان و امارات متحده عربی.

در این میان، ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهوری روسیه، قرار است به تهران سفر کند. این روزنامه آمریکایی می‌نویسد که سفر پوتین باعث شده است اختلاف‌ها در ایران در زمینه رابطه با روسیه عیان شود؛ دولت ایران حامی روسیه است اما بخش خصوصی از رقابت غیرمنصفانه با این کشور دل خوشی ندارد.

یک بازرگان ایرانی به این روزنامه آمریکایی گفت خریداران چینی و هندی فولاد گفته‌اند برای رسیدن به قیمت روس‌ها، در هر تُن ۳۰ دلار تخفیف می‌خواهند. سیدحمید حسینی، سخنگوی اتحادیه صادرکنندگان نفت، گاز و پتروشیمی، به وال‌استریت ژورنال گفت: «روس‌ها دارند بازار را ویران می‌کنند.»

هنری رم، معاون رئیس بخش پژوهش در «گروه اوراسیا»، به این روزنامه گفته این رقابت باعث می‌شود قابلیت ایران برای دور زدن تحریم‌ها محدود شود و قدرت چانه‌زنی‌اش در مذاکرات احیای برجام کاهش یابد. او در ادامه افزود در «روابط سیاسی و راهبردی» از یک سو و رقابت‌های اقتصادی تهران و مسکو از سوی دیگر «انطباق چندانی وجود ندارد».

 ایران در سال‌های گذشته از راه‌هایی همچون فروش نفت به چین و ارسال محصولات نفتی همچون آسفالت، پتروشیمی، گازولین و گاز نفتی مایع‌شده (ال‌پی‌جی) به بازارهای هند، ترکیه، امارات متحده عربی و افغانستان، اقتصاد خود را حفظ کرده است. اما حالا، شرکت‌های دولتی نفت و بازرگانان روسیه که بازارهای اروپایی را از دست دادند وارد بازارهای آسیایی شده‌اند.

در بازارهای کشورهای آسیایی و منطقه قفقاز، روسیه ال‌پی‌جی را به قیمت تنی ۳۰۰ دلار می‌فروشد که یک‌سوم قیمت معمول ۹۰۰ دلار برای هر تن است. مسکو دیزل را به قیمت تنی ۹۰۰ دلار می‌فروشد، در حالی که قیمت جهانی این محصول ۱۲۰۰ دلار است.

ایران به‌خصوص از فروش نفت خام ارزان روسیه به پالایشگاه‌های هند ضربه خورده است. ایران به‌طور نیمه‌مخفی به هند آسفالت می‌فروخت که به علت گران بودن واردات نفت خام، برای هندی‌ها به‌صرفه بود. اما حالا، هند نفت روسیه را به قیمت بشکه‌ای ۴۰ دلار پایین‌تر از قیمت جهانی تهیه می‌کند. حسینی در این زمینه به وال‌استریت ژورنال گفت: «ما توان رقابت با‌ آن‌ها را نداریم.»

اتفاقی مشابه در چین نیز رخ داده است. نفت روسیه در بازار چین ۴۰ دلار ارزان‌تر از قیمت جهانی است، در حالی که ایران بشکه‌ای ۳۰ دلار تخفیف می‌دهد. به همین علت، طبق آمار رسمی گمرک چین، در ماه مه واردات نفت خام از روسیه ۲۵ درصد افزایش داشت و به نزدیک روزی دو میلیون بشکه رسید. چین آمار رسمی در مورد واردات نفت از ایران ارائه نمی‌کند اما برآورد شرکت کپلر حاکی از آن است که این میزان نصف شده و به روزی ۳۹۵ هزار بشکه رسیده است. شرکت‌های بزرگ دولتی همچون «روس‌نفت» و شرکت‌های خصوصی کوچک‌تر همگی در این مسئله نقش دارند.

به نظر می‌‌رسد گزارش این روزنامه آمریکایی سوءظن‌ کسانی را تایید می‌کند که مدت‌ها است می‌گویند روابط ایران و روسیه نابرابر است و به نفع روسیه تمام می‌شود.